ءداستۇرلi انشiلەر مەن كۇيشiلەر “توقالدان تۋعان” با؟ الدە ولاردىڭ بار “جازىعى” ۇلتتىڭ ونەرiن ولتiرمەي جۇرگەنiندە مە؟ ايتپەسە، الەمدi قارىق قىلىپ جاتقان قازاقستاننىڭ ءتول ونەرiن ناسيحاتتاپ جۇرگەن ونەرپازدارىن كوتەرۋگە جاعداي جوق دەگەنگە كiم سەنەدi? قازاقتىڭ مۋزىكاسى – ۇلتتىڭ جانى، ادەبيەتi, مادەنيەتi, فيلوسوفياسى، تامىرى، وزەگi, تۇرمىس-تiرشiلiگi. وسىنشاما ۇلى مۇرامىزدى باتىستىڭ سالدىر-گۇلدiرiنە ايىرباستاپ قويىپ، تىپ-تىنىش وتىرا بەرەمiز بە؟ سوڭعى كەزدە ۇلتىمىزدىڭ رۋحاني ازىپ-توزۋىنا ءتول ونەرiمiزدiڭ ءولiمشi حالگە ءتۇسiپ، باتىستىڭ داڭعازا مۋزىكاسى ءتورiمiزدەن ورىن الۋى سەبەپشi ەمەس دەيسiز بە؟ “ماڭگۇرتتەردiڭ مارشى” قازiر قايدا بارساڭىز دا الدىڭىزدان كەسە-كولدەنەڭدەيدi. ءدۇرس-ءدۇرس، سالدىر-گۇلدiر، دۇڭك-دۇڭك…
مۇنداي ءدۇرسiلدiڭ ادام جۇيكەسiنە سالماق ءتۇسiرiپ، مي قاباتتارىن زاقىمدايتىنىن عالىمدار دا ايتىپ ءجۇر. قازاقتى اشسا – الاقانىندا، جۇمسا – جۇدىرىعىندا ۇستاعىسى كەلەتiن بiزگە بەيمالiم كۇشتەردiڭ دە ۇلتسىزداندىرۋ قۇرالى – وسى تۇنگi كلۋبتاردىڭ تۇرپايى اۋەنسىماقتارى. قازiرگi جاستاردان قايرات بايبوسىنوۆتى، جولامان قۇجيمانوۆتى سۇراڭىزشى، بiلە مە ەكەن؟ ءاي، قايدام… ەسەسiنە، بiر جىلاۋىق سارىنعا ايداساڭ دا، اينالىپ سوعاتىن قايرات تۇنتەكوۆتەردiڭ قانداي ءاتiر پايدالانىپ، قانشا رەت اجەتحاناعا باراتىنىن جاتقا بiلەدi… ولاردان سiز بiرجان سال، اقان سەرi, مۇحيتتى قايتiپ سۇرايسىز؟
ەل تاۋەلسiزدiگiنە جيىرما جىل دەيمiز. وسى جيىرما جىلدىڭ شەڭبەرiندە ۇلتتىق ونەرiمiزدiڭ ورتالىعىن قۇرا الماعانىمىز قالاي؟ ءداستۇرلi ءان مەن كۇي تاريحى دۇرىس زەردەلەنۋدەن قالدى. كوپتەگەن ءتول مۋزىكالىق اسپاپتارىمىز دا زەرتتەلiنبەگەن قالپىندا “وگەي بالانىڭ” كۇيiن كەشۋدە. قانشاما ءانشiلەرiمiز بەن كۇيشiلەرiمiز ءالi كۇنگە دەيiن وزدەرiنiڭ بiر كۇيتاباقتارىن شىعارا الماي شەرمەندە بولىپ ءجۇر. ءيا، ناسيحاتى كەم بولعان سوڭ، قاراپايىم حالىق تا ۇلتتىق ونەرپازدارىمىزدى ءتۇسiن تۇستەپ تاني بەرمەيدi. ءارتۇرلi مەملەكەتتiك، مەملەكەتتiك ەمەس ۇيىمدار بولسىن، تويعا شاقىرعان جۇرت بولسىن ءداستۇرلi انشiلەردiڭ كومەيiن كەرە شىرقاعان داۋسىن فونوگرامماعا ارقا سۇيەپ، اۋزىن قۇر جىبىرلاتىپ كەتەتiن ەسترادا ورىنداۋشىلارىنان 10-20 ەسە تومەن باعالايدى. ناپاقاسىن تويدان ايىرىپ جۇرگەن ونەرلi جاستار ءومiر بويى ەڭبەك ەتسە دە بiر باسپاناعا زار بوپ وتەتiنi تاعى ايان. ولاردىڭ تاپقان تابىستارى ءۇي الۋعا ومiرگە ەكi ەمەس، ءۇش اينالىپ كەلسە دە جەتپەيدi.
شىنايى ونەرپازدار تاسادا قالىپ، قالتاسى قالىڭ، “كوكەسi” كرەسلودا وتىرعان دوكەيلەردiڭ جولى بولعان زامان قازiر. ەبiن تاۋىپ، ىڭعايىن بiلسەڭ، تەحنيكانىڭ كۇشiمەن-اق ءانشi اتاناسىڭ.
“حيتتۆ-نىڭ” ميلليونداعان بالعىن كورەرمەندەرiنiڭ ارمانى دا، اڭسارى دا وسىعان سايادى. “تاڭ”، “31 ارنا”، “نتك” ءتارiزدi تەلەارنالارداعى مۋزىكالىق باعدارلامالاردىڭ دا دەڭگەيi “حيتتۆ-نىڭ” ار جاق، بەر جاعى.
شىنى كەرەك، توبىرعا اينالعان جاستارعا ءوزiمiزدiڭ كلاسسيكالىق اندەرiمiزدەن گورi ەتەكتiڭ تۇرiلگەنiمەن، وپىر-توپىر دومالاپ، قۇشاق ايقاستىرعانىمەن ولشەنەتiن انسىماقتار جاقىن.
ازعىندىققا تاپ بولعان ۇرپاقتىڭ قامىن ويلاساق، ءداستۇرلi ونەرiمiزدi كەڭ قامتىپ، دارiپتەيتiن بiر تەلەارنا اشۋىمىز كەرەك.
قازiر ءداستۇرلi انشiلەر مەن كۇيشiلەر شىعاتىن ساحنا جوق. بارلىق جەردi ەسترادا جاۋلاعان. ۇلتتىق مۇرانى ناسيحاتتايتىن ءان كەشتەرiن جيiلەتiپ، حالىق سۋسىنداپ وتىرعان كلاسسيكالىق مۋزىكامەن قاۋىشتىرماساق بولمايدى. اسiرەسە، بالاباقشا، مەكتەپ، جوعارى وقۋ ورىندارىندا ۇلتتىق مۋزىكا دارiستەرiن ەنگiزۋ – كەزەك كۇتتiرمەيتiن ماسەلە.
ارمان اۋباكIر،
جۋرناليست.
