سەكسەنىنشى جىلدارى شىققان بريتاندىق اتىشۋلى «دا، گوسپودين مينيستر!» سەريالدارىنىڭ اۆتورلارى دجوناتون لينن مەن سەر ەنتوني دجەيدىڭ «ساياسات – كەلەسى جۇماعا دەيىنگى ماسەلە بولسا، ديپلوماتيا – بۇل بولاشاق ءجۇز جىلدىقتا ءتىرى قالۋدىڭ ماسەلەسى» دەگەن قاناتتى سوزدەرى بار.
ەگەر سوڭعى ۇتىمدى ويمەن كەلىسسەك، بۇگىنگى جاڭا ينستيتۋتسيونالدىق وزگەرىستەر مەن جاريالىق دەموكراتيالىق قوعامدى قايتا تۇلەتكەن قازاق ەلىنىڭ سىرتقى قاتىناستارداعى قارەكەتتەرى وسىنى مەڭزەيدى. ءسوزسىز سىرتقى ساياساتتاعى ديپلوماتيا ءبىر كۇنمەن ءومىر سۇرسە وشكەنى. الايدا، قازاقستان بۇل قاتاردان ەمەس.
ىشكى تۇراقتىلىقتى ساقتاۋ تاۋەلسىزدىك العالى نەگىزگى ساياسي ۇستانىمعا اينالعان اكسيوما. بۇل جاعىنان ىشكى ۇلتارالىق قاتىناستار، ءوزارا سىيلاستىق، جەتپىس پايىزدان استام قازاق جۇرتىنان بولەك از حالىقتار مەن ەتنوستاردىڭ كۇندەلىكتى بەيبىت تىرشىلىگىمەن اينالىسۋى، ارينە وتىز جىلدا جەتكەن جەتىستىكتەردىڭ ءبىرى دەپ ەسەپتەلەدى. بۇعان ەشكىم داۋ ايتا قويماس.
سول سەبەپتى مەملەكەتتىڭ وسى تاجىريبەسىن ايماقتىق دەڭگەيدە كورشى ەلدەرگە، تۇتاس الەم جۇرتشىلىعىنا ايقىن ۇلگى رەتىندە كورسەتە الامىز.
قازاقستان پرەزيدەنتى وسى ويدى بيىل بۇۇ-ىڭ باس اسسامبلەياسىنىڭ پىكىر الماسۋ فورماتىندا دا، دوحاداعى حالىقارىلىق ەكونوميكالىق فورۋمىندا دا، ستامبۋلداعى، اشحاباتتاعى تۇركىتىلدەس ەلدەرىنىڭ جيىندارىندا دا اشىق ايتىپ ءجۇردى. راسىندا حالىقارالىق دەڭگەيدە ەشكىممەن بولىسە الماي، تالاسىپ جۇرگەنى تۋرالى ەشبىر مىسالىمىز جوق. باردى بارداي، جوقتى جوقتاي ايتۋىمىز كەرەك، سىرتقى ساياساتتاعى بەيتاراپتىق ۇلگىدە ەلىمىزدىڭ سىرتقى ساياساتقا جاۋاپتى مەكەمەلەردىڭ جانە اككى ديپلومات ءحام پرەزيدەنتتىڭ ديپلوماتيالىق شەبەرلىگىنىڭ ارقاسى دەسەك قاتەلەسپەيمىز.
ەگەر ۇقشۇ ياعني ودكب مۇشەلەرىنىڭ اراسىندا ءوزارا داۋلى ماسەلەلەر مەن ساياسي ۇستانىمدارىن اشىق كورسەتىپ جۇرگەندەردى ەسكەرسەك، اسىرەسە قىرعىز بەن تاجىك اراسىنداعى شەكارا ماسەلەسىندە، نەمەسە ارمەنيا مەن ءازىربايجان (مۇشەلىكتە جوق) تاندەمىندە ايقىن قارۋلى قاقتىعىستار ورىن الىپ ۇلگەردى. ال رەسەيدىڭ «اسكەري وپەراتسيالىق» باعىتى (بەيرەسمي اگرەسسياسى), ونى قولداعان بەلورۋستاردىڭ پيعىلى ەشبىر حالىقارالىق نورما مەن كەلىسىمدەردىڭ ارناسىنا سيمايدى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، بۇل ساياسي ويىندارعا قازاقستان ناقتى بەيتاراپتىق ۇستانىممەن قاتىسپاي وتىرعان جالعىز مەملەكەت.
فەرعانا داۋى مەن ورتالىق ازياداعى تاۋلى سۋ كوزدەرىنە قاتىستى كوكەيكەستى ماسەلەلەر قايتا ورشەيىن دەپ، تايۆانداعى قىتايدىڭ پيعىلى الىپ ەلدەردىڭ كوزقاراستارىمەن قايشىلىعى تۇتانايىن دەپ تۇرعان كەزدە شانحاي ىنتىماقتاستىعى ۇيىمىنىڭ مۇشەلەرىندە دە تىنىشسىزدىق قالىپتاسۋدا. بۇنىڭ بارلىعى كەشەگى استانادا وتكەن تمد ەلدەرىنىڭ سامميتىندە تالقىلاۋ، ال ازياداعى ءوزارا ءىس-قيمىل جانە ارىپتەستىك كەلىسىمى فورۋمىن قايتا حالىقارالىق سۋبەكت بولىپ قۇرىلىمدىق دەڭگەيگە كوتەرۋ باستامالارى، ەلىمىزدىڭ سىرتقى ساياساتتاعى تۇراقتىلىقتى ساقتايتىن فورماتتارمەن ءومىر ءسۇرۋ يدەيالارىنىڭ ونىمدىلىگى رەتىندە قاراستىرۋ كەرەك. ويتكەنى قازاقستاننىڭ مۇددەسى ساياسي تەپە-تەڭدىك جانە ديپلوماتيالىق بەيبىت جولدارمەن تۇراقتىلىقتى ساقتاپ، ەلدەردىڭ دامۋ ۇدەرىسىمەن جۇرە بەرۋى بولماق.
ارينە، كەيىنگى كەزدەرى قوعامدى پرەزيدەنتتىڭ ورىس ءتىلىن قولداپ ۇيىم قۇرايىق دەگەنىنە، «بۇندا ۇلتتىق ساياسات قايدا قالادى؟» دەگەن سان-ساققا تارتاتىن پىكىرىلەر دە جوق ەمەس. بىراق رەسەيمەن ورتاق تاريحىمىزبەن ءوزارا ەكونوميكالىق-مادەني كەلىسىمدەرىمىزدەن اينىماستان، باۋىرلاس ەل رەتىندە ونىڭ ۋكرايناعا قاتىستى ماسەلەسىندە بۇۇ-ندا داۋىسقا سالعاندا ەلىمىز اشىق داۋىس بەرۋدەن قالىس قالدى ەمەس پە؟! ياعني، ءاربىر كورشى ەلدىڭ ءوزىنىڭ سىرتقى ساياساتى بولعانىمەن، قازاقستاننىڭ دا ءوز مۇددەسى مەن ۇستانىمى بار ەكەندىگىن تانۋ كەرەك.
ەكىنشىدەن، «پرەزيدەنت سىرتقى ساياساتقا ەرەكشە كوڭىل بولگەنىمەن ىشكى ساياساتتا سۇرەڭسىز ارەكەتپەن شەكتەلىپ جاتىر» دەگەن پىكىرلەر دە از ەمەس. ەگەر بيىلدىڭ وزىندە تۇركيامەن ءۇش رەت، كۋۆەيتپەن ەكى رەت، بىرىككەن اراب ەميراتىمەن ەكى رەت، قىتايمەن ەكى رەت، ورتالىق ازيا ەلدەرىمەن جەكە دارا كەزدەسۋلەردى قوسپاعاندا ءتورت رەت، ۆاتيكان پونتيفيگى جانە الەم دىندەرىنىڭ باسشىلارىمەن كەزدەسۋلەردىڭ باستى باسىمدىقتارى - ەلدىڭ دامۋىنا، ەكونوميكالىق-ساياسي تۇراقتىلىققا سەبەپ بولاتىن كەلىسىمدەر مەن ينۆەستيتسيالىق احۋالدىڭ تۇراقتى كەلۋىن قامتاماسىز ەتۋ شارالارى تۇردى. ويتكەنى سىرتقى قارىزداردان قۇتىلۋ، ەلدىڭ ءال-اۋقاتىن كۇشەيتۋ، قىمباتشىلىقتى تۇرالاتۋ، ىشكى ساياسي رەفورمالاردى ويداعىداي جۇيەلى جۇرگىزۋ ت.س.س. قىرۋار كەشەندى وزەكتىلىكتەر سىرتقى ساياسي ۆەكتورلاردا ۇستاناتىن قام-قارەكەتتەرگە نەگىزدەلەدى.
سوندىقتان بولار، ەگەر ساياساتپەن اينالىسساق قىسقا ۋاقىتقا عانا اسەرىن كورۋگە مۇمكىندىك بولادى. ال ۇتىمدى ديپلوماتيالىق ساياساتتى قولدانۋ ۇلت بولىپ ۇزاق مەرزىمگە كۇيزەلىسسىز ءومىر سۇرۋگە ۋاقىت پەن تاجىريبە كورسەتۋدە. ادىلەتتى قوعام وسىنداي وبەكتيۆتى ولشەمدەرمەن ءحام ورىندى شەشىمدەردەن قۇرالاتىنىن ۇمىتپايىق!
ماقسات جاقاۋ
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
