الماتى كوشەسىندە ءبىر توپ ءجاسوسپىرىم كسرو-عا ءتان جالاۋلاردى جەلبىرەتىپ، كوممۋنيستىك كەزەڭنىڭ سيمۆولدارىمەن جارقىراتا شەرۋ وتكىزدى. Adyrna.kz ءتىلشىسى شەرۋشىلەردىڭ جانىنا بارىپ بۇل ارەكەتتىڭ ءمان-جايىن ناقتىلادى.
بۇگىن ءوز سەنىمدەرى مەن ۇستانىمداعىنا "اسقان ادال" ءبىر توپ ءجاسوسپىرىم الماتى كوشەلەرىندە وراق پەن بالعا بەدەرلەنگەن قىزىل جالاۋدى جەلبىرەتىپ ءوتتى.
ولار ءجۋرناليستىڭ قازاقشا قويعان ساۋالىن و باستا تۇسىنە الماعانىن بايقاتتى. كەيىننەن پورتال جۋرناليسىنە توپتىڭ ىشىندەگى اسكەر كيىم كيگەن ءجاسوسپىرىم ازامات جاۋاپ بەرەدى.
جاستار الماتىداعى "الابوتەن" شەرۋدىڭ ماقساتىن ول بىلاي تۇسىندىرەدى:
- شەرۋدىڭ ماقساتى - جەڭىس كۇنىن ەسكە الۋ. ءوزىمىز جينالدىق. - كورىپ تۇرعاندارىڭىزداي، ءبىزدىڭ قولىمىزدا رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ تۋى جوق. بۇل - جەڭىستىڭ جانە قازاسسر-دىڭ بايراعى.
سونىمەن قاتار، جۋرناليست ساۋالدارىنا جاۋاپ بەرىپ تۇرعان جاستار وزدەرىن "ماركسيست" اتاپ، ارەكەتىنەن ەش سوكەتتىك كورمەيتىنىن تانىتادى.
“جاڭا ماركسشىلدەردىڭ” ماقساتى
جاستاردىڭ ايتۋىنشا، ولاردىڭ جۇدىرىقتاي جۇمىلىپ، ء"بىر جاعادان باس، ءبىر جەڭنەن قول" شىعارۋىنا سەبەپ بولعان ۇلتتىق يدەولوگيا ەمەس، كارل ماركستىڭ "كاپيتالى". وزدەرىن نەوماركسيست سانايتىن جاسوسپىرىمدەر ەكونوميكا، تاريح، فيلوسوفيانى تانۋ جولىندا تىزە بىرىكتىرگەن.
ەندى الەمدەگى نەوماركسيستىك اعىم جايلى زەرتتەپ كورەيىك. نەوماركسيزم - الەۋمەتتىك-فيلوسوفيالىق اعىم. ك. ماركستەن باستاۋ الىپ، ماركسيزم يدەياسىنا قايتا ورالۋعا ۇندەيتىن فيلوسوفيا ۇعىمى. جاستاردىڭ سوزىنە زەر سالساق، ولاردى كاپيتال، ەكونوميكا پروتسەستەرى قىزىقتىراتىنىن بايقاۋعا بولادى.
جۇيەگە قارسى جاڭاشىلدار...
جاستار جۋرناليسكە ءوز ۇيىمىنىڭ اتاۋىن دا ايتقان. ولار قۇرعان ۇيىمنىڭ اتاۋى - "پەرسپەكتيۆا".
- ءبىزدىڭ ۇيىمنىڭ پاراقشاسى كەز كەلگەن الەۋمەتتىك جەلىدە بار. اتاۋى - "پەرسپەكتيۆا", - دەپ جاۋاپ بەرەدى ىشىندەگى ءبىر ازامات.
ينتەرنەت بەتتەرىندە اتالمىش ۇيىمعا قاتىستى دەرەكتەردى تىزبەكتەپ كوردىك. "پەرسپەكتيۆانىڭ” تيك-توك قوسىمشاسىنداعى پاراقشاسىنا 8404-نان [09.05.2023 كۇنى] استام ادام جازىلعان. پاراقشادا حالىقارالىق جاڭالىقتار، "جاڭا قازاقستاننىڭ" پروبلەمالارى، ۇلتتىق تاريح، كسرو كەزىندەگى "ناۋرىز" مەيرامىنىڭ قايتا تويلانۋى، وسى جىلدىڭ كوكتەمدەگى سۋ تاسقىنى ماسەلەسى مەن سايلاۋ سىندى تاقىرىپتار ءسوز بولادى.
جاستار ءبىر كونتەنتتە قازاقستانداعى اعارتۋشىلىق ساياساتىن ءسوز قىلىپ، تاريحىنا توقتالعان. ءبىز تىڭداپ كورگەندە مىنانداي دەرەكتەر كەلتىرەدى. ەلىمىزدە رەۆوليۋتسياعا دەيىن ءبىر دە ءبىر جوعارعى وقۋ ورنى بولماعانىن ايتادى.
- رەۆوليۋتسياعا دەيىن [قازاقستاندا] بىردە-ءبىر جوعارعى وقۋ ورنى بولماعان. تەك 1928 جىلى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى اشىلدى. ەكى جىل وتكەننەن كەيىن وقۋ ورنى پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەت بولىپ اۋىستى، 1935 جىلى وعان "اباي" اتاۋى بەرىلدى. كەڭەس وداعىنىڭ سويقان ساياساتى سوندىق جامان بولعانى ما؟ ادامداردى وقىتادى، توقىتادى، وقۋ ورىندارىن قازاق ادەبيەتى مەن مادەنيەتىنە سۇبەلى ۇلەس قوسقان تۇلعالاردىڭ اتاۋىمەن اتايدى، - دەيدى.
زەرتتەۋشىلەر قازاق دالاسىنداعى مامانيا مەكتەبىن زەرتتەمەگەنى اڭدالادى.
كەزەكتى ءبىر كونتەنتتە ستالين كەزەڭىندەگى جەتىستىكتەر ءسوز ەتىلەدى. تاريح تولقىنىنا ءبىر جاقتى نازار سالعان نەوماركسيستەر سوتسياليستىك يدەيانىڭ ارتىقشىلىقتارىن ايتۋعا تىرىسقان. كسرو كەزىندەگى قازاق ءتىلىنىڭ "گۇلدەنۋىن" دالەلدەمەك بولىپ، بارلىق جەتىستىكتەردى سوتسياليستىك جۇيەگە تەلەدى. اقش ساياساتى مەن كاپيتاليزمدى ايىپتايدى.
ءبىر قىزىعى، پاراقشا اۆتورلارى تاۋەلسىز قازاقستان كەزىندە جازىلعان تاريحتىڭ بىرقاتار دەرەكتەرىن جوققا شىعارۋعا تىرىسقان. ۇلتتىق تاريح اشتىق، قازاق ءتىلىنىڭ شىن جاعدايىن بۇرمالاعانىن حابارلايدى. جەلى قولدانۋشىلارىنىڭ "كسرو كەزەڭىنىڭ قايتا ورالۋدى قالايسىزدار ما؟" دەگەن ساۋالىن وزدەرىنىڭ كەڭەس وداعىن كوكسەمەيتىندىكتەرمەن تۇسىندىرەدى. پاراقشادا كاپيتاليزنىڭ كەمشىلىكتەرىن تەرىپ، كوممۋنيستىك جۇيەنىڭ ارتىقشىلىقتارىن كورسەتىپ وتىرادى.
پروپاگاندانىڭ ءورشيتىن شاعى
نەگىزىنەن العاندا، ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ اياقتالعانىنا ارنالعان سالتاناتتى جيىندا، جەڭىس كۇنىندە، كسرو سيمۆوليزمدەرى كەڭىنەن ناسيحات الاتىنى جاسىرىن ەمەس. قىزىل جالاۋ مەن گەورگيەۆ لەنتالارى سونىڭ ايقىن دالەلى. بۇگىن الماتى قالاسىندا گەورگيەۆ لەنتاسىنىڭ "جاۋعان كۇنى" بولدى. بۇل جايلى "ازاتتىق" راديوسىنىڭ رەپورتەرى پەتر تروتسەنكو ءوزىنىڭ فەيسبۋك پاراقشاسىندا جازدى.
- الماتىنىڭ پانفيلوۆشىلار پاركىندە حالىق قاراسى قالىڭ. گەورگيەۆ لەنتاسى جەتىپ ارتىلادى، ارداگەرلەر پورتەتتەرى، اسكەري باس كيىم كيگەن بالالار... جەڭىلمەيتىن پولك قۇددى ءبىزدىڭ قارسى الدىمىزدان شىققانداي، - دەيدى جۋرناليست.
ورايى كەلگەندە ايتا كەتەيىك، بۇگىن قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ كرەمدەگى سالتاناتتى جيىنعا قاتىستى. اقوردا تاراتقان فوتوسۋرەتتەردە توقاەۆتىڭ گەورگيەۆكا لەنتاسىن توسىنە تاقپاعانى انىق شىققان. دەگەنمەن، مەملەكەتتىك يدەولوگياعا ساي بەزەندىرىلگەن ء"تول تۋىندىمىزدى" دا بايقاي المادىق. ال وزبەكستان پرەزيدەنتى وزدەرىنىڭ ۇلتتىق ساياساتىنا نەگىزدەلىپ دايىندالعان لەنتانى توسىنە قاداعان.
قازاقستاندا جەڭىس كۇنىنە وراي قىزىل جالاۋدى جەلبىرەتىپ، استىرتىن كسرو كەزەڭىنە بەت بۇرعىسى كەلەتىندەردىڭ وقتىن-وقتىن توبە كورسەتىپ وتىرۋى ادەتكە اينالعانداي. كەشە الماتىدا كسرو تۋىن ۇستاپ، "جەڭىس كۇنىن تويلاتقانداردىڭ" ۆيدەوسى تارادى. ۆيدەو كاسىپكەر ىقىلاس تۇرسىنبەكتىڭ Tik tok پاراقشاسىندا جاريالاندى.
ۆيدەو اۆتورى كسرو تۋىن ۇستاپ جۇرگەن ورىس ازاماتتارىن بايقاپ، ولاردان نە ىستەپ جاتقاندارىن سۇرايدى. سىنعا العان جىگىتكە ولار اۆتوكلۋبپەن جەڭىس كۇنىنە وراي فوتوسەسسيا جاساۋعا كەلگەندەرىن ايتادى. "بۇل ناعىز تاۋەلسىزدىگىمىزدى مويىنداماۋ" دەپ پىكىر ءبىلدىرىپ، كسرو تۋىمەن قوسا قازاقستان تۋىن قاتار الىپ ءجۇرۋدى تالاپ ەتكەن ازاماتقا ولار اشۋ شاقىرىپ، ىزاعا دولى قالىپتا:
ء"بىز مىندەتتى ەمەسپىز. نە ىستەيتىنىمىزدى ءوزىمىز بىلەمىز. مىنە سەندەردىڭ تۋلارىڭ، تاۋەلسىزدىك كۇنىندە ۇستاپ تۇسكەنبىز", - دەپ جاۋاپ بەرەدى.
باستان وتكەن وقيعا قوعام نازارىن وزىنە اۋداردى. جەلى قولدانۋشىلارىنىڭ اۋقىمدى بولىگى "سەندەردىڭ تۋلارىڭ" دەگەندەرىنە نارازىلىعىن ءبىلدىرىپ، "مەملەكەتتىك جانە ۇلتتىق يدەولوگيا جوق" دەگەن قورىتىندىعا كەلدى.
قۇزىرلى مەكەمەلەر قىزىل تۋدى كوك اسپاندا جەلبىرەتە فوتوسەسسيا جۇرگىزگەندەرگە ءالى رەسمي تۇسىنىك بەرگەن جوق.
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
