(اڭگىمە)
"بالا كەزىمىزدە جاقسى كورۋ دەگەن ءسوزدى ەرتە ۇعىندىق. بالا جۇرەكتىڭ ەڭ العاشقى عاشىق سەزىمى ءبىرىنشى سىنىپتان باستالدى. شىركىن! قازىرگىدەن قاراعاندا سول كەزدەگى بالا ماحاببات كەرەمەت ەدى. شىنايى سەزىم، ادال نيەت، اق جۇرەك بولاتۇعىن. كەي كەزدەرى سول بالا ماحابباتقا كەرى ورالعىن كەلەدى. امال نە ۋاقىت اعىن سۋداي سىرىلداپ جاتىر. ونى ءبىر قالىپتى قىلىپ توقتاتۋعا شامامىز كەلمەيدى. ءتىپتى مۇلدەم كەلمەيدى. "-دەپ اقىن كوزىنە جاس الدى. اقىن مەن سۇحباتقا كەلگەن الگى جۋرناليست قىزدا ءبىر ءتۇرلى بولىپ ىڭعايسىزدانىپ قالدىدا ءسال كىدىرىستەن كەيىن سۇراقتارىن جاڭبىرشا جاۋعىزدى.
جۋرناليست قىز: -ءسىزدىڭ بالالىق ماحابباتىڭىزدان ەستەلىكتەر قالدىما جانە سونى بىزگە ايتىپ بەرسەڭىز؟
اقىن: - ارينە قالدى. بالالىق ياعني ەڭ العاشقى ماحابباتىڭ ماڭگىلىك جۇرەگىندە ساقتالادى ەكەن. سول ءبىر كەزدەردەگى ەستەلىكتەر كوز الدىڭنان كەتەر ەمەس. كەتكەنىندە قالامايمىن. مەن، قولىما قالام الىپ ولەڭ جازعان كۇننەن باستاپ ەڭ العاش قالام ۇشىنداعى سياسى كەپپەگەن جاڭا ولەڭدە سول العاشقى مەن عاشىق بولعان سوعان اسىق بولعان قىردىڭ قىزىنا ارنالىپ ەدى. ەسىمدە قالعانى،
"قۇلپىرىپ دالا گۇلىندەي،
نەگە ءجۇرسىڭ كورىنبەي؟
كوشە جاقتا جۇرەتىڭ ەدىڭ،
امان-ەسەن سۇرىنبەي" - دەپ جازىپ ەدىم
ەندى بالعىن جىر بولعاسىن ول كەزدەرى ۇيقاس قۋاتىن ەدىك. ولەڭدە تەڭەۋ، بۋىن-بۋناقتى بىلمەيتىن ەدىك. ايتەۋىر شالا شابىت كەلدىمە سونى مىندەتتى تۇردە داپتەر بەتىنە تۇسىرۋگە اسىعاتىنبىز. مەنىڭ ءبىر داپتەرىم بولدى " گ-گە" دەگەن ىشىندە ۇزىننان شۋماق جازىلعان ولەڭدەر توپتاماسى. ايتەۋىر داپتەردىڭ جيىگىندە گۇلدىڭ سۋرەتىن تولتىرىپ سالاتىنمىن. سودان ءبىر كۇنى ول داپتەردى اناشىم تاۋىپ الىپ كۇلىپ ەدى. "-سەنى اقىن قىلعان وسى ەرلاننىڭ قىزى بولار" - دەپ. ول كەزدەرى تەك قانا بۇكىل جازعان ولەڭ سول قىزعا ارنالاتىن. ونىڭ بالا كەزىندەگى ادەمىلىگىنەن ۇيالىپ ساباق ايتپايتىنمىن. قاتتى ۇيالشاق بولدىم، ۇياڭ بولدىم. دەگەنمەن قۇدايدىڭ كوزى ءتۇزۋ عوي. كەيىن وسە كەلە مەندە پىسىق بولا باستادىم. ممم… بىراق ول بويجەتكەننىڭ مىنەزى ءبىر ءتۇرلى بولدى. تىكباقاي، كەرگىشتەۋ. وقۋشى كەزىندە وسىنداي بولدى. مىنا اقىماق جۇرەك سول كەزدەرى ءسۇمىر بولدىما كوپ قارىم-قاتىناس،ياكي ارالاسىپ سويلەسۋگە السىزدەۋ ەدى. سىنىپتاعى بارلىق ۇلدار سول بويجەتكەنگە عاشىق بولدى.
جۋرناليست: - ءسوزىڭىزدى وسى جەردەن بولەيىن. ءسىز جۇمباقتاپ وتىرعان بويجەتكەندى سيپاتتاپ بەرە الاسىز با؟
اقىن: - وسى جۋرناليستتەردىڭ سۇراعى كوپ. ول بويجەتكەن ادەمى ەدى، جايدارلى ەدى، بوتاداي قارا تورى كوزى بار، بوي الاسا، ءسۇمبىل شاشتى ارۋ ەدى. باسقاسى باسقا وزىمە قاتتى ۇنايتىن. حور قىزىنا تەڭەيىن دەسەم بۇ جالعاننان حور قىزىن كورگەن ەمەسپىن. كوبىسى سۇيگەندەرىن حور قىزىنا تەڭەيدى. مەن وسىلاردى تۇسىنبەيمىن. حور قىزىن كورىپ پا ەدى؟ استە كورگەن ەمەس،
سوندىقتان مەنىڭ ءپالساپامدا ۇناتقان قىزىن حور قىزىنا تەڭەۋ وتە قيىن. سوسىن كۇنا دەپ تە ايتا الامىن. قىسقاسى وسى قاراعىم ارتىق تەڭەي المايمىن. كوز تيەمە دەپ، ءسوز تيەمە دەپ قورقامىن.
جۋرناليست: - جاقسى اعا. فيلوسوفياڭىز وتە تەرەڭدە ەكەن. ءوزىڭىز ۇناتقان قىزدىڭ وتباسىن بىلەسىز بە؟ ولار ءسىزدى تانيما دەگەندەي؟
اقىن: - ءبىزدىڭ اۋىل ادامنىڭ الاقانى سياقتى، كىشىگىرىم اۋىل. اۋىلدىڭ ادامدارى ءبىرىن-ءبىرى تانيدى. ول اتاقتى شاباننىڭ نەمەرەسى. اتىن اتاپ، ءتۇسىن تۇستەگىم كەلمەيدى. بىراق اناۋ-مىناۋ ەمەس كسرو-نىڭ لاۋرەاتى اتاعىن العان شابان. اۋىلدىڭ شەت جاعىنداعى "قوساي" كولىنە قاراما-قارسى تاۋەلسىزدىك كوشەسىندە تۇرادى. بۇرىنعىراق وقۋشى كەزىمىزدە سول ۇيگە جيە باراتىن ەدىك. سونداعى وي قالايدا سول بويجەتكەندى كورۋ. كەيدە ەسىك الدىندا ويناپ جاتىرعاندا اتاسى گاراجدان اق جوگەلەيىن شىعارىپ نەمەرەسىن كونديۆين ەلدى-مەكەنىنە الىپ كەتەتىن. بىزدەر سول اي-ماي دەپ ۇيگە بارامىز. جالپى اقىن-جازۋشى ادامدارعا "مۋزا" تابۋ وتە قيىنعوي. سول سەبەپتى بىزدەر شاما-شارقىمىز كەلگەنگە كىشىگىرىم ەستەلىك، وقيعالاردان شابىت الامىز.
جۋرناليست: - مۋزا دەمەكشى اقىن اعا سول بويجەتكەن ءسىزدىڭ مۋزاڭىز بولدى ما؟
اقىن: - بولسا بولعان شىعار. ول بولماسا مەن نە دەپ ولەڭ جازام. ول بولماسا بىلمەيمىن مەن ءتىپتى ماحاببات ايالداماسىنان اۋەل باستان قالىپ قوياتىن سياقتى بولىپ كورىنگەن. مەن ونىڭ ءبىر فوتوسىن شىعارىپ الىپ كىتاپ جينايتىن سورەمە ءىلىپ قوياتىنمىن. سول ءبىر نازىك بەينەدەن شابىت الاتىنمىن. كەيدە ويلايمىن ول مەنىڭ ولەڭدەگى مۋزام بولدى.
جۋرناليست: - نۇر اعا قايتادان وقۋشى كەزىڭىزگە ورالايىق. سىزدەر سول ءبىر ۋاقىتتا قىرىق پىشاق بولدىڭىزدار. نە سەبەپتى؟
اقىن: - كەرەمەتسىڭدەر سەندەردىڭ بىلمەيتىندەرىڭ جوق. سىزدەرگە بارلىعى قىزىق جانە كەرەك ەكەن. راسىندا سولاي بولدىق. ول مەنى ۇناتپايدى، مەن ونى ۇناتقانمەن. بالكىم سوداندا شىعار يت پەن مىسىق بولدىق. ول كەزدەگى جاعدايلارعا رەنجەيتىن ورنىم جوق نەگىزى. بولعاندا ەمەس. ول كەزدەرى ماحاببات مۇناراسى بيىكتەگەن كەزدەر ەدى. ءاي، جۋرناليست قىز، قارىنداسىم سۇراقتارىڭدى ازايتارسىز بالكىم. مەنىڭ دە، سويلەي-سويلەي جاعىم تالدى.
جۋرناليست: - اعا ەندى ءبىر-ەكى سۇراق قالدى. سوعان جاۋاپ بەرسەڭىز. سول سۇلۋ بويجەتكەندى كورىپ تۇراسىز با؟
اقىن: - يا، كورىپ تۇرامىن. ورالدا تۇرادى. بىلدەي وبلىستىق كىتاپحانادا جۇمىس جاسايدى. اللاعا شۇكىر جاقسى ارالاسىپ تۇرامىز. سىيلاستىعىمىز مولىنان بولعاي. قۇدايدان تىلەيتىنىم ول امان ءجۇرسىڭ. باسقا ايتارىم جوق. ونىڭ ادەمىلىگى تالاي. اقجايىق جىگىتتەرىن تاڭقالدىرعان. قازاقتا ايتادى عوي "اناسى قىز تۋسا، بۇكىل سۇلۋلىعىن قىزىنا بەرەدى" - دەپ. سول ونىڭ اناسى بۇكىل سۇلۋلىعىن قىزىنا بەردى. قايتكەنمەندە قىزبالا اناسىنان قاراعاندا، اكەسىنە جاقىن بولادى. ول اكەسىنىڭ جەكەمەنشىك قىزى. كەيدە (وسى جەردە ورىسشا ايتايىن) ماماسىنا دا، پاپاسىنا دا ۇقسايدى.
جۋرناليست : - قازاقتا "ات اينالىپ قازىعىن تابار" دەگەن ماقال بار ەدى. ءسىز سول قازىقتى تاپتىڭىزبا؟
اقىن: - قازاقتا ماقال كوپ. قازىعىمىزدى تاپقاننان نە پايدا؟ (كۇلىپ) ونىڭ دا ءبىر ۇناتقانى بار بولسا. بىراق جاسىم جيىرماعا كەلسە دە بالالىق سەزىم ءالى سۋىعان ەمەس. ويتكەنى ول مەنىڭ پوەزيامداعى " مۋزاما" اينالدى. ارينە بۇعان دەيىن ول تۋرالى "ەركە قىز", "ادەمى شىبىش", "قۇرداسىڭنىڭ ءازىلى" دەگەن تاقىرىپتاردا ساتيرا جانىندا ءبىراز دۇنيەلەر جازىلدى. ول مەنىڭ ومىرلىك جانە ارحيۆىمدە قالاتىن العاشقى مۋزام.
جۋرناليست: - ءسىز قايتادان سول بويجەتكەنگە شىنايى سەزىممەن ءسوز سالمايسىز با؟ ول ويىڭىزدا بارما؟ ونىڭدا ەرتە-كەشى جوق سياقتى عوي؟
اقىن: - جوق… ولاي ىستەي المايمىن. بىرىنشىدەن ونىڭ ۇناتقانى بار، ەكىنشىدەن ونىڭ سول ۇناتقانىمەن باقىتتى بولعانىن قالايمىن. تاعى ايتا كەتەر جاعداي مەنىڭ اۋلەتىم قارا كومىر ونىڭ اۋلەتى جىلتىرلاعان التىن ،سوندىقتان رۋحاني ءھام ماتەريالدىق جاعىناندا كەلىڭكىرەمەيمىز. قىسقاسى وسى. مەندە قۇدايدان تىلەيتىنىم بولاشاق جارىم، يبالى، يماندى، مىنەزىنە كوركى ساي بولعانىن قالايمىن.
جۋرناليست: - جاقسى اقىن اعا. سۇحباتىڭىزعا راحمەت. امان-ساۋ بولىڭىز. جاقسى كۇندەردە كەزدەسەيىك. شىعارماشىلىق جولداعى شابىتىڭىز شارىقتاي بەرسىن.
اقىن:-ءاناۋ ديكتافونىندى ايىرىپ تاستا. كەرەك جەرلەرىن الارسىڭ. كەرەك ەمەسىن قيىپ تاستارسىن. ۇيدەن قۇر كەتپە ءجۇر ىستىقتاي شاي ءىشىپ الايىق - دەپ اقىن مەن جۋرناليست داستارحان باسىندا قايتادان سۇحبات قۇردى. ول سۇحباتتىڭ سىرى ءبىر اللاعا ايان.
ەدىگەنوۆ نۇرلان،
پروزا جانرى بويىنشا "قازاقستان ۇزدىگى" مەدالىنىڭ يەگەرى
