(Äŋgıme)
"Bala kezımızde jaqsy köru degen sözdı erte ūǧyndyq. Bala jürektıŋ eŋ alǧaşqy ǧaşyq sezımı bırınşı synyptan bastaldy. Şırkın! Qazırgıden qaraǧanda sol kezdegı bala mahabbat keremet edı. Şynaiy sezım, adal niet, aq jürek bolatūǧyn. Kei kezderı sol bala mahabbatqa kerı oralǧyn keledı. Amal ne uaqyt aǧyn sudai syryldap jatyr. Ony bır qalypty qylyp toqtatuǧa şamamyz kelmeidı. Tıptı müldem kelmeidı. "-dep aqyn közıne jas aldy. Aqyn men sūhbatqa kelgen älgı jurnalist qyzda bır türlı bolyp yŋǧaisyzdanyp qaldyda säl kıdırısten keiın sūraqtaryn jaŋbyrşa jauǧyzdy.
Jurnalist qyz: -Sızdıŋ balalyq mahabbatyŋyzdan estelıkter qaldyma jäne sony bızge aityp berseŋız?
Aqyn: - Ärine qaldy. Balalyq iaǧni eŋ alǧaşqy mahabbatyŋ mäŋgılık jüregınde saqtalady eken. Sol bır kezderdegı estelıkter köz aldyŋnan keter emes. Ketkenınde qalamaimyn. Men, qolyma qalam alyp öleŋ jazǧan künnen bastap eŋ alǧaş qalam ūşyndaǧy siiasy keppegen jaŋa öleŋde sol alǧaşqy men ǧaşyq bolǧan soǧan asyq bolǧan qyrdyŋ qyzyna arnalyp edı. Esımde qalǧany,
"Qūlpyryp dala gülındei,
Nege jürsıŋ körınbei?
Köşe jaqta jüretıŋ edıŋ,
Aman-esen sürınbei" - dep jazyp edım
Endı balǧyn jyr bolǧasyn ol kezderı ūiqas quatyn edık. Öleŋde teŋeu, buyn-bunaqty bılmeitın edık. Äiteuır şala şabyt keldıme sony mındettı türde däpter betıne tüsıruge asyǧatynbyz. Menıŋ bır däpterım boldy " G-ge" degen ışınde ūzynnan şumaq jazylǧan öleŋder toptamasy. Äiteuır däpterdıŋ jiıgınde güldıŋ suretın toltyryp salatynmyn. Sodan bır künı ol däpterdı anaşym tauyp alyp külıp edı. "-Senı aqyn qylǧan osy Erlannyŋ qyzy bolar" - dep. Ol kezderı tek qana bükıl jazǧan öleŋ sol qyzǧa arnalatyn. Onyŋ bala kezındegı ädemılıgınen ūialyp sabaq aitpaitynmyn. Qatty ūialşaq boldym, ūiaŋ boldym. Degenmen qūdaidyŋ közı tüzu ǧoi. Keiın öse kele mende pysyq bola bastadym. Mmm… bıraq ol boijetkennıŋ mınezı bır türlı boldy. Tıkbaqai, kergışteu. Oquşy kezınde osyndai boldy. Myna aqymaq jürek sol kezderı sümır boldyma köp qarym-qatynas,iaki aralasyp söilesuge älsızdeu edı. Synyptaǧy barlyq ūldar sol boijetkenge ǧaşyq boldy.
Jurnalist: - Sözıŋızdı osy jerden böleiın. Sız jūmbaqtap otyrǧan boijetkendı sipattap bere alasyz ba?
Aqyn: - Osy jurnalistterdıŋ sūraǧy köp. Ol boijetken ädemı edı, jaidarly edı, botadai qara tory közı bar, boi alasa, sümbıl şaşty aru edı. Basqasy basqa özıme qatty ūnaityn. Hor qyzyna teŋeiın desem bū jalǧannan hor qyzyn körgen emespın. Köbısı süigenderın hor qyzyna teŋeidı. Men osylardy tüsınbeimın. Hor qyzyn körıp pa edı? Äste körgen emes,
sondyqtan menıŋ pälsapamda ūnatqan qyzyn hor qyzyna teŋeu öte qiyn. Sosyn künä dep te aita alamyn. Qysqasy osy qaraǧym artyq teŋei almaimyn. Köz tieme dep, söz tieme dep qorqamyn.
Jurnalist: - Jaqsy aǧa. Filosofiiaŋyz öte tereŋde eken. Özıŋız ūnatqan qyzdyŋ otbasyn bılesız be? Olar sızdı tanima degendei?
Aqyn: - Bızdıŋ auyl adamnyŋ alaqany siiaqty, kışıgırım auyl. Auyldyŋ adamdary bırın-bırı tanidy. Ol ataqty şabannyŋ nemeresı. Atyn atap, tüsın tüstegım kelmeidı. Bıraq anau-mynau emes KSRO-nyŋ laureaty ataǧyn alǧan şaban. Auyldyŋ şet jaǧyndaǧy "Qosai" kölıne qarama-qarsy Täuelsızdık köşesınde tūrady. Būrynǧyraq oquşy kezımızde sol üige jie baratyn edık. Sondaǧy oi qalaida sol boijetkendı köru. Keide esık aldynda oinap jatyrǧanda atasy garajdan aq jögeleiın şyǧaryp nemeresın Kondivin eldı-mekenıne alyp ketetın. Bızder sol ai-mai dep üige baramyz. Jalpy aqyn-jazuşy adamdarǧa "Muza" tabu öte qiynǧoi. Sol sebeptı bızder şama-şarqymyz kelgenge kışıgırım estelık, oqiǧalardan şabyt alamyz.
Jurnalist: - Muza demekşı aqyn aǧa sol boijetken sızdıŋ muzaŋyz boldy ma?
Aqyn: - Bolsa bolǧan şyǧar. Ol bolmasa men ne dep öleŋ jazam. Ol bolmasa bılmeimın men tıptı mahabbat aialdamasynan äuel bastan qalyp qoiatyn siiaqty bolyp körıngen. Men onyŋ bır fotosyn şyǧaryp alyp kıtap jinaityn söreme ılıp qoiatynmyn. Sol bır näzık beineden şabyt alatynmyn. Keide oilaimyn ol menıŋ öleŋdegı muzam boldy.
Jurnalist: - Nūr aǧa qaitadan oquşy kezıŋızge oralaiyq. Sızder sol bır uaqytta qyryq pyşaq boldyŋyzdar. Ne sebeptı?
Aqyn: - Keremetsıŋder senderdıŋ bılmeitınderıŋ joq. Sızderge barlyǧy qyzyq jäne kerek eken. Rasynda solai boldyq. Ol menı ūnatpaidy, men ony ūnatqanmen. Bälkım sodanda şyǧar it pen mysyq boldyq. Ol kezdegı jaǧdailarǧa renjeitın ornym joq negızı. Bolǧanda emes. Ol kezderı mahabbat mūnarasy biıktegen kezder edı. Äi, jurnalist qyz, qaryndasym sūraqtaryŋdy azaitarsyz bälkım. Menıŋ de, söilei-söilei jaǧym taldy.
Jurnalist: - Aǧa endı bır-ekı sūraq qaldy. Soǧan jauap berseŋız. Sol sūlu boijetkendı körıp tūrasyz ba?
Aqyn: - İia, körıp tūramyn. Oralda tūrady. Bıldei oblystyq kıtaphanada jūmys jasaidy. Allaǧa şükır jaqsy aralasyp tūramyz. Syilastyǧymyz molynan bolǧai. Qūdaidan tıleitınım ol aman jürsıŋ. Basqa aitarym joq. Onyŋ ädemılıgı talai. Aqjaiyq jıgıtterın taŋqaldyrǧan. Qazaqta aitady ǧoi "Anasy qyz tusa, bükıl sūlulyǧyn qyzyna beredı" - dep. Sol onyŋ anasy bükıl sūlulyǧyn qyzyna berdı. Qaitkenmende qyzbala anasynan qaraǧanda, äkesıne jaqyn bolady. Ol äkesınıŋ jekemenşık qyzy. Keide (OSY JERDE ORYSŞA AITAIYN) mamasyna da, papasyna da ūqsaidy.
Jurnalist : - Qazaqta "At ainalyp qazyǧyn tabar" degen maqal bar edı. Sız sol qazyqty taptyŋyzba?
Aqyn: - Qazaqta maqal köp. Qazyǧymyzdy tapqannan ne paida? (külıp) onyŋ da bır ūnatqany bar bolsa. Bıraq jasym jiyrmaǧa kelse de balalyq sezım älı suyǧan emes. Öitkenı ol menıŋ poeziiamdaǧy " Muzama" ainaldy. Ärine būǧan deiın ol turaly "Erke qyz", "Ädemı şybyş", "Qūrdasyŋnyŋ äzılı" degen taqyryptarda satira janynda bıraz dünieler jazyldy. Ol menıŋ ömırlık jäne arhivımde qalatyn alǧaşqy muzam.
Jurnalist: - Sız qaitadan sol boijetkenge şynaiy sezımmen söz salmaisyz ba? Ol oiyŋyzda barma? Onyŋda erte-keşı joq siiaqty ǧoi?
Aqyn: - Joq… Olai ıstei almaimyn. Bırınşıden onyŋ ūnatqany bar, ekınşıden onyŋ sol ūnatqanymen baqytty bolǧanyn qalaimyn. Taǧy aita keter jaǧdai menıŋ äuletım qara kömır onyŋ äuletı jyltyrlaǧan altyn ,sondyqtan ruhani häm materialdyq jaǧynanda kelıŋkıremeimız. Qysqasy osy. Mende qūdaidan tıleitınım bolaşaq jarym, ibaly, imandy, mınezıne körkı sai bolǧanyn qalaimyn.
Jurnalist: - Jaqsy aqyn aǧa. Sūhbatyŋyzǧa rahmet. Aman-sau bolyŋyz. Jaqsy künderde kezdeseiık. Şyǧarmaşylyq joldaǧy şabytyŋyz şaryqtai bersın.
Aqyn:-Änäu diktafonyndy aiyryp tasta. Kerek jerlerın alarsyŋ. Kerek emesın qiyp tastarsyn. Üiden qūr ketpe jür ystyqtai şai ışıp alaiyq - dep aqyn men jurnalist dastarhan basynda qaitadan sūhbat qūrdy. Ol sūhbattyŋ syry bır Allaǧa aian.
Edıgenov Nūrlan,
proza janry boiynşa "Qazaqstan üzdıgı" medalınıŋ iegerı
