ەلىمىزدە جىل سايىن ۇشەمدەر قاتارى ارتىپ كەلەدى. ارا-تۇرا تورتەمدەردىڭ ءومىر ەسىگىن اشقانىن دا قۇلاعىمىز شالىپ قالادى. ءۇش جىل بۇرىن بىردەن ءتورت بالانىڭ اتا-اناسى اتانعان الماتىلىق ەسەنتاي مەن نازىمگۇلدىڭ دە شاڭىراعى ەرەكشە قۋانىشقا بولەنگەن-تۇعىن.
الماتى قالاسىنىڭ تاريحىندا تۇڭعىش رەت دۇنيەگە كەلگەن تورتەمدەردىڭ ەسىمدەرى دە ەرەكشە: بەكايشا، نۇرايشا، گۇلايشا جانە جانايشا. وكىنىشكە قاراي، ەلىمىزدە ەگىزدەردى بىلاي قويعاندا، ءتىپتى تورتەمدەر مەن ۇشەمدەردىڭ دە الەۋمەتتىك جاعدايىن جاساۋ ماسەلەسى قاراستىرىلماعان. بۇل وتباسىدا تورتەمنەن كەيىن تاعى ءبىر كەنجە بوبەك ءومىر ەسىگىن اشقان بولاتىن. الماتىداي قىمبات شاھاردا بەس بىردەي بالانىڭ بالاباقشاسىن تولەۋ اتا-اناعا باتپان سالماق ەكەنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. تورتەمنىڭ اناسى نازىمگۇل قۋانعان جوعارى جاققا حات جازىپ، تورتەمنىڭ بالاباقشا اقىسىن 50 پايىزعا جەڭىلدەتۋگە ارەڭ قول جەتكىزىپتى. الايدا «بۇل ءبىر جىلعا عانا جاسالعان ۋاقىتشا جەڭىلدىك ەمەس پە؟» – دەپ كۇدىكتەنەدى ول. بىراق قازاقتىڭ «ءبىر قوزى تۋسا، ءبىر ءتۇپ جۋسان ارتىق شىعادى» دەگەن ءسوزى بەكەر بولماسا كەرەك. اكىمقارالاردىڭ نازارىنا ىلىگىپ، باسپانالى بولعان بۇل وتباسىعا ءۇيسىز-كۇيسىز جۇرگەن كوپ قازاقتىڭ قىزىعا قارايتىنى راس. كەرەكۋلىك باتىرحان مەن ولگانىڭ شاڭىراعىندا ومىرگە كەلگەن ماڭدايى تورسىقتاي ءۇش ۇل قازىر وزدىگىنەن وتىراتىن دارەجەگە جەتىپ قالدى. «العاش رەت اۋرۋحاناعا قابىلداۋعا كەلىپ، دارىگەردىڭ «سىزدە ۇشەم بولادى» دەگەن ءسوزىن ەستىگەندە، ارينە، ءبىراز قوبالجىدىم. قۇدايدىڭ جازعانى عوي. قۋانىشىمدا شەك بولمادى»، – دەپ العاشقى اسەرىمەن ءبولىستى اناسى. ءبىر انا قۇرساعىنان تۋعان ءۇش ۇلعااڭسار، ءانۋار جانە ارلان دەگەن ەسىمدەر بەرىلگەن. ولگا مەن باتىرحاننىڭ شاڭىراعىنداعى ۇشەمنىڭ ءۇش جاسار اعاسى سانجار بولسا، ول دا اناسىنا – قولقانات، باۋىرلارىن ويناتۋعا جاراپ قالعان.
ءتورت بالانىڭ اناسى بولۋ باقىتىنا يە بولعان 23 جاستاعى ولگا تاعى دا قۇرساق كوتەرىپ، قازاقتىڭ سانىن كوبەيتۋگە ءازىر ەكەنىن جاسىرمايدى. «ءبىر قولىمەن الەمدى، ءبىر قولىمەن بەسىكتى تەربەتكەن انا اتتى قۇرمەتتى اتقا يە بولىپ وتىرعانىما قۋانىشتىمىن. مەن ءۇشىن انا بولۋدان ارتىق باقىت جوق. بولاشاقتا، تاعى قىز سۇيسەم دەگەن ارمانىم بار»، – دەيدى و.نۇرعازينا. قازىرگى كەزدە باتىرحان مەن ولگا ەكى بولمەلى پاتەردى جالداپ تۇرىپ جاتىر. «كوپ تىلەگى – كول» دەگەن ەمەس پە؟ وسىعان وراي، ەلىمىزدىڭ دەموگرافيالىق احۋالىنا ۇلەس قوسۋشى نۇرعازيندەر وتباسى باسپانالى بولسا دەگەن تىلەگىمىز دە جوق ەمەس.
دۇنيەگە ءسابي اكەلۋ – باقىت. ەگىز ءسابي اكەلۋ – ەكىنىڭ بىرىنە بۇيىرا بەرمەيتىن باقىت. ال ۇشەم، تورتەم تابيعاتتىڭ وتە سيرەك كەزدەسەتىن سىيى بولىپ سانالادى. ەلىمىزدە ۇشەمدەردىڭ تۋىلۋى جىلدان-جىلعا ءوسىپ كەلەدى.
ۇشەمدى دۇنيەگە اكەلگەن كەيبىر وتباسىلارعا سول ءوڭىر باسشىلارىنىڭ قامقورلىعىمەن، اۋقاتتى ازاماتتار ەسەبىنەن پاتەر بەرىلىپ، جەرگىلىكتى اكىمدىكتەر تاراپىنان وتىن-سۋ، ازىق-تۇلىكپەن قارايلاسۋ سياقتى ءبىر رەتتىك جاردەم بەرۋ دەرەگى كەزدەسەدى. الايدا حالقىمىزدىڭ سانىن كوبەيتۋدە ەلەۋلى ۇلەس قوسىپ وتىرعان، دۇنيەگە ۇشەم اكەلۋ باقىتىن يەلەنگەن اتا-انالاردىڭ بارلىعىنا بىردەي مۇنداي قامقورلىق جاسالىپ، باسپانا بەرىلىپ جاتقان جوق. ويتكەنى، دۇنيەگە ۇشەم اكەلىپ وتىرعان وتباسىلارعا مەملەكەت تاراپىنان جورگەكپۇل مەن ءبىر جاسقا تولعانعا دەيىنگى بەرىلەتىن جاردەماقىلاردان باسقا كومەك قاراستىرىلماعان.
ۇشەمدەر مەن تورتەمدەردى 18 جاسقا تولعانعا دەيiن مەملەكەت قامقورلىعىنا الۋ، باسپانامەن قامتاماسىز ەتۋ، بالالاردى كۇتۋگە ارنايى مەدبيكە تاعايىنداۋ سياقتى ماسەلەلەر شەشiلگەنi ءجون. قىتاي فابريكاسىندا جۇمىس iستەيتiن بiر ايەلدiڭ ومىرگە تورتەم اكەلگەنى ەسىڭىزدە بولار. قىتايدا بالا تۋعا شەك قويىلاتىندىعىنا قاراماستان، جاڭاعى 4 نارەستە 18 جاسقا دەيiن ۇكىمەت قامقورلىعىنا الىنعان ەدى. الماتىلىق باۋىرجان مەن جانات ابيعاليەۆتەر شاڭىراعىندا تۋىلعان توميريس، زارينا، ءامينا ەسىمدى ۇشەمدەر قازىر ءبىر جاستان اسىپ قالعان. اتا-انالارى دا بالاباقشا اقىسىن تولەۋ قيىنعا سوعاتىنىن تىلگە تيەك ەتۋدە. ال سابيلەر جاڭادان تۋىلعان كەزدە اناسى ۇشەۋىنە بىردەي قاراپ ۇلگەرە الماي، قينالعانىن ايتادى. «بۇل ۋاقىتتا ارنايى مەملەكەتتىك كۇتۋشىنىڭ كومەگى ءسوزسىز قاجەت. ۇشەمدەر وتە نازىك كەلەدى» دەيدى، – جانات.
ۇرپاق – ءومىردىڭ ءمانى. بالا – عۇمىردىڭ جالعاسى. ەلدىڭ بولاشاعى دا – وسى بۇگىنگى نارەستەلەر. ەندەشە، ەگىزدەردى، ۇشەمدەر مەن تورتەمدەردى ايرىقشا قامقورلىققا الاتىن ارنايى مەملەكەتتىك زاڭ قاجەت-اق. مۇنداي زاڭ قابىلدانار ءساتتىڭ اۋىلى الىس ەمەس دەپ ۇمىتتەنەيىك.
ارمان سەرىكۇلى
