شىعىس ۋكرايناداعى ءبىر شالعاي اۋىلدىڭ تۇبىندە Malaysia Airlines كومپانياسىنىڭ MH17 (ەمەيچ ون جەتى) رەيستى ۇشاعىنىڭ قالدىقتارى ءالى تۇتىندەپ جاتتى. امستەردامنان كۋالا-لۋمپۋرعا ۇشىپ بارا جاتىپ كەنەتتەن قازاعا ۇشىراعان 298 ادامنىڭ پارشا-پارشا بولعان مايىتتەرى بىرنەشە شارشى شاقىرىم اۋماقتاعى بيداي مەن كۇنباعىس ەگىلگەن القاپتا شاشىلىپ جاتتى. رەسەيدىڭ اقپارات قۇرالدارى اتىپ تۇسىرىلگەن ۇشاق تۋرالى حاباردى ءبىرىنشى بولىپ تاراتتى.
كرەملشىل LifeNews تەلەارناسىنىڭ ديكتورى: "دونەتسكىدەگى ساربازداردىڭ جاڭا جەڭىسى: تورەز قالاسىنىڭ قاسىندا ۋكراينانىڭ تاعى ءبىر ۇشاعى اتىپ ءتۇسىرىلدى" دەدى. جۇرگىزۋشىنىڭ "ساربازدار" دەپ وتىرعانى دونباستا ۋكراينانىڭ اسكەرىمەن سوعىسىپ جاتقان رەسەي قولدايتىن سەپاراتيستەر ەدى.
2014 جىلعى شىلدەنىڭ 17-سىندە ۇشاقتى اتىپ ءتۇسىرۋ تۋرالى حابار تەلەارنانىڭ باس جاڭالىعىنا اينالدى. ديكتور سەپاراتيستەردىڭ تريۋمفى تۋرالى ەگجەي-تەگجەيلى ايتا باستادى.
"كوتەرىلىسشىلەر (سەپاراتيستەر - رەد.) ۋكراينا اۋە كۇشتەرىنىڭ جانە ءبىر جۇك ۇشاعىن اتىپ تۇسىرگەندەرىن ايتادى. بۇل وقيعا ءوزىن-ءوزى دونەتسك حالىق رەسپۋبليكاسى دەپ جاريالاعان ايماقتاعى تورەز قالاسىنىڭ ۇستىندە، ماسكەۋ ۋاقىتى بويىنشا شامامەن كەشكى ساعات 17.00 كەزىندە بولعان. ۋكراينالىق ان-26 ۇشاعىنا كەنەت زىمىران ءتيىپ، جارىلىپ كەتكەن سوڭ تومەن قۇلديلاي جونەلگەن", - دەيدى جۇرگىزۋشى.
البەتتە، ۇشاق ۋكراينانىڭ اسكەري اۋە كولىگى ەمەس ەدى. LifeNews ەفيردە كورسەتكەن اۋەسقوي ۆيدەودا اسپاندا قارا ءتۇتىندى جولاققا اينالىپ كوكجيەككە سىڭگەن MH17 رەيستى جولاۋشىلار ۇشاعى بولاتىن.
اۋەلگى جاڭالىقتار، الەۋمەتتىك جەلى جازبالارى مەن كۋاگەرلەر ءسوزى سياقتى ايعاقتاردى قۇراپ شىققاندا كورىنگەن جايت - رەسەيشىل سەپاراتيستەر باسىندا جاۋدىڭ ۇشاعىن اتىپ تۇسىرگەندەرىنە ءشۇبا كەلتىرمەگەن. نەندەي قورقىنىشتى تراگەديا تۋعانىن بىلمەي تۇرىپ ءوز ىستەرىنە رازى بولىپ، ماقتانعان. "بوينگ-777" ۇشاعىمەن قاننەن-قاپەرسىز ۇشىپ بارا جاتقاندا مەرت بولعان ونداعان ەرەسەك پەن بالا 17 ەلدىڭ ازاماتتارى ەدى.
حالىقارالىق تەرگەۋ توبى MH17 ۇشاعىنىڭ رەسەيشىل سەپاراتيستەردىڭ قول استىنداعى تەرريتوريادان رەسەيدىڭ 53 زەنيتتى زىمىران بريگاداسىنىڭ جەر-اۋە "بۋك" زىمىران كەشەنىنەن اتىپ تۇسىرىلگەنىن انىقتادى. بيىلعى ماۋسىم ايىندا نيدەرلاندتىق پروكۋرورلار وسى قىلمىسقا بايلانىستى ءۇش رەسەيلىك جانە ءبىر ۋكراينالىق ازاماتقا ادام ءولتىرۋ ايىبىن تاقتى.
رەسەي دە، سەپاراتيستەردىڭ جەتەكشىلىگى دە نيدەرلاندتىق پروكۋرورلار كەلتىرگەن بۇلتارتپاس دالەلگە قاراماستان MH17 ۇشاعىن قۇلاتۋعا قاتىستارى جوق ەكەندەرىن ايتىپ كەلەدى.
بەس جىلدان كەيىن ۇشاق قۇلاي سالا بىرنەشە ساعات ىشىندە سەپاراتيستەر مەن رەسەيشىل باق-تىڭ كەيىن MH17 بولىپ شىققان ۇشاقتى اتىپ ءتۇسىرۋ تۋرالى نە دەگەندەرىن ءبىر ەسكە تۇسىرەيىك.
"قۇس توپ ەتە ءتۇستى"
ەڭ قاتتى تانىلعان مالىمدەمەنى رەسەيلىك ۆكونتاكتە جەلىسىندەگى سەپاراتيستەردى جاقتايتىن فورۋم تاراتتى. شىعىس ۋكرايناداعى قاقتىعىس تۋرالى جەدەل اقپارات جەتكىزىپ وتىراتىن توپ ماعلۇماتتى بۇرىنعى فسب وفيتسەرى، سەپاراتيستەردىڭ كومانديرى يگور گيركيننەن (سترەلكوۆ) الىپ وتىرعان.
شىلدەنىڭ 17-سىندە ماسكەۋ ۋاقىتى بويىنشا 17:50 كەزىندە - اۋە ديپەتچەرلەرى MH17 رەيسىمەن بايلانىسىن جوعالتىپ العانىنا جارتى ساعات تولعاندا ۆكونتاكتە جەلىسىندەگى الگى توپ پوست جاريالادى.
"تورەز قالاسىنىڭ اۋماعىندا جاڭا عانا ان-26 اسكەري جۇك ۇشاعىن اتىپ تۇسىردىك. توبەمىزدەن ۇشپاڭدار دەپ تالاي ەسكەرتكەنبىز" دەپ جازعاندار "قۇس توپ ەتە تۇسكەن" كەزدە "بەيبىت تۇرعىندار جارالانباعانىن" ايتتى.
بۇل پوستقا ەكى ۆيدەو تىركەلگەن: بىرىنشىسىندە MH17 ۇشاعىنان قالعان ءۇيىندى تۇتىندەپ جاتىر. اۆتورى كەيىن ءوشىرىپ تاستاسا دا، ينتەرنەت ارحيۆىندە قالىپ قويعان بۇل جازباداعى ۆيدەولاردىڭ ءبىرى LifeNews ارناسى كورسەتكەن كليپپەن سايكەس ەكەنى بايقالادى.
بۇل جازبانى سترەلكوۆتىڭ ءوزى جازدى دەپ جاڭساق تۇسىنگەندەر بولعان. Bellingcat زەرتتەۋشىسى اريك تولەردىڭ پايىمداۋىنشا، ۆيدەوكليپتەردى سەپاراتيست كومانديردىڭ ءبىر فاناتى جاريالاپ جىبەرگەنگە ۇقسايدى.
قۇلاعان ۇشاقتىڭ جولاۋشىلار اۋە كەمەسى ەكەنى انىقتالعاندا پوست ءىزىم-عايىم جوق بولدى. ونىڭ ورنىنا جاريالانعان باسقا جازبادا اۋەلگى پوست "جەرگىلىكتى جۇرت پەن كوتەرىلىسشىلەر ارالاساتىن" باسقا ءبىر فورۋمنان الىنعان، سترەلكوۆ دالدىگىن راستاماعان اقپارات دەپ سيپاتتالادى.
نيدەرلاندتىق پروكۋرورلار MH17 رەيستى ۇشاعى رەسەيدەن از ۋاقىتقا اكەلىنگەن "بۋك" اتتى زىمىران كەشەنىنەن اتىپ تۇسىرىلگەنىن، كوپ كەشىكپەي ءبىر زىمىرانى كەم قارۋ كولىگىنىڭ قايتا رەسەيگە جەتكىزىلگەنىن مالىمدەپ، ءتۇرلى ايعاق كەلتىرگەن.
فوتوگراف
MH17 ۇشاعى قۇلاعان سوڭ ەكى جىل وتكەن كەزدە فرانتسيالىق فوتوگراف جەروم سەسسيني سۇحبات بەرىپ، تراگەديا بولعان كۇنى وقيعا ورنىنا قالاي بارىپ قالعانىن سۋرەتتەدى. ونىڭ جانتۇرشىگەرلىك جاعداي تۋرالى فوتوسۋرەتتەرى World Press فوتو جۇلدەسىنە يە بولعان ەدى.
World Press Photo Foundation ۇيىمىمەن سۇحباتىندا فوتوگراف 2014 جىلعى شىلدەنىڭ 17-سىندە رەسەيشىل سەپاراتيستەردىڭ وكىلى شاقىرعانىن ايتتى.
"ول (وكىل - رەد.) اۋەلى: "ۋكراينانىڭ اسكەري اۋە كولىگىن اتىپ تۇسردىك" دەدى دە، سول تۋرالى حابار تاراتۋىمدى سۇرادى، - دەپ ەسكە الادى سەسسيني.
سەسسينيدىڭ سوزىنشە، ۇشاق قۇلاعان جەرگە شىعىپ كەتكەن سوڭ 15 مينۋتتان كەيىن باسقا ءبىر تانىس جۋرناليست وعان تەلەفون سوققان.
"ول (تانىس جۋرناليست - رەد.): "انالار ۋكراينادا جولاۋشىلار ۇشاعىن اتىپ ءتۇسىرىپتى. قايدا ءجۇرسىڭ؟" دەدى. "انىق جولاۋشىلار ۇشاعى ما؟" دەپ سۇرادىم. ول: ء"يا، راستايتىن مالىمەت الدىق. 200-دەي ادام مىنگەن مالايزيا اۋە جولدارىنىڭ ۇشاعى" دەدى. سەنە الماي ەسەڭگىرەپ قالدىم" دەيدى سەسسيني.
ازاتتىق جۋىردا تەلەفون ارقىلى حابارلاسقاندا سەسسيني سەپاراتيستەردىڭ وكىلىمەن ارادا بولعان اڭگىمە تۋرالى سۇحباتتاسۋدان باس تارتتى. بۇل جايىندا الەۋمەتكە بارشا مالىمەت بەرگەنىن ايتتى. سەپاراتيستەرمەن تەلەفون ارقىلى سويلەستىرىپ، جول كورسەتىپ، دەلدال بولىپ جۇرگەن ادامنىڭ اتىن ەسىنە تۇسىرە المادى. ازاتتىق ءۇشىن الگى دەلدالدىڭ كىم ەكەنىن انىقتاۋ مۇمكىن بولمادى.
دونەتسكىدەگى سەپاراتيستەردىڭ ءباسپاسوز كەڭسەسى "شاماسى ۋكراينا اۋە كۇشتەرىنىڭ ان-26 ۇشاعى" دەپ سيپاتتاپ، اۋە كولىگىنىڭ قۇلاعانى تۋرالى تۆيت جاريالاعان.
دونەتسكايا رەسپۋبليكا@dnrpressوكولو 17-30 ۆ پوسەلكە راسسىپنوە (گ.تورەز), ۆوزلە شاحتى "پروگرەسس", ۋپال سامولەت، پرەدپولوجيتەلنو ان-26 ۆۆس ۋكراينى.
تۆيتتە ۇشاقتىڭ نەدەن قۇلاعانى جازىلماعان. MH17 جولاۋشىلار ۇشاعىنىڭ اتىپ تۇسىرىلگەنى انىقتالا سالا ءباسپاسوز كەڭسەسى "شەتەلدىك باستىقتاردى" ايىپتاي جونەلگەن.
دونەتسكايا رەسپۋبليكا@dnrpress@PPDPLMiR ەتو ۆى ي ۆاشي زاوكەانسكيە بوسسى سبيلي ەتوت سامولەت.
"ەگەر جولاۋشىلار ۇشاعى بولسا، ءبىز اتقان جوقپىز"
LifeNews ارناسىنا قوسا رەسەيدىڭ مەملەكەتتىك اقپارات اگەنتتىكتەرى دە MH17 قۇلاعان ماڭدا سەپاراتيستەردىڭ "ۋكراينالىق ان-26 ۇشاعىن اتىپ تۇسىرگەنى" تۋرالى جاڭالىق تاراتقان.
ريا نوۆوستي مەن تاسس ەكەۋى جەرگىلىكتى كۋاگەرلەرگە سىلتەمە جاساپ، سەپاراتيستەردىڭ "ۇشاقتى زىمىرانمەن اتىپ تۇسىرگەنىن" حابارلاعان.
كۋاگەرلەردىڭ ءبىرى ريا نوۆوستيگە: "زىمىراننىڭ ۇشاققا قالاي ءتيىپ، جارىپ جىبەرگەنىن كوردىك. ۇشاق قارا ءتۇتىن بۋداقتاپ جەرگە قۇلاپ ءتۇستى. قالدىقتارى كوكتەن ساۋلاپ قۇلاپ جاتتى" دەگەن.
LifeNews-ءتىڭ ۆەبسايتىندا جاريالانعان باستاپقى رەپورتاج مالىمەتى جوعارىداعىعا ۇقساس. بىراق بۇل ارناعا سەپاراتيستەردىڭ وزدەرى دە سۇحبات بەرىپ "ۋكراينالىق ان-26 ۇشاعىن" اتىپ تۇسىرگەندەرىن ايتقان.
بۇل ءۇش جاڭالىقتا دا سەپاراتيست توپتاردىڭ سودان ءۇش كۇن بۇرىن لۋگانسك وبلىسىندا ۋكراينانىڭ ان-26 ۇشاعىن اتىپ تۇسىرگەنى تۋرالى اقپارات بار.
قۇلاعان ۇشاقتىڭ مالايزيالىق جولاۋشىلار اۋە كەمەسى ەكەنى انىقتالعان سوڭ ريا ءنوۆوستيدىڭ اقپاراتى قايتا-قايتا وزگەرتىلىپ، ءتىپتى تۇسىنىكسىز بولىپ كەتتى. ءتىپتى ەكى ۇشاق قاتار قۇلاعانداي اسەر تۋدى. MH17 اتىپ تۇسىرىلگەن ماڭدا ەكىنشى ۇشاق قۇلاعانى تۋرالى ەشقانداي ايعاق جوق.
سەپاراتيستەر MH17 ۇشاعىن اتىپ تۇسىرۋگە قاتىستارى جوق ەكەنىن جاپپاي ايتا باستاعان كەزدە ولاردىڭ ءبىر جەتەكشىسى، رەسەيلىك اسىرە ۇلتشىل الەكساندر بوروداي ريا نوۆوستي اگەنتتىگىنە: "بۇل راسىندا دا جولاۋشىلار ۇشاعى بولسا، وندا ونى اتىپ تۇسىرگەن ءبىز ەمەس" دەدى.
"ەكى ۇشاق" تۋرالى ءسوز
MH17 ۇشاعى قۇلاعان سوڭ ءبىر جىلدان كەيىن تراگەديا تۋرالى اۆستراليالىق تەلەارنا جاريالاعان ۆيدەودان قارۋلى سەپاراتيستەردىڭ شاشىلعان جولاۋشى زاتتارىن كورىپ تاڭ قالعاندارى بايقالادى.
ۆيدەودا ولار راسىندا دا ءبىر ۇشاقتى اتىپ تۇسىرگەندەرىن، ال مىنا مالايزيالىق جولاۋشىلار اۋە كەمەسىن ۋكراينالىق سۋ جويعىش ۇشاعى قۇلاتقانىن ايتادى.
"سۋحوي" جولاۋشىلار ۇشاعىن، بىزدىكىلەر جويعىش ۇشاقتى اتىپ ءتۇسىردى دەپ جاتىر عوي" دەيدى سەپاراتيست كوماندير. بۇل ديالوگتىڭ تولىق ترانسكريپتىن جاريالاعان News Corp Australia كومپانياسى ۆيدەونى eشىعىس ۋكراينادان بىلدىرتپەي الىپ شىعىپ, كەيىن حالىقارالىق تەرگەۋ توبىنا بەرگەندەرىن ايتادى.
بۇل ۆيدەونىڭ كەيبىر بولىگىن ۇشاق قۇلاي سالا سەپاراتيستەر BBC تەلەارناسىنا بەرگەن سياقتى.
ۆكونتاكتە فورۋمىنداعى تۇپنۇسقا فورۋم جازباسىندا دا "اتىپ تۇسىرىلگەن ەكىنشى ۇشاق - "سۋحوي" دەگەن سويلەم بار. بىراق ول ۇشاق تۋرالى تولىق مالىمەت جازىلماعان. نيدەرلاندتىق پروكۋرورلار MH17 جولاۋشىلار ۇشاعىن باسقا ءبىر جويعىش ۇشاق اتىپ ءتۇسىرۋى مۇمكىن دەگەن دولباردىڭ نەگىزسىز ەكەنىن مالىمدەگەن.
"ۋكراينا جاقتان كەلدى"
رەسەيلىك تاۋەلسىز نوۆايا گازەتانىڭ جازۋىنشا, وزدەرى جۇرگىزگەن جۋرناليستىك زەرتتەۋگە سايكەس سەپاراتيستەردىڭ جەتەكشىلىگى MH17 ۇشاعى قۇلاي سالا جاقىن ارالاساتىن جۋرناليستەرگە حابارلاسىپ، ۋكراينالىق اسكەري ۇشاقتى اتىپ تۇسىرگەندەرىن ايتىپ ماقتانعان.
بۇل "اسكەري جەڭىس" تۋرالى حاباردى ەفيرگە شىعارىپ جىبەرسە دە، رەسەيدىڭ ارنايى قىزمەتىمەن بايلانىسى كۇشتى دەپ سيپاتتالاتىن LifeNews ارناسى كەيىن ريتوريكاسىن بىردەن وزگەرتكەن.
MH17 ۇشاعى قۇلاعان جەردە جۇرگەن تىلشىمەن تىكەلەي ترانسلياتسيا ارقىلى سويلەسكەن ستۋديا جۇرگىزۋشىسى "اتىپ تۇسىرىلگەن ۋكراينالىق ان-26 ۇشاعى" تۋرالى مۇلدەم ايتپاي قالادى.
LifeNews ءجۋرناليسى قۇلاعان ۇشاقتىڭ جولاۋشىلار اۋە كەمەسى ەكەنىن انىقتاۋ قيىن ەمەس ەكەنىن، مالايزيالىق جانە نيدەرلاندتىق پاسپورتتار شاشىلىپ جاتقانىن ايتادى. ءتىلشى: "كوتەرىلىسشىلەر بەرگەن اۋەلگى اقپارات بويىنشا، ۇشاق ۋكراينا جاقتان زىمىرانمەن اتىپ تۇسىرىلگەن" دەيدى.
"بۇنىڭ ءبارى - باستاپقى اقپارات. ءالى تەكسەرىلەدى. ۇشاقتى ۋكراينانىڭ اسكەري اۋە كۇشتەرى "بۋكپەن" اتىپ تۇسىرگەن بولۋى مۇمكىن" دەيدى ول.
