Oblys äkımı Nūrjan Nūrjıgıtov Sarysu audanyna jūmys saparymen baryp, bırqatar nysandy aralady. Aldymen aimaq basşysy «Qazaq soda» kalsiilengen soda öndıru zauytynyŋ qūrylys jūmystarymen tanysty.
Bügınde Sarysu audanynda elımızdegı alǧaşqy kalsiilendırılgen soda öndıretın zauyttyŋ qūrylysy jürgızılude. Joba «Yildirim Holding» türık kompaniiasynyŋ enşıles käsıporny «Qazaq Soda» JŞS-ne tiesılı. Nysan 2023 jyly paidalanuǧa berıledı. Joba 1 300 jaŋa jūmys ornyn aşuǧa mümkındık beredı. Nysan qūrylysyna 400 million AQŞ dollaryn investisiialau josparlanyp otyr.
«Yildirim Holding»-tıŋ bas direktory İsmail Djeilan mūnda qaldyqsyz önım öndırıletının atap öttı. İ.Djeilan qyzmetkerlerge arnalǧan jataqhana salu, käsıporyn töŋıregınde jasyl aimaq qūru josparlary bar ekenın de aitty. Bas direktordyŋ aituynşa, memleket tarapynan barlyq qoldau körsetılude. «Biznestıŋ jol kartasy – 2025» memlekettık baǧdarlamasy aiasynda elektr jelılerı jürgızılgen, endı su qūbyryn tartyp, temırjol infraqūrylymyn retke keltıru jūmystaryn jürgızu közdelude.
Oblys äkımı jekelegen mäseleler boiynşa audan basşylyǧyna ortalyq atqaruşy organdarmen bırlesıp şaralar qabyldaudy tapsyrdy. Sondai-aq Nūrjan Nūrjıgıtov käsıporynda jergılıktı mamandardyŋ da jūmys ısteuı kerektıgın atap öttı.
– Būl tek Sarysu audanynyŋ ǧana emes, oblystyŋ damuyna septıgın tigızetın asa maŋyzdy joba, – dedı aimaq basşysy.Mūnan keiın Nūrjan Moldiiarūly Jaŋatalap orta mektebıne at basyn būrdy. Jaŋatalap auyldyq okrugınıŋ äkımı Temırlan Abdraevtyŋ aituynşa, bılım oşaǧynda 165 oquşy bılım närımen susyndauda. Jalpy okrugte 1 902 tūrǧyn tatu-tättı ǧūmyr keşude. Mektep aulasynda aimaq basşysymen kezdesken auyl aqsaqaldary memlekettık qoldaudyŋ arqasynda halyqty tolǧandyrǧan mäseleler şeşımın tauyp jatqanyn aita kelıp, bırqatar mäselelerdı ortaǧa saldy. – Bügıngı taŋda auyl tūrǧyndaryn tolǧandyryp otyrǧan eŋ negızgı mäsele – sportzalǧa bailanysty. Auyldaǧy jalǧyz mektepte sportzal joq. Eşqaşan bolǧan da emes. Mektep ǧimaraty Keŋes ükımetınıŋ kezınde jataqhana retınde salynǧan. Sondyqtan sportzal, mäjılıs zaly, ashana qarastyrylmaǧan. Saldarynan oquşylarymyz qys mezgılınde nemese kün suyq kezderde sportzal retınde mektep kabinetterın paidalanady. Al kün jyly kezde mektep aulasyndaǧy atşaptyrym aumaqta sportpen şūǧyldanady.
Eger zaman talabyna sai sportzal boi köterse, tasada jürgen talanttardyŋ jūldyzdai jarqyraityny anyq qoi. Alaqandai auyldaǧy sportzalda şarbolattai şyŋdalyp ösken jastyŋ bolaşaqta Olimp şyŋyn baǧyndyrmasyna kım kepıl?! Sondyqtan qūrmettı Nūrjan Moldiiarūly, talai tektını tületken Jaŋatalap auyly tūrǧyndaryn alaŋdatqan mäselenıŋ oŋ şeşımın tabuyna yqpal etuıŋızdı sūraimyz, – dedı auyl aqsaqaly, «Jeŋıs qaharmany» qoǧamdyq bırlestıgınıŋ töraǧasy Oryntai Iztai.Jaŋatalap auyldyq okrugı ardagerler keŋesınıŋ töraǧasy Düisenbek Pernebekov te sportzal mäselesı köpten berı köterılıp jürgenın, bıraq älı künge deiın özektı küiınde qalyp otyrǧanyn tılge tiek ettı.
– Auyldaǧy äleumettık mäseleler jyl sanap şeşılıp, halyqtyŋ tūrmysy jaqsaryp keledı. Gaz tartylyp jatyr, auyzsu kırgızılude, jolymyz jöndelgen. Endı mektepke sportzal, ashana, mäjılıs zaly salynsa, nūr üstıne nūr bolar edı. Osydan bırneşe jyl būryn oblys äkımı bolǧan Asqar İsabekūlynyŋ kezınde qatyp qalǧan seŋ qozǧaldy. Bılım oşaǧyna kürdelı jöndeu jūmystary jürgızıldı. Alaida sportzaldyŋ syzbasy daiyn bolmaǧandyqtan keiınge şegerıldı. Berdıbek Maşbekūly da arnaiy kelıp, köp kömegın tigızdı. Endı sızge deiın oblys äkımı bolǧan Asqar İsabekūly men Berdıbek Maşbekūly bastaǧan jūmysty özıŋız aiaqtap berseŋız eken, – dedı O.Iztai.Al Sarysu audany äkımınıŋ orynbasary Nūrjan Nūraliev audan boiynşa tört mektepte sportzal, ashana joq ekenın mälımdedı. Jaŋatalap orta mektebıne sportzal qūrylysynyŋ jobasy äzırlenıp, eksperttık saraptama qorytyndysy alynǧan. Qūrylys jūmystary kelesı jyly bastalady. Osylaişa jaǧdaiǧa jan-jaqty qanyqqan N.Nūrjıgıtov mekteptı aralap kördı. Kelesı kezekte oblys äkımı «İgılık» öndırıstık kooperativınıŋ tynys-tırşılıgıne qanyqty. Jalpy kooperativ 1995 jyly qūrylǧan. Mal azyǧy önımderın daiyndaumen ainalysatyn kooperativtıŋ bügınde 162 müşesı jäne 9 386,7 gektar jerı bar. Kooperativ töraǧasy Aslan Qairatūlynyŋ sözıne süiensek, auyl tūrǧyndary da jeke ūsaq şaruaşylyqtarǧa qaraǧanda ırılengen şaruaşylyqtyŋ beretın paidasynyŋ mol ekendıgın tüsıne bastaǧan. – Elımızde auyl şaruaşylyǧynda jūmys ısteitın şaruaşylyq subektılerın ırılendıru mäselesıne köp män berılıp keldı. Būl – dūrys saiasat. Öitkenı, ırı şaruaşylyqqa investisiia tartu, jaŋa tehnologiialar äkelu äldeqaida jeŋılırek. Mūnda mal tūqymyn asyldandyru jūmystaryn, önımderdı ötkızu mäselesın de jolǧa qoiuǧa bolady. Bügınde memleket tarapynan kooperativterge zaŋ jönınde de, qarjylai da jäne ıstı ūiymdastyru baǧytynda da barynşa kömek körsetılude. Kooperativke bırıgu degenımız, mal men mülıktı bırıktıru emes, tek ūiymdasyp ötkızu üşın önımdı bırıktıru bolyp tabylady. Bıraq paida bırıkpeidı. Kım qanşa önım tapsyrsa, soǧan sai qarjy tabady. Mıne, naq osy mäselenı ärbır azamattyŋ dūrys tüsıngenı abzal. Eger ūsaq şaruaşylyqtar bırıgıp jūmys ıstese halyqtyŋ da tabysy artyp, jaǧdaiy jaqsarady. Osy oraida «Jambyl oblysy tūrǧyndarynyŋ tūrmystyq tabysyn arttyru» jobasyn da atap ötu kerek. Pilottyq jobaǧa alǧaşynda Sarysu audanynan Saudakent auyly endı. Biyl da audannan bır auyldyq okrugtı jobaǧa engızudı josparlap otyrmyz. Al kelesı jyly är audannan bes-alty okrugtı engızu josparymyz bar. Jalpy, jarqyn jobany jalǧastyruǧa eşqandai kedergı joq. Ükımet tarapynan barynşa qoldau körsetılude. Nesienı qaitaruda da eşqandai mäsele joq. Sondyqtan jambyldyqtar aldaǧy uaqytta da jobanyŋ jemısın köretın bolady, – degen Nūrjan Nūrjıgıtov mal azyǧyn daiyndauǧa asa män berudı tapsyrdy.
– Ötken jyly qysqy mal azyǧy üşın 101 myŋ tonna şöp daiyndau kerek bolǧanbyz. Bıraq bız 200 myŋ tonna şöp daiyndap, jospar artyǧymen oryndaldy. Ärı qys jyly bolyp, jinalǧan şöptıŋ 20-30 paiyzy ǧana paidalanylyp, köp bölıgı sol küiı tūr. Biyl da şöp bıtık şyqty. Sondyqtan mal azyǧyn daiyndauda eşqandai mäsele tuyndamaidy. Artyǧymen jinap qoiuǧa küş salyp jatyrmyz, – dedı Sarysu audanynyŋ äkımı Marat Sūltanǧaliev.Nūrjan Moldiiarūly «Taraz kölık joly» jauapkerşılı şekteulı serıktestıgınıŋ asfalt zauytynda da boldy. Serıktestıktıŋ Sarysu audanyndaǧy ökılı Jūmälı Orymbaevtyŋ aituynşa, zauytta qūrylys qūmy, qiyrşyq tas, qūm aralas qiyrşyq tastar öndelıp, qiyrşyq tastyŋ oŋtaily qospasy jäne asfalt daiyndalady eken. Mūnda 10 adam tūraqty jūmyspen qamtylǧan. Zauyt ötken jyly 50 myŋ tonnadan asa önım öndırgen. Sarysu jäne Talas audanyn önımmen qamtuda. Jūmälı Orymbaev öz sözınde zauytqa gaz jäne auyzsu tartuǧa kömektesudı sūrady. Nūrjan Moldiiarūly jobalyq-smetalyq qūjaty daiyndalsa, qoldau körsetıletının aitty. Aimaq basşysynyŋ audandaǧy jūmys sapary «Solianaia kompaniia «Asyl tūz» jauapkerşılıgı şekteulı serıktestıgınde jalǧasty. As tūzyn öndıretın jobanyŋ jalpy qūny 710 million teŋge bolsa, 70-ten asa adam jūmyspen qamtylǧan. Joba basşysy Ädılbek Aqnazarov zauyt jyldyq quattylyǧyna jete almai kele jatqanyn aityp, qolbailau bolyp tūrǧan mäselelerdı ortaǧa saldy.
– Jobanyŋ jyldyq quattylyǧy – jylyna 50 myŋ tonna önım şyǧaru. Alaida mejege jete almai kelemız. 2019 jyly – 13 258 tonna, 2020 jyly – 16 290, 2021 jyly – 13 830 tonna, 2021 jyldyŋ 1 mausymyna deiın 6 257,92 tonna önım şyǧardyq. Şikızat tapşylyǧy jyldyq quattylyǧymyzǧa jetuge mümkındık bermeude. Qazırgı taŋda şikızat öndıretın ken orny joq desek te bolady. Ken oryndarynyŋ barlyǧy bos emes. Şikızattyŋ köp bölıgı arzan baǧada Qyrǧyz Respublikasyna jöneltılude. Osy oraida, bızdıŋ ūsynysymyz – Qyrǧyz elıne şikızatty emes, bızdıŋ zauyttyŋ daiyn önımın jıberu. Odan bölek tasymaldau mäselesı de köp qiyndyq tuyndatuda. Sondyqtan temırjol tūiyǧy salynsa jön bolar edı, – dedı Ä.Aqnazarov.Osy oraida aimaq basşysy ken oryndarynyŋ basşylarymen, özge de qūzyrly mekeme basşylarymen kezdesıp, atalǧan mäselelerdı şeşu üşın qoldau körsetetının aitty. Sonymen qatar Nūrjan Moldiiarūly Jaŋatas qalasynyŋ ortalyq jylytu qazandyǧyn tabiǧi gazǧa auystyru jobasymen, «Jaŋatas» jel elektr stansasynyŋ. «EvroHim-Tyŋaitqyş» JŞS-nıŋ fosfor ūntaǧyn öŋdıru zauytynyŋ jūmysymen tanysty. Nūrjan Nūrjıgıtovtıŋ jūmys sapary audan aktivımen ötken jiynda qorytyndylandy. Basqosuda audan äkımı Marat Sūltanǧaliev äleumettık-ekonomikalyq damuy turaly esep berdı. Kezdesude audan tūrǧyndary da söz alyp, eldı mekenderdı gazdandyru, halyqty jūmyspen qamtu, jol, qūrylys, ekologiia, basqa da san saladaǧy özektı mäselelerdı jetkızdı. Jiynda söz alǧan Nūrjan Moldiiarūly köterılgen mäseleler nazarda ekenın, kezeŋ-kezeŋımen şeşımın tabanynyn mälımdedı. – Audanda atqarylǧan jūmystar az emes. Bıraq kemşılıkter de bar ekenın joqqa şyǧara almaimyz. Halyqty tolǧandyrǧan mäseleler barşylyq. Alaida barlyq mäselenı bır jylda şeşıp tastau mümkın emes. Mäselen tek Sarysu audanyn gazdandyruǧa köŋıl bölıp, Moiynqūmdy ūmyt qaldyra almaimyz. Sondyqtan bızge uaqyt berıŋızder. Jospar boiynşa sızder kötergen ärbır mäsele oŋ şeşımın tabatyn bolady.
Osy oraida airyqşa aityp ötkım keletını – barlyq jauapkerşılıktı jergılıktı atqaruşy organǧa artyp qoiuǧa bolmaidy. Äkımdık pen halyq bır jeŋnen qol, bır jaǧadan bas şyǧaryp auyzbırşılıkte jūmys ıstesek qana kez kelgen qiyndyqty eŋsere alamyz. Bır jylda audan äkımı aimaqtaǧy barlyq mäselemen jıtı tanysyp şyqty dep oilaimyn. Endı sol mäselelerdı şeşuge küş saluǧa kerek, – dedı Nūrjan Nūrjıgıtov.
