قازاقستانداعى ادام ساۋداسىنا قارسى كۇرەس

قازاقستاننىڭ گەوگرافيالىق ورنالاسۋى، سونداي-اق ەڭبەك ميگراتسياسى مەن شەكارالىق جاعدايلارى ادام ساۋداسى ءۇشىن قولايلى ورتا قۇرا الادى. ەل ىشىندەگى ەڭبەك ميگرانتتارى مەن شەتەلدىك ازاماتتاردىڭ ادام ساۋداسىنا ۇشىراۋى ءجيى كەزدەسەدى. قازاقستانعا ميگراتسيا ارقىلى جۇمىس ىزدەپ كەلگەن ادامداردىڭ كوبى، اسىرەسە تاجىكستان، قىرعىزستان، وزبەكستان، اۋعانستان جانە باسقا دا ەلدەردەن كەلگەن ادامدار جۇمىسقا تۇرۋ ماقساتىمەن كەلگەندە، ادام ساۋداسىنىڭ قۇربانى بولادى.

قازاقستاندا، اسىرەسە ءىرى قالالار مەن يندۋستريالدى ايماقتاردا، قۇلدىققا، ءماجبۇرلى ەڭبەككە, جەزوكشەلىككە تارتۋ جاعدايلارى ورىن الۋى مۇمكىن. سونىمەن قاتار، قازاقستاننىڭ شەكارالارى ارقىلى حالىقارالىق دەڭگەيدە ادام ساۋداسى ورىن الۋى دا بايقالادى، ويتكەنى ەل ورتالىق ازيا مەن شىعىس ەۋروپا اراسىنداعى ماڭىزدى كولىك جانە ساۋدا جولدارىنا ورنالاسقان.

 قازاقستانداعى زاڭنامالىق بازا

قازاقستانداعى ادام ساۋداسىنا قارسى زاڭنامالىق شارالار 2004 جىلى قابىلدانعان «ادام ساۋداسىنا قارسى كۇرەس تۋرالى» زاڭمەن رەتتەلەدى. بۇل زاڭ قىلمىسقا قاتىستى قاتاڭ جازالاردى كوزدەپ، ادام ساۋداسىنىڭ قۇرباندارىنا قۇقىقتىق كومەك كورسەتۋ ماقساتىندا ارنايى شارالار ازىرلەندى. زاڭدا ادام ساۋداسىنا قاتىسۋشىلارعا قارسى جازالار، قۇربانداردى قورعاۋ، ولاردى رەابيليتاتسيالاۋ مەن قايتا قوعامعا بەيىمدەۋ جونىندەگى ەرەجەلەر كورسەتىلگەن. قىلمىستىق كودەكستىڭ 128-بابى «ادام ساۋداسى» دەپ اتالاتىن بولىمگە قوسىلىپ، ادام ساۋداسىنا قاتىستى ءىس-ارەكەتتەردى ارنايى قىلمىس رەتىندە انىقتاعان. سونىمەن قاتار، قازاقستاننىڭ قىلمىستىق ءىس جۇرگىزۋ كودەكسىمەن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتىن ۇيىمداستىرۋ تۋرالى زاڭدار دا ادام ساۋداسىمەن كۇرەسۋ ماقساتىندا جەتىلدىرىلگەن. 2019 جىلى قازاقستان ۇكىمەتى ادام ساۋداسى قۇرباندارىن قورعاۋعا جانە رەابيليتاتسيالاۋعا باعىتتالعان جاڭا باعدارلامالاردى جۇزەگە اسىرۋعا كىرىستى. بۇل باعدارلاماعا جاتاتىن نەگىزگى ماقساتتار — قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتىن كۇشەيتۋ، اقپاراتتىق ناۋقاندار جۇرگىزۋ، قۇرباندارعا كومەك كورسەتۋ، سونىمەن قاتار قوعامنىڭ قۇقىقتىق ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ بولىپ تابىلادى.

حالىقارالىق ىنتىماقتاستىق

قازاقستان ادام ساۋداسىمەن كۇرەستە حالىقارالىق دەڭگەيدە ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا ەرەكشە كوڭىل بولەدى. ەل بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ (بۇۇ) ادام ساۋداسىنا قارسى كونۆەنتسيالارىنا قوسىلدى جانە حالىقارالىق قۇقىق قورعاۋشى ۇيىمدارمەن تىعىز جۇمىس ىستەيدى. قازاقستاننىڭ "ەۋرازەق" جانە تمد ەلدەرىمەن جۇرگىزەتىن شەكارالىق ىنتىماقتاستىعى دا ادام ساۋداسىنا قارسى كۇرەستىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولىگى بولىپ تابىلادى. شەكاراداعى باقىلاۋ، ميگراتسيالىق زاڭدار جانە ەلدەر اراسىنداعى اقپارات الماسۋ مەن قىلمىسقا قارسى شارالار قازاقستاننىڭ ادام ساۋداسىمەن كۇرەسۋ ستراتەگياسىندا باستى ءرول اتقارادى. قازاقستان ۇكىمەتى ەۋروپالىق وداق جانە اقش سياقتى الەمنىڭ جەتەكشى ەلدەرىمەن بىرلەسىپ، حالىقارالىق دەڭگەيدە ادام ساۋداسىنا قارسى كۇرەسۋدى ۇيلەستىرەدى. وسى ەلدەرمەن بىرلەسە وتىرىپ، قازاقستان ادام ساۋداسىنىڭ قۇرباندارىنا كومەك كورسەتۋ، زاڭ بۇزۋشىلاردى جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋ جانە قىلمىستىڭ الدىن الۋ بويىنشا كوپتەگەن جوبالاردى جۇزەگە اسىرادى.

 قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ ءرولى

قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى ادام ساۋداسىمەن كۇرەسۋدە ماڭىزدى ءرول اتقارادى. قازاقستاننىڭ ىشكى ىستەر مينيسترلىگى مەن ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى ادام ساۋداسىمەن بايلانىستى قىلمىستاردى انىقتاۋ جانە جويۋ جۇمىستارىن جۇرگىزەدى. سونىمەن قاتار، ەلدە ارنايى قۇرىلعان ادام ساۋداسىنا قارسى كۇرەس بولىمدەرى بار. بۇل بولىمدەر قىلمىستىڭ الدىن الۋ، قىلمىسكەرلەردى ۇستاۋ جانە قۇرباندارعا كومەك كورسەتۋ باعىتىندا بەلسەندى جۇمىس ىستەيدى. قۇقىق قورعاۋشىلاردىڭ ايتۋىنشا، قۇربانداردى انىقتاۋ جانە ولاردى قۇقىقتىق قورعاۋ بويىنشا جۇمىستار ءالى دە جەتىلدىرىلۋى ءتيىس. سونىمەن قاتار، كەيبىر جاعدايلاردا قۇرباندار وزدەرىنىڭ جاعدايلارىن قۇقىق قورعاۋشى ورگاندارعا ايتۋعا قورقادى، ويتكەنى ولاردان كەك الۋ نەمەسە قىلمىستىق توپتاردىڭ قورقىتۋى مۇمكىن.

قۇرباندارعا كومەك كورسەتۋ جانە رەابيليتاتسيا

قازاقستاندا ادام ساۋداسىنىڭ قۇرباندارىنا كومەك كورسەتۋ جانە ولاردى رەابيليتاتسيالاۋ ماسەلەسىنە دە ۇلكەن كوڭىل بولىنەدى. ۇكىمەت ادام ساۋداسىنىڭ قۇرباندارىنا ارنالعان قۇقىقتىق، مەديتسينالىق جانە پسيحولوگيالىق كومەك كورسەتۋ باعدارلامالارىن ىسكە اسىرۋدا. استانا جانە الماتى سياقتى ءىرى قالالاردا ارنايى قۇقىق قورعاۋ جانە الەۋمەتتىك قىزمەتتەر جۇمىس ىستەيدى، ولار قۇرباندارعا ۋاقىتشا باسپانا، مەديتسينالىق كومەك، پسيحولوگيالىق كومەك كورسەتۋ جانە باسقا دا قىزمەتتەر ۇسىنادى. قازاقستاننىڭ كەيبىر رەابيليتاتسيالىق ورتالىقتارى ادام ساۋداسىنىڭ قۇرباندارىن قايتا قوعامعا بەيىمدەۋ، ولاردى جۇمىسقا ورنالاستىرۋ جانە ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارى ارقىلى قولدايدى. ەلدە قۇربانداردى رەابيليتاتسيالاۋعا قاتىستى بىرنەشە ۇكىمەتتىك جانە ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار جۇمىس ىستەيدى. بۇل ۇيىمدار قۇرباندارعا كومەك كورسەتۋ مەن الەۋمەتتىك اداپتاتسيانىڭ بارلىق كەزەڭدەرىندە قولداۋ كورسەتەدى. قازاقستاندا ادام ساۋداسىمەن كۇرەس بويىنشا قابىلدانعان شارالار مەن باستامالار بەلگىلى ءبىر جەتىستىكتەرگە جەتكەنىمەن، بۇل ماسەلەنىڭ شەشىلۋى ءۇشىن ءالى دە اۋقىمدى جۇمىستار قاجەت. قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ جۇمىسى مەن زاڭنامالىق وزگەرىستەر ءوز ناتيجەلەرىن بەرىپ كەلەدى، بىراق قۇربانداردى قورعاۋ جانە ولاردى قايتا الەۋمەتتەندىرۋ پروتسەسى كۇردەلى ءارى ۇزاق مەرزىمدى شارالاردى تالاپ ەتەدى. قازاقستاننىڭ حالىقارالىق ىنتىماقتاستىققا، قوعامدىق اقپاراتتاندىرۋعا جانە زاڭنامالىق تۇرعىدا جەتىلدىرۋگە باعىتتالعان جۇمىستارىنىڭ ناتيجەسىندە ادام ساۋداسىنىڭ الدىن الۋ مەن وعان قارسى كۇرەسۋ بويىنشا ماڭىزدى قادامدار جاسالۋدا. جەتىلدىرىلگەن الەۋمەتتىك قورعاۋ جۇيەسى مەن ءتيىمدى زاڭنامالىق شارالار ارقىلى بۇل ماسەلەنى شەشۋ مۇمكىندىگى بار.