Dästürli önerdi daŋǧaza basyp barady

Dästürli änşiler men küişiler “toqaldan tuǧan” ba? Älde olardyŋ bar “jazyǧy” ūlttyŋ önerin öltirmei jürgeninde me? Äitpese, älemdi qaryq qylyp jatqan Qazaqstannyŋ töl önerin nasihattap jürgen önerpazdaryn köteruge jaǧdai joq degenge kim senedi? Qazaqtyŋ muzykasy – ūlttyŋ jany, ädebieti, mädenieti, filosofiiasy, tamyry, özegi, tūrmys-tirşiligi. Osynşama ūly mūramyzdy batystyŋ saldyr-güldirine aiyr­bastap qoiyp, typ-tynyş otyra beremiz be? Soŋǧy kezde ūltymyzdyŋ ruhani azyp-tozuyna töl önerimizdiŋ ölimşi halge tüsip, batystyŋ daŋǧaza muzykasy törimiz­den oryn aluy sebepşi emes deisiz be? “Mäŋgürtterdiŋ marşy” qazir qaida barsaŋyz da aldyŋyzdan kese-köldeneŋdeidi. Dürs-dürs, saldyr-güldir, düŋk-düŋk… Mūn­dai dürsildiŋ adam jüikesine salmaq tüsirip, mi qabattaryn zaqymdaitynyn ǧalymdar da aityp jür. Qazaqty aşsa – alaqanynda, jūmsa – jūdyryǧynda ūstaǧysy keletin bizge beimälim küşterdiŋ de ūltsyzdandyru qūraly – osy tüngi klubtardyŋ tūrpaiy äuensymaqtary. Qazirgi jastardan Qairat Baibosynovty, Jolaman Qūjimanovty sūraŋyzşy, bile me eken? Äi, qaidam… Esesine, bir jylauyq sarynǧa aidasaŋ da, ainalyp soǧatyn Qairat Tüntekovterdiŋ qandai ätir paidalanyp, qanşa ret äjethanaǧa baratynyn jatqa biledi… Olardan siz Birjan sal, Aqan seri, Mūhitty qaitip sūraisyz? El Täuelsizdigine jiyrma jyl deimiz. Osy jiyrma jyldyŋ şeŋberinde ūlttyq önerimizdiŋ ortalyǧyn qūra almaǧanymyz qalai? Dästürli än men küi tarihy dūrys zerdelenuden qaldy. Köptegen töl muzykalyq aspaptarymyz da zert­te­linbegen qalpynda “ögei balanyŋ” küiin keşude. Qanşama änşi­lerimiz ben küişilerimiz äli künge deiin özderiniŋ bir küitabaqtaryn şyǧara almai şermende bolyp jür. İä, nasihaty kem bolǧan soŋ, qarapaiym halyq ta ūlttyq önerpazdarymyzdy tüsin tüstep tani bermeidi. Ärtürli memlekettik, memlekettik emes ūiymdar bolsyn, toiǧa şaqyrǧan jūrt bolsyn dästürli änşilerdiŋ kömeiin kere şyrqaǧan dausyn fonogrammaǧa arqa süiep, auzyn qūr jybyrlatyp ketetin estrada oryndauşylarynan 10-20 ese tömen baǧalaidy. Näpaqasyn toidan aiyryp jürgen önerli jastar ömir boiy eŋbek etse de bir baspanaǧa zar bop ötetini taǧy aian. Olardyŋ tapqan tabystary üi aluǧa ömirge eki emes, üş ainalyp kelse de jetpeidi. Şynaiy önerpazdar tasada qalyp, qaltasy qalyŋ, “kökesi” kresloda otyrǧan dökeilerdiŋ joly bolǧan zaman qazir. Ebin tauyp, yŋǧaiyn bilseŋ, tehnikanyŋ küşimen-aq änşi atanasyŋ. “HitTV-nyŋ” milliondaǧan balǧyn körermenderiniŋ armany da, aŋsary da osyǧan saiady. “Taŋ”, “31 arna”, “NTK” tärizdi telearnalardaǧy muzykalyq baǧdarlamalardyŋ da deŋgeii “HitTV-nyŋ” ar jaq, ber jaǧy. Şyny kerek, tobyrǧa ainalǧan jastarǧa özimizdiŋ klassikalyq änderimizden göri etektiŋ türilgeni­men, opyr-topyr domalap, qūşaq aiqastyrǧanymen ölşenetin änsymaqtar jaqyn.

Azǧyndyqqa tap bolǧan ūrpaqtyŋ qamyn oilasaq, dästürli önerimizdi keŋ qamtyp, däripteitin bir telearna aşuymyz kerek.

Qazir dästürli änşiler men küişiler şyǧatyn sahna joq. Barlyq jerdi estrada jaulaǧan. Ūlttyq mūrany nasihattaityn än keşterin jiiletip, halyq susyndap otyrǧan klassikalyq muzykamen qauyştyrmasaq bolmaidy. Äsire­se, balabaqşa, mektep, joǧary oqu oryndarynda ūlttyq muzyka däristerin engizu – kezek küttir­meitin mäsele.

Arman ÄUBÄKIR,

jurnalist.