جادىرا بايبۇلانوۆا. "قاعاز جۇرەك"

12616
Adyrna.kz Telegram

 

جادىرا بايبۇلانوۆا 1990 جىلى 9 جەلتوقساندا قاراعاندى وبلىسى، قارقارالى اۋدانى، بەيبىتشىلىك اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. ە.ا.بوكەتوۆ اتىنداعى قارمۋ-ءنىڭ تۇلەگى، الەۋمەتتىك عىلىمدار ماگيسترى. حالىقارالىق «شابىت» شىعارماشىل جاستار فەستيۆالىنىڭ لاۋرەاتى. مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى ج.تاشەنوۆ اتىنداعى «جىلدىڭ ۇزدىك اقىنى» ءمۇشايراسىنىڭ جۇلدەگەرى. «قاعاز جۇرەك» جىر كىتابىنىڭ اۆتورى.

 

***

 

شەگىنىپ كورسەم از كۇنگە كەرى،

ءومىردىڭ ءمانسىز مازمۇن، دەرەگى.

تاعدىردىڭ ماعان جازباي كەتكەنىن،

ولەڭمەن ءوزىم جازعىم كەلەدى...

 

جازعىم كەلەدى، جارىقتىق، كەمى،

كەرەگىن جانىم الىپ بىتپەدى!

ۇزىلەر سوندا تامشىدان ءمولدىر،

جانارىم جاسى تامىپ كۇتكەنى...

 

استىنان جەردىڭ قازىلۋعا ءۇيىم،

جاقىن عوي...

سودان قازىر ۋ – كۇيىم...

جازعىم كەلەدى!

جازعان سوڭ، ودان

جازىلۋ قيىن، جازىلۋ قيىن...

«رومەو مەن دجۋلەتتا» قويىلىمى

 

تەاترعا بارعانبىز.

ەڭ باقىتتى شىعارمىز دەپ بارلىق وسى جاننان ءبىز.

كوز الدىڭدا كىرىپ كەلدى،

ءبىر كەزدەگى ارمان قىز.

 

جيىپ قويىپ ماڭايدى،

كوز استىمەن سەن دە وعان قارايسىڭ، ول دا ساعان قارايدى.

قاسىنداعى ەر جىگىتىن ايادىم،

مەنى قويشى، جارايدى.

 

مەنىكى – جاي باقىلاپ...

قايران، جۇرەك!

قايداعىسى ەسكە ءتۇسىپ جاتىر-اق.

تاعى وتىرىك قۇشاقتايسىڭ،

ءبəرىن سەزەم، اقىماق!

 

ەڭ قيىنى – جىلاماۋ،

ءبىرىن ءبىرى ۇمىتپاعان ەكەۋگە – شىداۋ ءəرى شىداماۋ!

«شىن سۇيگەندەر قوسىلمايدى» –  

قويىلىمنىڭ ءتۇرى اناۋ!

 

كوز الدىمدا سۋرەت پا؟

Əلدە مəڭگى جازىلمايتىن سەزىم دەگەن قۋ دەرت پا؟

ەكى عاشىق سەندەر بولساڭ، مەن كىممىن،

ەي، رومەو-دجۋلەتتا؟!

 

***

 

مەنى ولتىرمەي كەلەدى، جوق قىلماي مۇڭ!

سول مۇڭ ءۇشىن ءار كوزدەن وتتى ۇرلايمىن...

ءبىر دۇنيە ايتقىسى كەلدى جۇرەك،

اتتەڭ، سىرتقى داۋىستى كوپ تىڭدايمىن.

 

ءوز بەينەمنەن وزگەشە ىشكى قالاۋ،

ۇعار دەگەن ءۇمىتىم ءۇش قۇلادى-اۋ!

كەيدە ماعان ۇنايدى قانات قاعۋ،

كەيدە ماعان ۇنايدى قۇس قۋالاۋ...

 

جۇگىنەتىن تەك ىشكى داۋىستارعا،

اۋىشتارعا قىزىعام، اۋىشتارعا!

...ىشىمدە ءبىر ون سەگىز ءولىپ كەتكەن،

مازالايدى سول، مەزگىل اۋىسقاندا!

***

 

قوشتاسۋ ءۇشىن ءبىر كەزدەسەيىك،

ءبىر تىلدەسەيىك سوڭعى رەت.

قاپ-قارا تۇنگە كۇندى ىزدەسەيىك،

ويلاپ ءجۇر ول دا ءسوندى دەپ.

 

كۇنمەنەن بىرگە كورىپ قالايىن،

كوڭىلىڭ سودان كۇيسە ارتىق...

ءاتىردى ۇنايتىن سەۋىپ بارايىن،

ساعىنىشىمنىڭ ءيىسى اڭقىپ!

 

ۇزىن كويلەكتىڭ سىز اپ ەتەگىن،

ساعان ايتاتىن ءسات ۇتتىم –

ءومىردىڭ سونشا ۇزاق ەكەنىن،

تىم قىسقا ەكەنىن باقىتتىڭ...

 

وينادى جالعان سولاي – كونەيىك،

جاسىمدى جىر قىپ جاتتايدى ەل.

ۋاقىتقا ۇزدىگىپ قاراي بەرەيىك،

سەن بىراق ساعات تاقپاي كەل...

بوتەن ادام

 

ساعان ايتار ءسوزىم جوق ەندى، باقسام...

كەشىرگىم كەپ تۇراتىن، سەن جىلاتساڭ!

القا قىلىپ، اپپاق مۇڭ تاعار ما ەدىڭ،

موينىمداعى قاپ-قارا مەڭدى ۇناتساڭ؟

 

كوزدى ۇناتساڭ، ۇناتساڭ قىلىقتى ءۇندى،

اشىلار ما ەڭ...

كەۋدەڭدە قۇلىپ تۇردى!

تەرەزەڭنەن سىعالاپ، جارىق كۇتىپ،

سىنىق كوڭىل اقىرى سۋىپ تىندى.

 

جالعىز عانا شىندىق ەڭ بەس كۇندەگى،

ءوزىڭ جاقتان وزگەشە ءان ەستىلمەدى.

كەشسىن مەنى تامبايتىن جاس تا كوزدەن،

جازىلمايتىن ولەڭ دە كەشسىن مەنى!

 

سەزىم عانا وكىنىپ وتەدى وعان،

ماعان سالسا، ساۋ جۇرسەڭ جەتەدى، امان.

ساعان ايتار جالعىز-اق ءسوز قالىپتى –

قوش بولىڭىز، قۇرمەتتى بوتەن ادام!

***

 

تاڭعى شاي.

تانىس ءدام العىزدىق.

تەك ءۇنسىز ىشەمىز.

سەندەگى مۇڭ مەنەن مەندەگى جالعىزدىق

ءتۇسى – ەگىز...

 

ءبىز كۇندە كەلەتىن شايxانا.

داياشى – ءوڭدى قىز.

ول تاعى تاڭىرقاپ قارايدى، بايقاما،

سول دۇرىس.

 

تاعى ىشتە قالادى ايتىلماي سونشاما وي،

كەتەمىز اپتىعىپ.

...ومىرگە قانت قوسىپ الۋعا بولسا عوي،

ءتاتتى عىپ.

العىس

 

العىس ايتقىم كەلەدى ەكەن ساعان، راس!

وسىمەنەن ءتامام كۇلكى، ءتامام جاس.

باس كەيىپكەر مۇراتىنا جەتكەن-ءدى،

ەرتەگىگە سەنگەنىمدە ەڭ العاش...

 

مەنى ولتىرمەۋ بولعان شىعار مۇراتىڭ،

جالعىز ەدىڭ جانىمدى ءۇنسىز ۇعاتىن.

كوزىڭ ءمولدىر دەسە بىرەۋ، ول كوزدە

ساعان دەگەن سەزىم عانا تۇراتىن!

 

كوڭىلىڭە كەپ تيگەنشە سالقىنى،

ءاپ-ادەمى ساتتەر كەشتىم ءار كۇنى!

سەن ارقىلى ساعىنۋدى ۇيرەنىپ،

ءومىردى دە ءسۇيدىم ءوزىڭ ارقىلى!

 

سويتە تۇرا، تۇك قالماستان تونالدى ءىش،

ۇشار بولساڭ، باقىت تىلەپ، قول ال دا ۇش!

كۇيرەگەنىم ءۇشىن تالاي كوپ راxمەت،

سۇيمەگەنىڭ ءۇشىن مەنى زور العىس!

 

العىس ايتقىم كەلەدى ەكەن ساعان، راس!

وسىمەنەن ءتامام كۇلكى، ءتامام جاس.

بۇل ەرتەگى باسقاشا اياقتالۋ كەرەك قوي!

- دەپ ويلاساڭ، xابارلاس...

***

 

مەندەگى جالعىزدىق – بىتپەيتىن جالعىزدىق،

بىتكەنشە قان-سورام...

ەشكىمنەن ەشتەڭە كۇتپەيتىن جالعىزدىق –

كۇتۋدەن شارشاعان.

 

مەندەگى جالعىزدىق – دەرت تە ءوزى، ەم دە – ءوزى،

الەگى، ءالى كوپ.

مۇڭلىقتىڭ مۇڭلىعى، كەربەزدىڭ كەربەزى –

دوس تۇگىل، جاۋى جوق.

 

الدەكىم الدەنە ايتۋعا وقتالسا،

كەلەدى كەڭەسكىم.

ول بىراق:

«جالعىزدىق قۇدايعا عانا جاراسقان» - دەيدى كوپ بولسا،

مەن – قۇداي ەمەسپىن...

 

***

 

ءوتتى كوكتەم، وتەدى ەرتەڭ جاز دا اناۋ،

وتكەندى ءارى كەرەك پە وسى قازبالاۋ؟

ءوزىڭ قايتىپ ورالار دەپ جۇرگەندە،

ءومىر ءوتىپ بارادى عوي، جازعان-اۋ!

 

ءومىر ءوتىپ بارادى عوي، جاس اتتاپ،

قولدان جاساي الماعان سوڭ قاشاپ باق،

سەزىم جايلى ايتادى ەرتەڭ ولەڭدەر،

ءوزىم جايلى ايتار ءبارىن شاش اپپاق.

 

جاستىق قايدا؟ جالىنداعان وت قايدا؟

دەپ جۇرگەندە، جۇرەك ءبىر كۇن توقتايدى، ءا؟

قايتا اينالىپ سوقپاي كەتكەن سەن عانا،

مەزگىل دە ءوزى قايتا اينالىپ سوقپاي ما؟

 

ءوتتى كوكتەم، وتەدى ەرتەڭ جاز دا اناۋ،

وتكەندى ەندى كەرەگى جوق قازبالاۋ.

ءوزىڭ قايتىپ ورالار دەپ جۇرگەندە،

ءومىر ءوتىپ كەتىپتى عوي، جازعان-اۋ...

"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى

 

 

پىكىرلەر