وبلىس اكىمى نۇرجان نۇرجىگىتوۆ سارىسۋ اۋدانىنا جۇمىس ساپارىمەن بارىپ، بىرقاتار نىساندى ارالادى. الدىمەن ايماق باسشىسى «Qazaq soda» كالتسيلەنگەن سودا ءوندىرۋ زاۋىتىنىڭ قۇرىلىس جۇمىستارىمەن تانىستى.
بۇگىندە سارىسۋ اۋدانىندا ەلىمىزدەگى العاشقى كالتسيلەندىرىلگەن سودا وندىرەتىن زاۋىتتىڭ قۇرىلىسى جۇرگىزىلۋدە. جوبا «Yildirim Holding» تۇرىك كومپانياسىنىڭ ەنشىلەس كاسىپورنى «Qazaq Soda» جشس-نە تيەسىلى. نىسان 2023 جىلى پايدالانۋعا بەرىلەدى. جوبا 1 300 جاڭا جۇمىس ورنىن اشۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. نىسان قۇرىلىسىنا 400 ميلليون اقش دوللارىن ينۆەستيتسيالاۋ جوسپارلانىپ وتىر.
«Yildirim Holding»-ءتىڭ باس ديرەكتورى يسمايل دجەيلان مۇندا قالدىقسىز ءونىم وندىرىلەتىنىن اتاپ ءوتتى. ي.دجەيلان قىزمەتكەرلەرگە ارنالعان جاتاقحانا سالۋ، كاسىپورىن توڭىرەگىندە جاسىل ايماق قۇرۋ جوسپارلارى بار ەكەنىن دە ايتتى. باس ديرەكتوردىڭ ايتۋىنشا، مەملەكەت تاراپىنان بارلىق قولداۋ كورسەتىلۋدە. «بيزنەستىڭ جول كارتاسى – 2025» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى اياسىندا ەلەكتر جەلىلەرى جۇرگىزىلگەن، ەندى سۋ قۇبىرىن تارتىپ، تەمىرجول ينفراقۇرىلىمىن رەتكە كەلتىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ كوزدەلۋدە.
وبلىس اكىمى جەكەلەگەن ماسەلەلەر بويىنشا اۋدان باسشىلىعىنا ورتالىق اتقارۋشى ورگاندارمەن بىرلەسىپ شارالار قابىلداۋدى تاپسىردى. سونداي-اق نۇرجان نۇرجىگىتوۆ كاسىپورىندا جەرگىلىكتى مامانداردىڭ دا جۇمىس ىستەۋى كەرەكتىگىن اتاپ ءوتتى.
– بۇل تەك سارىسۋ اۋدانىنىڭ عانا ەمەس، وبلىستىڭ دامۋىنا سەپتىگىن تيگىزەتىن اسا ماڭىزدى جوبا، – دەدى ايماق باسشىسى.
مۇنان كەيىن نۇرجان مولديارۇلى جاڭاتالاپ ورتا مەكتەبىنە ات باسىن بۇردى. جاڭاتالاپ اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ اكىمى تەمىرلان ابدراەۆتىڭ ايتۋىنشا، ءبىلىم وشاعىندا 165 وقۋشى ءبىلىم نارىمەن سۋسىنداۋدا. جالپى وكرۋگتە 1 902 تۇرعىن تاتۋ-ءتاتتى عۇمىر كەشۋدە.
مەكتەپ اۋلاسىندا ايماق باسشىسىمەن كەزدەسكەن اۋىل اقساقالدارى مەملەكەتتىك قولداۋدىڭ ارقاسىندا حالىقتى تولعاندىرعان ماسەلەلەر شەشىمىن تاۋىپ جاتقانىن ايتا كەلىپ، بىرقاتار ماسەلەلەردى ورتاعا سالدى.
– بۇگىنگى تاڭدا اۋىل تۇرعىندارىن تولعاندىرىپ وتىرعان ەڭ نەگىزگى ماسەلە – سپورتزالعا بايلانىستى. اۋىلداعى جالعىز مەكتەپتە سپورتزال جوق. ەشقاشان بولعان دا ەمەس. مەكتەپ عيماراتى كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ كەزىندە جاتاقحانا رەتىندە سالىنعان. سوندىقتان سپورتزال، ءماجىلىس زالى، اسحانا قاراستىرىلماعان. سالدارىنان وقۋشىلارىمىز قىس مەزگىلىندە نەمەسە كۇن سۋىق كەزدەردە سپورتزال رەتىندە مەكتەپ كابينەتتەرىن پايدالانادى. ال كۇن جىلى كەزدە مەكتەپ اۋلاسىنداعى اتشاپتىرىم اۋماقتا سپورتپەن شۇعىلدانادى.
ەگەر زامان تالابىنا ساي سپورتزال بوي كوتەرسە، تاسادا جۇرگەن تالانتتاردىڭ جۇلدىزداي جارقىرايتىنى انىق قوي. الاقانداي اۋىلداعى سپورتزالدا شاربولاتتاي شىڭدالىپ وسكەن جاستىڭ بولاشاقتا وليمپ شىڭىن باعىندىرماسىنا كىم كەپىل؟! سوندىقتان قۇرمەتتى نۇرجان مولديارۇلى، تالاي تەكتىنى تۇلەتكەن جاڭاتالاپ اۋىلى تۇرعىندارىن الاڭداتقان ماسەلەنىڭ وڭ شەشىمىن تابۋىنا ىقپال ەتۋىڭىزدى سۇرايمىز، – دەدى اۋىل اقساقالى، «جەڭىس قاھارمانى» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى ورىنتاي ءىزتاي.
جاڭاتالاپ اۋىلدىق وكرۋگى ارداگەرلەر كەڭەسىنىڭ توراعاسى دۇيسەنبەك پەرنەبەكوۆ تە سپورتزال ماسەلەسى كوپتەن بەرى كوتەرىلىپ جۇرگەنىن، بىراق ءالى كۇنگە دەيىن وزەكتى كۇيىندە قالىپ وتىرعانىن تىلگە تيەك ەتتى.
– اۋىلداعى الەۋمەتتىك ماسەلەلەر جىل ساناپ شەشىلىپ، حالىقتىڭ تۇرمىسى جاقسارىپ كەلەدى. گاز تارتىلىپ جاتىر، اۋىزسۋ كىرگىزىلۋدە، جولىمىز جوندەلگەن. ەندى مەكتەپكە سپورتزال، اسحانا، ءماجىلىس زالى سالىنسا، نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى. وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن وبلىس اكىمى بولعان اسقار يسابەكۇلىنىڭ كەزىندە قاتىپ قالعان سەڭ قوزعالدى. ءبىلىم وشاعىنا كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. الايدا سپورتزالدىڭ سىزباسى دايىن بولماعاندىقتان كەيىنگە شەگەرىلدى. بەردىبەك ماشبەكۇلى دا ارنايى كەلىپ، كوپ كومەگىن تيگىزدى. ەندى سىزگە دەيىن وبلىس اكىمى بولعان اسقار يسابەكۇلى مەن بەردىبەك ماشبەكۇلى باستاعان جۇمىستى ءوزىڭىز اياقتاپ بەرسەڭىز ەكەن، – دەدى و.ءىزتاي.
ال سارىسۋ اۋدانى اكىمىنىڭ ورىنباسارى نۇرجان نۇراليەۆ اۋدان بويىنشا ءتورت مەكتەپتە سپورتزال، اسحانا جوق ەكەنىن مالىمدەدى. جاڭاتالاپ ورتا مەكتەبىنە سپورتزال قۇرىلىسىنىڭ جوباسى ازىرلەنىپ، ەكسپەرتتىك ساراپتاما قورىتىندىسى الىنعان. قۇرىلىس جۇمىستارى كەلەسى جىلى باستالادى.
وسىلايشا جاعدايعا جان-جاقتى قانىققان ن.نۇرجىگىتوۆ مەكتەپتى ارالاپ كوردى.
كەلەسى كەزەكتە وبلىس اكىمى «يگىلىك» وندىرىستىك كووپەراتيۆىنىڭ تىنىس-تىرشىلىگىنە قانىقتى. جالپى كووپەراتيۆ 1995 جىلى قۇرىلعان. مال ازىعى ونىمدەرىن دايىنداۋمەن اينالىساتىن كووپەراتيۆتىڭ بۇگىندە 162 مۇشەسى جانە 9 386,7 گەكتار جەرى بار. كووپەراتيۆ توراعاسى اسلان قايراتۇلىنىڭ سوزىنە سۇيەنسەك، اۋىل تۇرعىندارى دا جەكە ۇساق شارۋاشىلىقتارعا قاراعاندا ىرىلەنگەن شارۋاشىلىقتىڭ بەرەتىن پايداسىنىڭ مول ەكەندىگىن تۇسىنە باستاعان.
– ەلىمىزدە اۋىل شارۋاشىلىعىندا جۇمىس ىستەيتىن شارۋاشىلىق سۋبەكتىلەرىن ىرىلەندىرۋ ماسەلەسىنە كوپ ءمان بەرىلىپ كەلدى. بۇل – دۇرىس ساياسات. ويتكەنى، ءىرى شارۋاشىلىققا ينۆەستيتسيا تارتۋ، جاڭا تەحنولوگيالار اكەلۋ الدەقايدا جەڭىلىرەك. مۇندا مال تۇقىمىن اسىلداندىرۋ جۇمىستارىن، ونىمدەردى وتكىزۋ ماسەلەسىن دە جولعا قويۋعا بولادى.
بۇگىندە مەملەكەت تاراپىنان كووپەراتيۆتەرگە زاڭ جونىندە دە، قارجىلاي دا جانە ءىستى ۇيىمداستىرۋ باعىتىندا دا بارىنشا كومەك كورسەتىلۋدە. كووپەراتيۆكە بىرىگۋ دەگەنىمىز، مال مەن مۇلىكتى بىرىكتىرۋ ەمەس، تەك ۇيىمداسىپ وتكىزۋ ءۇشىن ءونىمدى بىرىكتىرۋ بولىپ تابىلادى. بىراق پايدا بىرىكپەيدى. كىم قانشا ءونىم تاپسىرسا، سوعان ساي قارجى تابادى. مىنە، ناق وسى ماسەلەنى ءاربىر ازاماتتىڭ دۇرىس تۇسىنگەنى ابزال.
ەگەر ۇساق شارۋاشىلىقتار بىرىگىپ جۇمىس ىستەسە حالىقتىڭ دا تابىسى ارتىپ، جاعدايى جاقسارادى. وسى ورايدا «جامبىل وبلىسى تۇرعىندارىنىڭ تۇرمىستىق تابىسىن ارتتىرۋ» جوباسىن دا اتاپ ءوتۋ كەرەك. پيلوتتىق جوباعا العاشىندا سارىسۋ اۋدانىنان ساۋداكەنت اۋىلى ەندى. بيىل دا اۋداننان ءبىر اۋىلدىق وكرۋگتى جوباعا ەنگىزۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. ال كەلەسى جىلى ءار اۋداننان بەس-التى وكرۋگتى ەنگىزۋ جوسپارىمىز بار. جالپى، جارقىن جوبانى جالعاستىرۋعا ەشقانداي كەدەرگى جوق. ۇكىمەت تاراپىنان بارىنشا قولداۋ كورسەتىلۋدە. نەسيەنى قايتارۋدا دا ەشقانداي ماسەلە جوق. سوندىقتان جامبىلدىقتار الداعى ۋاقىتتا دا جوبانىڭ جەمىسىن كورەتىن بولادى، – دەگەن نۇرجان نۇرجىگىتوۆ مال ازىعىن دايىنداۋعا اسا ءمان بەرۋدى تاپسىردى.
– وتكەن جىلى قىسقى مال ازىعى ءۇشىن 101 مىڭ توننا ءشوپ دايىنداۋ كەرەك بولعانبىز. بىراق ءبىز 200 مىڭ توننا ءشوپ دايىنداپ، جوسپار ارتىعىمەن ورىندالدى. ءارى قىس جىلى بولىپ، جينالعان ءشوپتىڭ 20-30 پايىزى عانا پايدالانىلىپ، كوپ بولىگى سول كۇيى تۇر. بيىل دا ءشوپ بىتىك شىقتى. سوندىقتان مال ازىعىن دايىنداۋدا ەشقانداي ماسەلە تۋىندامايدى. ارتىعىمەن جيناپ قويۋعا كۇش سالىپ جاتىرمىز، – دەدى سارىسۋ اۋدانىنىڭ اكىمى مارات سۇلتانعاليەۆ.
نۇرجان مولديارۇلى «تاراز كولىك جولى» جاۋاپكەرشىلى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگىنىڭ اسفالت زاۋىتىندا دا بولدى. سەرىكتەستىكتىڭ سارىسۋ اۋدانىنداعى وكىلى ءجۇمالى ورىمباەۆتىڭ ايتۋىنشا، زاۋىتتا قۇرىلىس قۇمى، قيىرشىق تاس، قۇم ارالاس قيىرشىق تاستار وندەلىپ، قيىرشىق تاستىڭ وڭتايلى قوسپاسى جانە اسفالت دايىندالادى ەكەن. مۇندا 10 ادام تۇراقتى جۇمىسپەن قامتىلعان. زاۋىت وتكەن جىلى 50 مىڭ توننادان اسا ءونىم وندىرگەن. سارىسۋ جانە تالاس اۋدانىن ونىممەن قامتۋدا. ءجۇمالى ورىمباەۆ ءوز سوزىندە زاۋىتقا گاز جانە اۋىزسۋ تارتۋعا كومەكتەسۋدى سۇرادى. نۇرجان مولديارۇلى جوبالىق-سمەتالىق قۇجاتى دايىندالسا، قولداۋ كورسەتىلەتىنىن ايتتى.
ايماق باسشىسىنىڭ اۋدانداعى جۇمىس ساپارى «سوليانايا كومپانيا «اسىل تۇز» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگىندە جالعاستى. اس تۇزىن وندىرەتىن جوبانىڭ جالپى قۇنى 710 ميلليون تەڭگە بولسا، 70-تەن اسا ادام جۇمىسپەن قامتىلعان. جوبا باسشىسى ادىلبەك اقنازاروۆ زاۋىت جىلدىق قۋاتتىلىعىنا جەتە الماي كەلە جاتقانىن ايتىپ، قولبايلاۋ بولىپ تۇرعان ماسەلەلەردى ورتاعا سالدى.
– جوبانىڭ جىلدىق قۋاتتىلىعى – جىلىنا 50 مىڭ توننا ءونىم شىعارۋ. الايدا مەجەگە جەتە الماي كەلەمىز. 2019 جىلى – 13 258 توننا، 2020 جىلى – 16 290, 2021 جىلى – 13 830 توننا، 2021 جىلدىڭ 1 ماۋسىمىنا دەيىن 6 257,92 توننا ءونىم شىعاردىق. شيكىزات تاپشىلىعى جىلدىق قۋاتتىلىعىمىزعا جەتۋگە مۇمكىندىك بەرمەۋدە. قازىرگى تاڭدا شيكىزات وندىرەتىن كەن ورنى جوق دەسەك تە بولادى. كەن ورىندارىنىڭ بارلىعى بوس ەمەس. شيكىزاتتىڭ كوپ بولىگى ارزان باعادا قىرعىز رەسپۋبليكاسىنا جونەلتىلۋدە. وسى ورايدا، ءبىزدىڭ ۇسىنىسىمىز – قىرعىز ەلىنە شيكىزاتتى ەمەس، ءبىزدىڭ زاۋىتتىڭ دايىن ءونىمىن جىبەرۋ. ودان بولەك تاسىمالداۋ ماسەلەسى دە كوپ قيىندىق تۋىنداتۋدا. سوندىقتان تەمىرجول تۇيىعى سالىنسا ءجون بولار ەدى، – دەدى ءا.اقنازاروۆ.
وسى ورايدا ايماق باسشىسى كەن ورىندارىنىڭ باسشىلارىمەن، وزگە دە قۇزىرلى مەكەمە باسشىلارىمەن كەزدەسىپ، اتالعان ماسەلەلەردى شەشۋ ءۇشىن قولداۋ كورسەتەتىنىن ايتتى.
سونىمەن قاتار نۇرجان مولديارۇلى جاڭاتاس قالاسىنىڭ ورتالىق جىلىتۋ قازاندىعىن تابيعي گازعا اۋىستىرۋ جوباسىمەن، «جاڭاتاس» جەل ەلەكتر ستانساسىنىڭ. «ەۆروحيم-تىڭايتقىش» جشس-ءنىڭ فوسفور ۇنتاعىن ءوڭدىرۋ زاۋىتىنىڭ جۇمىسىمەن تانىستى.
نۇرجان نۇرجىگىتوۆتىڭ جۇمىس ساپارى اۋدان اكتيۆىمەن وتكەن جيىندا قورىتىندىلاندى. باسقوسۋدا اۋدان اكىمى مارات سۇلتانعاليەۆ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋى تۋرالى ەسەپ بەردى.
كەزدەسۋدە اۋدان تۇرعىندارى دا ءسوز الىپ، ەلدى مەكەندەردى گازداندىرۋ، حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋ، جول، قۇرىلىس، ەكولوگيا، باسقا دا سان سالاداعى وزەكتى ماسەلەلەردى جەتكىزدى.
جيىندا ءسوز العان نۇرجان مولديارۇلى كوتەرىلگەن ماسەلەلەر نازاردا ەكەنىن، كەزەڭ-كەزەڭىمەن شەشىمىن تابانىنىن مالىمدەدى.
– اۋداندا اتقارىلعان جۇمىستار از ەمەس. بىراق كەمشىلىكتەر دە بار ەكەنىن جوققا شىعارا المايمىز. حالىقتى تولعاندىرعان ماسەلەلەر بارشىلىق. الايدا بارلىق ماسەلەنى ءبىر جىلدا شەشىپ تاستاۋ مۇمكىن ەمەس. ماسەلەن تەك سارىسۋ اۋدانىن گازداندىرۋعا كوڭىل ءبولىپ، مويىنقۇمدى ۇمىت قالدىرا المايمىز. سوندىقتان بىزگە ۋاقىت بەرىڭىزدەر. جوسپار بويىنشا سىزدەر كوتەرگەن ءاربىر ماسەلە وڭ شەشىمىن تاباتىن بولادى.
وسى ورايدا ايرىقشا ايتىپ وتكىم كەلەتىنى – بارلىق جاۋاپكەرشىلىكتى جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانعا ارتىپ قويۋعا بولمايدى. اكىمدىك پەن حالىق ءبىر جەڭنەن قول، ءبىر جاعادان باس شىعارىپ اۋىزبىرشىلىكتە جۇمىس ىستەسەك قانا كەز كەلگەن قيىندىقتى ەڭسەرە الامىز. ءبىر جىلدا اۋدان اكىمى ايماقتاعى بارلىق ماسەلەمەن ءجىتى تانىسىپ شىقتى دەپ ويلايمىن. ەندى سول ماسەلەلەردى شەشۋگە كۇش سالۋعا كەرەك، – دەدى نۇرجان نۇرجىگىتوۆ.
