«ۇلت ماقتانىشى». عابيت مۇسىرەپوۆ (ۆيدەو)

6226
Adyrna.kz Telegram

وسىدان تۋرا 118 جىل بۇرىن، 1902 جىلى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ جامبىل اۋدانىندا قازاقتىڭ ايگىلى جازۋشىسى، قوعام جانە مەملەكەت قايراتكەرى، قازاق كسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، ادەبي سىنشى، اۋدارماشى، سوتسياليستىك ەڭبەك ەرى، قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى، قازاق كسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ اباي اتىنداعى جانە ش.ءۋاليحانوۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك سىيلىقتارىنىڭ لاۋرەاتى عابيت ماحمۇتۇلى مۇسىرەپوۆ دۇنيەگە كەلدى.

العاشقىدا اۋىل مولداسىنان ارابشا حات تانىعان. عابيت جاستايىنان اۋەلى ەكى جىلدىق اۋىلدىق ورىس مەكتەبىندە، كەيىن ءتورت جىلدىق جوعارى باسقىش ورىس مەكتەبىن بىتىرگەن. قازاق توڭكەرىسىنەن كەيىن ۇستەمدىك العان كەڭەس وكىمەتىنىڭ جۇمىسىنا اجەپتەۋىر ورىسشا ساۋاتى بار ادام رەتىندە ارالاسىپ، ءتۇرلى قىزمەت اتقارعان. ورىس مەكتەبىندە جۇرگەندە ورىستىڭ اتاقتى اقىن جازۋشىلارىنىڭ شىعارمالارىن وقىپ ءبىلۋى، اۋىل مەكتەبىندە ءوزىن وقىتقان ادەبيەتشى مۇعالىم بەكەت وتەتىلەۋوۆتىڭ اسەر ىقپالى بولاشاق جازۋشىنىڭ ادەبيەتكە ەرەكشە ىقىلاس اۋدارۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى.

1923-26 جىلدارى ورىنبور قالاسىنداعى جۇمىسشى فاكۋلتەتىنە (رابفاك) وقۋعا ءتۇسىپ، ونى بىتىرىسىمەن ومبىداعى اۋىل شارۋاشىلىق ينستيتۋتىندا وقىعان. 1927-1928 جىلدارى - بۋراباي ورمان شارۋاشىلىعى تەحنيكۋمىندا وقىتۋشى، 1928-1933 جىلدارى قازاق مەملەكەتتىك باسپاسىنىڭ باس رەداكتورى، 1934-1938 جىلدارى «سوتسياليستىك قازاقستان» (ەگەمەن قازاقستان) گازەتىنىڭ رەداكتورى، قازاق اكسر حالىق اعارتۋ كوميسسارياتى ونەر سەكتورىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، قازاق ولكەلىك كوميتەتىنىڭ ءباسپاسوز ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، قازاقستان كومپارتياسى ساياسي-اعارتۋ ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى قىزمەتتەرىن اتقاردى.

1938-1955 جىلدارى بىرىڭعاي شىعارماشىلىق جۇمىستارمەن اينالىسقان.

1956-1957 جىلدارى - «ارا» - «شمەل» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى، 1957-1985 جىلدارى قازاقستان جازۋشىلار وداعى باسقارماسىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى، كسرو جازۋشىلار وداعى باسقارماسىنىڭ حاتشىسى قىزمەتتەرىن اتقارعان. 1958 جىلدان كسرو مينيسترلەر كەڭەسى جانىنداعى ادەبيەت، ونەر جانە ساۋلەت سالالارى بويىنشا لەنيندىك جانە مەملەكەتتىك سىيلىقتارى جونىندەگى كوميتەتتىڭ مۇشەسى بولعان. ع.مۇسىرەپوۆتىڭ تۇڭعىش پوۆەستەرىنىڭ قاتارىنا «تۋلاعان تولقىندا» مەن «امەريكان بيدايىعى» شىعارمالارى جاتادى. جاس جازۋشىنىڭ بولاشاعىنان ءۇمىت كۇتتىرگەن بۇل تۋىندىلار ازاماتتىق تاقىرىپتى تولعايدى. ع.مۇسىرەپوۆ اڭگىمە جانرىنىڭ وركەندەۋىنە ۇلكەن ۇلەس قوستى.

العاشقى شىعارمالارىنان-اق جازۋشىلىق شەبەرلىگىمەن تانىلعان. ع.مۇسىرەپوۆ - كورنەكتى قوعام، مەملەكەت قايراتكەرى. 1932 جىلى شىلدە ايىندا ول رەسپۋبليكاعا تانىمال ادامدارمەن بىرلەسە وتىرىپ، حالىقتىڭ باسىنا تونگەن اشتىق ناۋبەتى جايىندا بكپ(ب) قازاق ولكەلىك كوميتەتىنە «بەسەۋدىڭ حاتىن» جولداعان. عابيت مۇسىرەپوۆ ءوزىنىڭ قوعامدىق، پۋبليتسيستىك، جۋرناليستىك، سىنشىلدىق قىزمەتىمەن دە تۋعان حالقىنىڭ مادەنيەتىنىڭ دامۋىنا زور ەڭبەك ءسىڭىردى. الايدا قازاق حالقى ونى ۇلكەن سۋرەتكەر جازۋشى دەپ تانيدى، كوركەم ءسوزدىڭ حاس شەبەرى دەپ بىلەدى، قۇرمەت تۇتادى. ول بىرنەشە مارتە قازاق كسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ، ءبىر رەت كسرو جوعارعى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى جانە قازاق كسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ توراعاسى بولىپ سايلانعان.

ءۇش مارتە لەنين وردەنىمەن جانە ەكى مارتە ەڭبەك قىزىل تۋ وردەنىمەن، وكتيابر رەۆوليۋتسياسى وردەنىمەن جانە كوپتەگەن مەدالدارمەن ماراپاتتالعان. قازاق مەملەكەتتىك بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر تەاترىنا جازۋشىنىڭ ەسىمى بەرىلگەن.

قازاق ادەبيەتى تاريحىندا وشپەستەي ءىز قالدىرعان تۇلعا 1985 جىلى الماتى قالاسىندا قايتىس بولدى.

پىكىرلەر