قازىر توي كوپ. ۇيلەنۋ تويى، التىن توي، كۇمىس توي، مەرەيتوي، سۇندەت توي، بەسىك توي، ءتىلاشار توي… ال ەندى وسى تويلار قالاي وتەدى؟ ءاربىر قىزىق – قۋانىش ءوز تابيعاتىنا، بولمىسىنا ساي ءوتىپ ءجۇر مە؟ قىسقاسى، توي وتكىزۋ ءبىزدىڭ دەڭگەيىمىزدىڭ دە كورىنىسى ەكەنىنە اينالىپ بارا جاتقانى راس.
توي بولعان سوڭ ءانسىز، ءبيسىز بولمايدى. ماسەلەن، قازاق جاستارىنىڭ ۇيلەنۋ تويى ءوتىپ جاتىر دەلىك. وعان سىرتتان مىندەتتى تۇردە ءانشى-ءبيشى شاقىرىلادى. ول تويدا كاۆكاز، شىعىس، ەۋروپا حالىقتارىنىڭ ءبيى كورسەتىلەدى. سودان كەيىن ورىس تىلىندە، باسقا تىلدە اندەر شىرقالادى. قىسقاسى كىمنىڭ تويى ەكەنىن بىلمەيسىڭ. شەشەننىڭ بە، وزبەكتىڭ بە، ۇيعىردىڭ با، ايتەۋىر قازاقتىڭ تويى ەمەس. تويدىڭ وزىنە كوپ ۇلتتىق سيپات بەرەمىز، وعان ساياساتتىڭ نە قاتىسى بار دەسەيشى.
ىلگەرىدەگى تويلار قالاي وتەتىن ەدى؟ قازىرگىدەي قاپتاعان ءانشى، ءبيشى اتىمەن بولمايتىن. ۇلكەن كىسىلەر ۇلكەننىڭ ءسوزىن ايتاتىن، ءان سالاتىن، بي بيلەيتىن، ەسكىنىڭ اندەرى، سوزدەرى جاڭعىراتىن، ءبارى تابيعي وتەتىن. ەڭ باستىسى، بۇرىن ايتىلماي كەتكەن اندەر ايتىلاتىن. كەرەك بولسا، رۋحاني تۇلەپ قايتاتىنسىڭ.
تاياۋدا ءبىر ۇلكەن تويدا بۇرىنعىنىڭ ءبىر عاجاپ انشىسىمەن داستارحانداس بولدىق. سول كىسىنى تىڭداعىم كەلدى. ۋ-شۋسىز، ەشتەڭەسىز. تەك داۋسىن عانا. وكىنىشكە وراي مىنا دىردۋدان ول كىسى دە شارشاپ وتىر ەدى جانە دە ەشكىم قولقا سالا قويمادى. قولقا سالاتىن، ادام تانيتىن ادام جوق ەدى ول جەردە. بۇرىنعىنىڭ ادامدارى بولسا ءبىر ءان ايتقىزباي جىبەرمەس ەدى. مىنە، ءبىزدىڭ دەڭگەي وسى. كەزىندە اتى جەر جارعان ءانشى قاسىمىزدا وتىردى. ودان ەشكىم ءان سۇرامادى. ءوزىم دە باتا المادىم. ويتكەنى، ول تەكتى تالانت ەدى. جاستار تۇگىلى، ورتا بۋىن وكىلدەرىنىڭ ءوزى ول كىسىنى جىعا تانىمادى. ءان سالايىن دەگەن ەشكىم بولعان جوق. سول ىردۋ-دىردۋ، كەلىپ-كەتىپ جاتقان ءانشىسىماقتار. تۇرا قاشقىڭ كەلەدى. تەك توي يەسىن سىيلاعاننان وتىراسىڭ.
ەرتەرەكتە جازعانىمىز بار ەدى. ەلدە ءبىر توي ءوتتى. جۇرت كوپ سويلەگەن دە جوق. كادىمگى ءبىر قوڭىر كەشكە، ءان كەشىنە اينالدى. اسىرەسە، جاستار جاعى وتە بەلسەندى بولدى. سول تويدا ءبىر ەكى كوركەم كەلىنشەك ت.راحىمنىڭ «بوز ورامال» دەگەن ءانىن ايتتى. قالاي ايتتى دەسەڭشى! جۇرت ت.راحىمدى «التايدىڭ ار جاعىنان كەلگەن ارۋ» انىمەن بىلەتىن. ال عاجاپ ءان «بوز ورامال» ۇمىت قالعان ەدى. بۇرىن تويعا بارسا، ءبىر-ءبىرىن سىناپ، مىنەپ وتىرماي ۇلكەندەر جاعى جاستارعا ونەرىمەن ونەگە كورسەتەتىن. قازىر تويدا ايتىلعان ءان، بيلەنگەن بي ەمەس، تۋ تالاقاي تاماق تالاۋ، ۇستەل تازالاپ كەتۋ ەستە قالادى. «ەل ءىشى – ونەر كەنىشى» دەپ بەكەر ايتىلمايدى عوي. توي قازىنا دەگەن. بۇرىنعى تويلاردىڭ ەرەكشەلىگى سول، ۇمىت قالعان اندەر، داستۇرلەر جاڭعىراتىن. توي رۋحاني كومبەنىڭ كوزى اشىلاتىن، اعىتىلاتىن جەر ەدى.
ر.S. ايتپاعىم، تاياۋدا «الماتى اقشامىندا» سەناتورلار ت.مۇقاشەۆ پەن د.نوكەتاەۆا قوناقتا بولدى. سوندا وسى ىسپەتتى تاقىرىپتا ەركىن اڭگىمە ءوربىدى. اڭگىمە بارىسىندا وسى ءبىر قاسيەتىمىز تۋرالى دا كوبىرەك ايتىلدى. قازىرگى تويلاردى نەگە ءانشى، ءبيشى شاقىرىپ، نەگە كونتسەرتكە اينالدىرىپ جىبەردىك. توي حالىقتىڭ ءوز قازىناسى عوي. ءبىز نەگە تويدا ءان سالمايمىز، بي بيلەمەيمىز. تازالىق، رۋحي تازالىق ونەردە عوي. نەگە جاساندى ونەر، جاساندى داۋىسپەن ءومىر سۇرەتىن بولدىق. ءبىزدىڭ حالقىمىز ءان ءۇشىن دە ءومىر سۇرەتىن حالىق ەدى عوي.
ق.قاعان.
"الماتى اقشامى"
