جەتى اتاسىن بىلمەيتىن قازاق جوق. داڭقتى بابالار ەسىمىن ماقتانىش ەتپەيتىن قازاق تا كەمدە-كەم. دەي تۇرساق تا، سول قايتالانباس ءبىتىمدى اتا-بابالاردىڭ ونەگەلى ءومىر جولى مەن ومىرشەڭ وسيەتىن عۇمىر بويىنا شامشىراق ەتىپ الدىعا ۇستانىپ وتەر ۇرپاقتار ساباقتاستىعى اركىمنىڭ پەشەنەسىنە جازىلا بەرمەگەن.
تۋعانىنا ءبىر عاسىر تولىپ وتىرعان 2-ءشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا قاتىناسۋشى مايدانگەر جاتقانباي شپەكباەۆتىڭ جارقىن بەينەسىن جادىمىزعا ورالتقان ساتتەردە، مىنە، وسىنداي تولعانىستى پىكىرلەر جان-دۇنيەمىزدى باۋراپ الادى. جاتقانباي قاريا كەڭەستەر وداعى قۇرىلۋى، وركەندەۋى، قۇلدىراۋى، ىدىراپ جوق بولۋى مەن قازاق ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزۋى تاريحي كەزەڭدەرىنىڭ بارلىعىنا دا كۋاگەر بولىپ ۇزاق تا ماعىنالى عۇمىر كەشتى. قازاق ەلىن جاۋ شاپقاندا الدىڭعى ساپتا قاھارماندىق كورسەتكەن دۋلات سامەن باتىر تىكەلەي باباسى ارۋاعى جەلەپ-جەبەپ، شپەكبايۇلى مۇساحان مەن مۇساحانۇلى جاتقانباي نەمىس فاشيستەرىمەن قاندى شايقاستا ءبىر-بىرلەرىنە جاقىن ماڭدا ءجۇرىپ اسقان ەرلىك كورسەتەدى، اۋىر جاراقات الادى. اكە تىلەگى قابىل بولىپ، مۇساحان قان مايداندا قازا تابادى. ال بىرنەشە جاراقات السا دا قۇدايدىڭ كەرەمەتىمەن اجال وعى دارىماعان وفيتسەر جاتقانباي كەۋدەسىن وردەن، مەدالدارعا تولتىرىپ تۋعان ولكەگە ابىرويمەن قايتىپ ورالادى. 1945 جىلى ابايدىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويى قۇرمەتىنە اتى قويىلعان قاسكەلەڭگە قاراستى اباي اۋىلىن وركەندەتۋگە ات سالىسقان جاتقانباي جار قۇشىپ، سەگىز ۇل-قىز سۇيگەنى ءوز الدىنا ءبىر تاريح. جەر ورتا جاستان اسقان شاعىندا ومىرلىك قوساعى كۇليماننان قاپىدا ايرىلىپ قالىپ، سەگىز قۇلىنشاقتارىن اكە ورنىنا اكە، انا ورنىنا انا بولىپ باعىپ-قاعىپ وسىرگەنى دە اعايىن-تۋعان، كورشى-كولەم اراسىنداعى رۋحاني عالامات ەرلىك كۇيىندە اڭىز اڭگىمە بولىپ ايتىسادى. وسىلايشا ايلى-جىلدار سىرعىپ اعىپ، 2006 جىلى جاتقانباي قاريا دا ءوسىپ-ونگەن ۇرپاقتارى الدىندا العا قويعان ارمان-ماقساتتارى ورىندالعان اكە كەيپىندە بۇل جالعانمەن قوش ايتىسادى. اكە-اسقار تاۋ! اكەنىڭ ورنىن ەشبىر جاقىن تۋىس باسا الماق ەمەس. توقسانعا تاقاعان اڭىز-اكە قازاسى الدى الپىستى القىمداعان ۇل-قىزداردى نەداۋىر ەسەڭگىرەتىپ تاستايدى. قايعىنىڭ قارا بۇلتى ءبىرشاما سەيىلدى-اۋ دەگەن شاقتا الدىڭعى تولقىن ەرەسەكتەر باس بولىپ، ءبىر-بىرلەرىنە جوقتاۋ ايتىسىپ، توقتاۋ ايتىسىپ، قايران اكەنىڭ اقىرەت دۇنيەسىنە پايداسى تيەر، ەرتە جارىق جالعانمەن باقۇلداسقان اناعا باقي دۇنيەسىندە شاراپاتى جەتىپ جاتار، اتا-بابالاردى دا قۇر قالدىرماس شاريعات شارتىمەن ساۋابى مول ىستەردى قالايشا بىرتىندەپ اتقارىسساق دەپ ءوزارا كەلەلى كەڭەس قۇرىسادى. دۋلات ىشىندەگى بوتپاي اتاسى ۇرپاقتارى جەرلەنگەن ەسكى قورىمنىڭ الماتى-قاسكەلەڭ تاس جولى بەتكەيى جاعىنداعى مال جايىلىمىنا اينالعان بوس بولىگى بۇل ورايدا قايتا-قايتا وزىنە نازاردى اۋدارا بەرەدى. نە ىستەسە بولادى، قالاي ىستەسە بولادى؟! قالىڭ قونىس، ەلدى-مەكەن ءىشى ەمەس، الايدا قارسى تاۋ بەتكەيىندەگى ساياجاي تاراپىنا بىرەن-سارانداپ جاڭا ءساندى ۇيلەر بوي كوتەرە باستاعانىنا قاراعاندا، بولاشاقتا بۇل توڭىرەك قىزۋ قايناعان تىرشىلىكتىڭ ورتاسىنا اينالاتىن سەكىلدى. ەندەشە، بۇل قابىرستان بەتكەيىنە كوپشىلىك قاۋىمعا پايداسى تيەر عيماراتتار سالسا بولعانداي ەكەن. ەڭ باستىسى نيەتتى دۇرىستاۋ، جاقسى پيعىل بولسا قۇداي تاعالانىڭ ءوزى جولدى اشىپ، ويلاماعان جەردەن ريزىق-نەسىبەنى مولىنان شاشىپ بەرمەگى انىق. وسىنداي تولعانىستى ساتتەردە ەلاعالارىمەن بىرگە بىزدەر دە قوسىمشا ات سالىسىپ، توق ەتەر كەڭەستەرىمىزدى ايتىپ، قالايشا ۇيىمداستىرسا دۇرىس بولادى دەگەن ماقساتتا پىكىر-توقتامدارىمىزدى باتىل ورتاعا سالدىق.
ەڭ بىرىنشىدەن، بۇل توڭىرەكتە مەشىت جوقتىعىنان كۇرەتامىر جولعا جاقىن ەتىپ ۇلكەن مەشىت تۇرعىزۋ ۇيعارىلدى. تولىقتاي قارجىسى قولدا تۇرماسا دا اللاعا تاۋەكەل ەتىپ، ونان سوڭ جاقىن دوس-جاراندارعا ساۋىن ايتىلىپ بولاشاق مەشىتتىڭ ورنىندا قازانشۇڭقىر قازىلىپ، ساۋلەتتىك جوباسى مامانداردىڭ قاتىناسۋىمەن بەكىتىلىپ، مارات بەيسەنباەۆ جەتەكشىلىگىمەن قىزۋ قارقىندى جۇمىس باستالىپ كەتتى. وسىلايشا بىرەسە قاۋىرت ءجۇرىپ، ال كەيدە كىبىرتىكتەپ توقتاپ قالىپ، كوپشىلىكتىڭ قولداپ-دەمەۋىمەن ءزاۋلىم مەشىت ەكى جىل مەجەسىندە بوي كوتەردى. استانادان قر ىشكى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى اليك شپەكباەۆ جۇمىستان قولى قالت ەتكەندە ءدىني عيمارات قۇرىلىسى بارىسىن تىكەلەي قاداعالاپ، قايىرىمدىلىق ماقساتتاعى دەمەۋشىلەردى ۇيىمداستىرىپ، ناتيجەدە "نۇر مۇساحان" مەشىتى تولىقتاي پايدالانۋعا بەرىلىپ، جەرگىلىكتى جاماعاتقا ءوز ەسىگىن ايقارا اشتى. بىزدەر ءوز تاراپىمىزدان نامانعاننان داموللا مۇحامەد يسمايىل يۋلداشەۆ باسقارعان شەبەرلەردى شاقىرتىپ، وعان جەرگىلىكتى كاسىپكەر تيمۋر باتيشەۆ باۋىرىمىز كومەك ەتىپ، مەشىتتىڭ ميحراب بولىگىندەگى قاسبەتىن ارابشا قۇران اياتتارىمەن ورنەكتەپ جازۋىنا سەبەپشى بولدىق. قازاق ەلىنە كەلگەن ساپارىن پايدالانىپ وسى مامان شەبەرلەر الماتى وبلىسى مەن قاراعاندىداعى بىرنەشە جاڭا مەشىتتەرگە قۇران اياتتارىن ادەمىلەپ جازىپ بەرىستى. "نۇر مۇساحان" مەشىتى جاتقانباي قاريانىڭ قان مايداننان ورالماي قالعان اكەسى اتىن ەنشىلەپ، جەتى اتانىڭ ارۋاقتارىن نۇرعا بولەپ، قمدب رەسمي بولىمشەسى بولىپ تىركەلىپ، مۇپتيلىك تاراپىنان باس يمام تاعايىندالدى. جۇما ناماز بەن ايت نامازدارى عانا ەمەس، بەس ۋاقىت نامازعا دا نەداۋىر جاماعات جينالا باستاعان كەزدە مۇساحان اتا مەن جاتقانباي مارقۇمداردىڭ اتىنان بادەل قاجىلىق جاسالىپ، رەسەيدىڭ ساراتوۆ وبلىسى جەرىندەگى مۇساحان شپەكباەۆتىڭ قابىر ورنى دا تابىلىپ، اليك جاتقانبايۇلى گەنەرال باستاعان ءبىر توپ ۇرپاقتارى سول شالعايعا زيارات ەتىپ بارىپ كەلىپ، اتا قابىرى باسىنان الىنعان ءبىر ۋىس توپىراق بالا قابىرى توپىراعىمەن ۇلاسىپ، بۇل مەكەندە دە مۇساحان اتىنا سيمۆوليكالىق ەسكەرتكىش-بەلگى قويىلدى. ويدى وي قوزعايدى، تىلەكتى تىلەك جالعايدى دەمەكشى، ەندى بەلسەندى توپ مەشىت تۇرعىزۋمەن عانا توقتاپ قالماي، وسى توڭىرەكتەگى كولەمدى باۋ-باقشانىڭ شەتىن الا مەدىرەسە جانە اسحانا كەشەنىن سالۋعا كىرىسىپ كەتتى. جاتقانباي قاريانىڭ سۇيىكتى جارى كۇليمان انانىڭ اتىنا قويىلعان مەدىرەسەدە وتىزعا جۋىق جاس قاريلار ەرتەلى-كەش قۇران سۇرەلەرىن جاتتاپ، ەكى ءجۇز كىسىلىك سىيىمدىلىعى بار اسحانادا ءار اپتا سايىن باقي بولعاندارعا ارنالىپ اس بەرىلە باستادى. مەدىرەسەنىڭ ءبىر بۇيىرىندە قۇربان شالاتىن ارنايى ورىن دايىندالىپ، قۇربان ايت كەزدەرىندە وسى توڭىرەكتەگى مۇسىلمان قاۋىمعا ءدىني ءراسىم-جورالعىلارىن كوڭىلدەگىدەي اتقارتاتىن قىزمەت جايى پايدا بولدى. وسىلايشا، بەس ۋاقىت ازان شاقىرىلىپ، پارىز نامازدار وقىلىپ، قۇران اياتتارى ۇزدىكسىز جاتتالىپ، اتالمىش توڭىرەك كوپشىلىك كەلەتىن ورىنعا اينالىپ، اي ساناپ ەمەس كۇن ساناپ كوركەيە بەردى، گۇل جايناي بەردى!
ەكىنشىدەن، مەشىت پەن مەدىرەسە قورشالىپ، اباتتالىپ، تولىقتاي قىزمەتىنە كىرىسكەن سوڭ اينالا توڭىرەككە ءبىر نارسە جەتپەيتىندەي، تاعى دا كەشەندى ۇلعايتا ءتۇسۋ كەرەكتەي اسەر-سەزىمگە بولەدى. نەلەر قيلى پىكىر-ۇسىنىستار ايتىلدى. كوڭىلگە قوناتىنى بار، قونبايتىنى بار، سول الۋان پىكىرلەردىڭ ىشىنەن انا تاقىرىبى بولەكتەنىپ الىنىپ، الەم حالىقتارىندا كەزدەسپەيتىن اناعا ارنالعان ەسكەرتكىش-بەلگى قويىلسا دەگەن ناقتى ۇسىنىس ورتاعا شىقتى. قازاقتىڭ سالت-ءداستۇرى، شاريعي تالاپ-تىلەكتەرى ەسكەرىلە كەلە اناعا عانا ارنالعان مۇراجاي بولسا، جانە ونىڭ جانىندا انا تۇلعاسىن جيىنتىقتاپ سومدايتىن ەرەكشە ەسكەرتكىش بوي كوتەرسە دەگەن پىكىر-بايلام بەلسەندى توپتىڭ ورتاق قولداۋىنا يە بولدى. ەۋروپا ۇلگىسىندەگى مۇراجاي عيماراتى ساۋلەتى بەكىتىلىپ، قۇرىلىسى تەزدەپ قولعا الىندى. بەلگىلى كاسىپكەر ابديبەك بيمەنديەۆ باستاعان دەمەۋشىلەر قولداۋىمەن كۇردەلى ءىس كۇن وتكەن سايىن وڭايلانا بەردى. مۇراجايدىڭ قارسى بەتىندە توبە باسىندا اناعا ەسكەرتكىش ورنى دايىندالىپ، بولاشاقتا وسى كەشەنگە زيارات ەتىپ كەلۋشىلەرگە قولاي بولسىن دەپ جول جيەگى دە كۇردەلى اباتتاندىرىلۋعا بەيىمدەلدى. بۇل كەزەڭدە قر پرەزيدەنتى اكىمشىلىگىنىڭ حۇقىق قورعاۋ جۇيەسى ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى قىزمەتىن اتقارعان اليك جاتقانبايۇلىنىڭ قىزمەت بولمەسى كەي ۋاقىتتاردا اناعا ارنالعان كەشەن جوباسىن قىزۋ تالقىلاۋ ورنىنا دا اينالىپ كەتەتىن. بىزدەر دە ءوز ۇسىنىسىمىزدى ءبىلدىرىپ، ءوز يدەيامىزدى دالەلدەپ، ايتقانىمىزدان قايتپاۋعا تىرىساتىنبىز. ناتيجەدە ۇزىنا بويعى انا ەسكەرتكىشى قاسىنا بەسىك قويۋ ۇسىنىسىمىز قابىلدانىپ، كەشەن مازمۇنى بايىي ءتۇستى. ەسكەرتكىش-بەلگى توڭىرەگىندەگى انا بولمىسىن اشاتىن تاڭدامالى سوزدەر دە ءبىراۋىزدان قولداۋ تاپتى. ءبىر جىلعا سوزىلعان قىرۋار ىزدەنىس ناتيجەسىندە جاس تالانت، سۋرەتشى-ءمۇسىنشى ەلدوس بەكسۇلتان باسقارعان حاس شەبەرلەر ىشكى مازمۇنى سىرت كەيپىنە ۇلاسقان انا ەسكەرتكىش-بەلگىسىن كوپشىلىك كوكەيىندەگىسىندەي ءدوپ باسىپ سومداي ءبىلدى. جاڭا مۇراجايدىڭ اتىن "اناعا قۇرمەت" دەپ ۇسىنۋىمىز دا ءار تاراپتاعى جاۋاپتى ادامدار تۇرعىسىنان تولىق قولداۋعا يە بولدى. دەي تۇرساق تا، جاڭا تۇرپاتتى مۇراجاي جاساۋداعى بىزدەردىڭ بارلىقتارىمىزدى الدا كۇتىپ تۇرعان وراسان قيىنشىلىقتار تەك بۇل عانا ەمەس ەدى. كلاسسيكالىق تالعام تۇرعىسىنان مۋزەيدىڭ ءارى مەن ءسانىن كىرگىزەتىن ونىڭ عيماراتى سالتاناتى ەمەس، قانداي تاقىرىپقا ارنالعاندىعى دا ەمەس، ەڭ باستىسى كەز-كەلگەن مۇراجايدىڭ باستى قارۋى-ونىڭ جيناقتالعان مۇراعاتتار قورى بولىپ ەسەپتەلەدى. مىنە، وسى ورايدا "اناعا قۇرمەت" مۇراجايى عيماراتى قۇرىلىسى بىتىسىمەن قاڭىرايعان بوس دالىزگە جينالعان ءبىر توپ بەلسەندىلەر ەندى نە ىستەرلەرىن بىلمەستەن اڭىرايىپ تۇرىسىپ قالعان داعدارىستى بەينەلەرى تاپ وسى كۇنگىدەي كوز الدىمىزدا. ساسقان ۇيرەك ارتىمەن سۇڭگيدى دەمەكشى، ءبىر ازامات مۋزەيدى جاساۋ قولدان كەلمەسە ۇزىن داستارحان جايىپ ۇستىنە مول ەتىپ قۇرت-باۋىرساق شاشىپ، اشىلۋ سالتاناتىن جاساپ، وسى توڭىرەكتە جوق دەڭگەيدە مەيرامحانا جاساپ جىبەرەيىكتە دەگەنى دە جادىمىزدا. بىزدەر بۇل ورايدا ءوز پىكىرىمىزدى ءبىلدىرىپ، كەلەسى باس قوسۋعا الماتىداعى ورتالىق مۇراجايدىڭ باس ديرەكتورى نۇرسان ءالىمباي مەن سۋرەتشى-ساۋلەتشى ءشاميل قوجاحانوۆتى، سول سياقتى بەلگىلى زەرگەر، كونە مۇراعاتتاردى جيناقتاۋشى ۇسەن سەيداليەۆتى دە بىرگە شاقىرىپ، قولدان كەلگەنىنشە كومەك-جاردەم كورسەتۋلەرىن ءوتىنىش ەتتىك. وسىلايشا، بىلىكتى مامانداردىڭ قولداپ-قۋاتتاۋىمەن جاڭا مۇراجايدىڭ ەكىنشى تىنىسى اشىلدى. نۇرسان مۇراجايدىڭ ءبىرىنشى قاباتىن كونە داۋىردەن قازىرگى تاڭعا دەيىنگى قازاق ايەل-انالارىنىڭ بولمىس-ءبىتىمىن اشۋعا ارناۋ ۇسىنىسىمىزدى قولداسا، ەكىنشى قاباتتى جەكە ايەل-انالار تۇلعالارىنا ارناۋ ۇسىنىسىمىزدى ءشاميل قولداپ، مۇراعاتتار ساقتالىپ قويىلاتىن كورنەكى جيھازداردى جاراقتاۋعا ءشاميل شەبەر دەرەۋ كىرىسىپ كەتىپ، ۇسەن ءوز تاراپىنان كوپتەگەن قۇندى مۇراعاتتاردى ۇسىنىپ، جارتى پىشىندەگى كيىز ءۇيدى بارشا جابدىعىمەن دايىنداپ، تيىسىنشە وتەماقىلارىن دا الىپ، وزگە كوپتەگەن دوستار دا قولدارىنا ىلىككەن مول مۇراعاتتارىن جەتكىزىپ، از ۋاقىت ىشىندە قولدا بارعا قاناعات ەتىپ، "اناعا قۇرمەت" مۇراجايى سالتاناتتى تۇردە ءوز ەسىگىن كوپشىلىك كورەرمەنگە ايقارا اشتى. قارسى بەتكەيدەگى اناعا ارنالعان ەسكەرتكىش-بەلگىنىڭ دە رەسمي اشىلۋ سالتاناتى وتكىزىلىپ، لەنتاسى قيىلدى. الماتى مەن قاسكەلەڭنەن، وزگە دە الىس شالعايدان مەكتەپ وقۋشىلارى مەن ستۋدەنتتەر، زيالى قاۋىم وكىلدەرى مەن شەتەلدىك تۋريستەر لەگى بۇل تاراپقا توقتاۋسىز اعىلىپ، دۇنيەجۇزى بويىنشا اناعا ارنالعان ەڭ تۇڭعىش مۇراجايدى تاماشالاۋ تاسقىنى باستالىپ كەتتى.
ۇشىنشىدەن، كەشەن اياسى ۇلعايعان سايىن مۇراجايدىڭ سىرت جاعىنداعى ءبىر-ەكى گا جەرگە ارنايى ساياباق، كىشىگىرىم دەندروپارك ورنالاستىرۋ قاجەتتىلىگى ءوز-وزىنەن كەلىپ تۋىندادى. سيرەك كەزدەسەتىن اعاش تۇرلەرىن وتىرعىزۋ، وزگەشە ساندەگى حاۋىز ورناتۋ ناۋقانى دا باستالىپ كەتتى. كەشكى سەرۋەندەۋگە لايىقتالعان يرەلەڭ جولدار دا پايدا بولدى. جەرگىلىكتى كاسىپكەرلەردىڭ قولداۋىمەن قازاقتىڭ كيىز ءۇي پىشىنىندەگى مەيرامحاناسىن سالۋ جوباسى دا ماقۇلدانىپ، تەز ارادا جاڭا قۇرىلىس نىساناسى بوي كوتەرە باستادى. سونادايدان حان تۇسەتىن 32 قانات كيىز ۇيدەي كورىنەتىن ءسان-سالتاناتى كەلىسكەن قازاق ءۇي-مەيرامحانانىڭ رەسمي اشىلۋ جيىنىنا مول ادامدار جينالىپ، كۇننەن-كۇنگە كەڭەيىپ، ەرەكشە ساۋلەت پەن مازمۇنداعى كەشەندى ءوز ورنىمەن ماقتاۋشىلار قاتارى كوبەيدى. ءومىر-وزەن، ءبىر ورنىندا تۇرىپ قالماق ەمەس. ۋاقىت وتكەن سايىن وسى ولكەنىڭ تۋمالارى-ءسات توقپاقباەۆ، امانگەلدى شابدارباەۆ سىندى ەلگە تانىمال الدىڭعى بۋىن وكىلدەرىمەن اقىلداسا، كەڭەسە كەلە ەلىمىز بەن جەرىمىزدى عاسىرلار بويى قورعاپ كەلگەن باتىر بابالارعا ارناپ ءوز الدىنا جەكە مەموريالدىق كەشەن تۇرعىزۋ يدەياسى قىزۋ قولداۋ تاپتى، دەرەۋ قولعا الىندى. الدا جاڭا ماقسات-مىندەتتەر قول بۇلعاپ شاقىرىپ تۇردى.
تورتىنشىدەن، ءار جىلداعى 9 مامىر كۇنگى ءداستۇرلى ەسكە الۋ، اس بەرۋ جيىنىنداعى ورتاق مامىلەمىزگە سايكەس، "وتاندى قورعاۋشىلارعا!", "زاششيتنيكام وتەچەستۆا!"-دەگەن العاشقى شارتتى اتاۋعا يە بولعان مەموريالدىق كەشەننىڭ ساۋلەتتىك كەلبەتىن ءتۇزۋ، قۇرىلىس جۇرگىزىلەتىن ورنىن بەلگىلەۋ-دايىنداۋ، كەشەننىڭ جالپى قارجىلىق شىعىندارىن ايقىنداۋ، باستاپقى ازىرلىك جۇمىستارىن جۇرگىزۋ ناۋقانى باستالىپ كەتتى. ءبىرىنشى القالى ءماجىلىستىڭ وزىندە كەشەندى سالۋ ءۇشىن ارنايى قور قۇرۋ قاجەتتىلىگى ماسەلەسى ورتاعا قويىلدى. بۇرىندا ونداعان جىلدار قايىرىمدىلىق جۇمىستارىمەن اينالىسىپ كەلە جاتقان ءبىزدىڭ "قاعانات" كونسورتسيۋمى جانە "قاعانات" عىلىمي-مادەني ورتالىعى بۇل ورايدا بارلىق دەمەۋشىلەر اتىنان باستى قارجى وپەراتورى بولىپ تاعايىندالدى. قاۋىرت ىستەر باستالىپ كەتتى. ساۋلەتتىك جوبا تولىق اياقتالعانشا، جەكە مەنشىكتەگى جەر تەلىمدەرى مەموريالدىق كەشەن ءۇشىن دەپ وبلاكىمشىلىك تاراپىنان رەسمي قۇجاتتالعانشا سەرىك دونباەۆتىڭ قۇرىلىس كومپانياسىنىڭ بىلىكتى ماماندارى قاتىناسۋىمەن العاشقى جەر ازىرلەۋ جۇمىستارى باستالىپ تا كەتتى. 9 مامىردا بولاشاق ۇرپاققا ارنالعان ىزگى تىلەكتەر جازىلعان كاپسۋلانى قۇيىپ كەتكەن جاڭبىر استىندا مالمانداي سۋ بولىپ تۇرىپ كوپشىلىك بەلسەندى قاۋىممەن بىرگە بولاشاق مەموريالدى كەشەننىڭ جەر استىنا تسەمەنتتەپ كومگەنىمىز دە ەسىمىزدە. اتالمىش كەشەن قۇرىلىسىنا ۆ.ۆ.سيماچەۆ پەن ايان دۇيسەمباەۆ، قانات اربيەۆ پەن ب.ابليازيموۆ، ت.ت. جەكە تۇلعالار قوماقتى قارجى اۋدارىپ، كەشەننىڭ قۇرىلىس جۇمىستارى قارقىندى جۇرۋىنە نەگىزگى سەبەپكەر بولدى. قينالعان ساتتەردە تالدىقورعانداعى القالى جيىندا سول كەزدەگى ۆيتسە-پرەمەر بەردىبەك ساپارباەۆ پەن الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى اماندىق باتالوۆتىڭ توتەنشەدەن قابىلداعان شەشىمدەرى دەمەۋ بولىپ، ەندىگى ارادا مەملەكەتتىك-جەكە مەنشىك ارىپتەستىك نەگىزدەگى شارتناماعا سايكەس وبلىستىق بيۋدجەتتەن دە تىكەلەي باس مەردىگەرگە ءتيىستى قارجى اۋدارىلا باستادى. سانكت-پەتەربورداعى شپيلدەردىڭ ساۋلەتتىك ءسانىن ەلەستەتەتىن مەموريالدىق كەشەن قۇرىلىسى تولىقتاي اياقتالا باستاعان ساتتە ونىڭ ىشكى مازمۇنىن قالاي تولتىرساق دەگەن ۇلكەن ۋايىم الدان شىقتى. وسىنداي قىستالاڭ كەزەڭدە وبلىستىق مادەنيەت دەپارتامەنتىنىڭ باستىعى اقان ابدۋاليەۆ بەلگىلى زەرگەر ءشاميل قوجاحانوۆپەن اقىلداسا-كەڭەسە وتىرىپ، مۇراجايدىڭ ىشكى مازمۇنىن جاراقتاۋدى قاتاڭ تۇردە ءوز باقىلاۋلارىنا الدى. بىرنەشە ايعا سوزىلعان قاجىرلى ەڭبەكتىڭ ناتيجەسىندە مەموريالدىق كەشەننىڭ ىشكى بولىگى باي مازمۇنعا تولدى. ەجەلگى عۇندار جانە ساق داۋىرىنەن باستالعان تاريح تاسقا قاشالدى. وسى كەزەڭدە قوردايدىڭ قىرىق توننالىق كەسەك تاسىن كەرتىپ الىپ الماتى ىرگەسىندەگى شەبەرحاناعا جەتكىزىپ، قازاقتىڭ سۇستى كەيىپتەگى باتىر جىگىت پەن قىزىنىڭ تۇرەگەپ تۇرعان بەينەسىن ءۇش-ءتورت اي بويىنا اسقان شەبەرلىكپەن قاشاپ شىعارعان سۋرەتشى-ءمۇسىنشى ەلدوس بەكسۇلتان باستاعان مامانداردىڭ تارتۋ-سىيى دا دايىن بولىپ، دەر ۋاعىندا ءوز ورىنتاعىنا جايعاسقان ەدى. قورىتا ايتقاندا، ساتتىلىك العا تارتىپ اۋقىمدى جوبا سوڭعى مارەسىنە جەتتى. "باتىر بابالار مەموريالىنىڭ" سالتاناتتى اشىلۋ راسىمىنە وبلىس اكىمى باستاعان ەلگە تانىمال قاۋىم وكىلدەرى جينالىپ، قاراساي اۋدانىنىڭ اقساقالدارى اليك شپەكباەۆ باستاعان جاتقانباي قاريا ۇرپاقتارىنا جانە ونىڭ دەمەۋشىلىك جاساعان دوس-جورالارىنا العىستارىن جاۋدىرىپ، اق باتالارىن بەرىستى. ارادا بىرەر اي سالىپ وسى كەشەندى ءوز كوزىمەن كورىپ تاماشالاۋعا الماتى وبلىسىندا رەسمي ىسساپارمەن جۇرگەن ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ارنايى ات باسىن بۇرىپ كەلىپ، اتقارىلعان قىرۋار ەڭبەككە ۇلكەن ريزاشىلىق سەزىمىن ءبىلدىردى. مەموريالدىق كەشەن يدەياسىن وزگە وبلىستارعا دا ۇلگى ەتىپ ۇسىنىپ، مۇنىمەن توقتاپ قالماي، كەشەنمەن جالعاستىرىپ ءبىر مىڭ جاس وسكىن قاۋىمعا ارنالعان زاماناۋي دەنەشىنىقتىرۋ-ساۋىقتىرۋ كەشەنىن تۇرعىزۋدى دا مىندەتتەپ قويدى. ەلباسىنىڭ وتە ورىندى ۇسىنىس-پىكىرى باستاماشىل قاۋىمدى جاڭا، تىڭ بەلەستەردى باعىندىرۋعا جەتەلەدى. ال "باتىر بابالار مەموريالى" مەن "اناعا قۇرمەت" مۇراجايى رەسمي تۇردە الماتى وبلىسى اكىمشىلىگى قاراۋىنا قۇجاتتاپ وتكىزىلىپ، مادەنيەت باسقارماسى باسشىلارى اتالعان كەشەندەردى زاڭدى تۇردە ءوز قۇزىرەتتەرىنە قابىلداپ الدى.
بەسىنشىدەن، قاراساي اۋدانى حالقى عانا ەمەس، وبلىس جانە شەتتەن كەلگەن جۇرتشىلىقتىڭ ءوزى ريزاشىلىق سەزىمدەرىن جاسىرماعان بۇل كەشەن جاڭا جوبامەن تولىقتى. ساۋلەتتىك جوباسىن رۇستەم شالىمبەتوۆ باسقارعان تالانتتى جاس ساۋلەتشىلەر بىرنەشە وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ناتيجەسىندە ءتامامداپ بولعان سوڭ، "قاعانات" كونسورتسيۋمى مەن "قاعانات" عىلىمي-مادەني ورتالىعىنىڭ ءار وڭىرلەردەگى تۇراقتى دەمەۋشىلەر توبى العاشقى قوماقتى قارجىنى قايىرىمدىلىق نەگىزدە اۋدارىپ، تياناقتالعان كەلىسىم-شارت بويىنشا قايرات ورازبەكوۆ باسقارعان "ەليتستروي" قۇرىلىس كومپانياسى دەنەشىنىقتىرۋ-ساۋىقتىرۋ كەشەنى قۇرىلىس جۇمىستارىن باستاپ كەتەدى. مەملەكەتتىك-جەكە مەنشىك ارىپتەستىك زاڭناماسى اياسىندا قولعا الىنعان جاڭا جوبا وبلىستىق ءماسليحات تاراپىنان دا قىزۋ قولداۋ تاۋىپ، العاشقى قارجىلاندىرۋ ءىس-شارالارى باستالۋدا. البەتتە، ۇستىمىزدەگى جىلدا بۇل كەشەننىڭ قۇرىلىس جۇمىستارى دا تولىقتاي اياقتالىپ، كەشەنگە لايىقتى ات بەلگىلەنىپ، "جەتىسۋ" فۋتبول كومانداسى باستاعان سپورتشىلار ءوز جاتتىعۋلارىن باستاپ كەتەرىنە سەنىم مول. ودان كەيىنگى كەزەڭدە، جالعىزىلىكتى، قاراۋشىسى جوق قارتتارعا ارنالعان پانسيونات اشۋ دا جوسپاردا بار. مىنە، مۇنىڭ بارلىعى دا جاتقانباي قاريا ۇرپاقتارىنىڭ ىزگى نيەتتەرى مەن ارمان-ماقساتتارىنان كەلىپ تۋىنداعان وتە اۋقىمدى جوبالار. اكەنىڭ بالاسى بولماي، حالىقتىڭ پەرزەنتى بولىپ تاربيەلەنگەن نار تۇلعالاردىڭ كەيىنگى ۇرپاققا ۇلگى بولىپ قالسىن دەگەن شەشىمدى ءىس-ارەكەتتەرىنەن تۋىنداپ جاتقان عاسىرلىق ۇزدىك جوبالار. مۇنداي بىربەتكەي كەشەندەرگە مەملەكەت تۇرعىسىنان ۇلكەن باعا بەرىپ، ءبىر توپ ەڭبەگى ابدەن سىڭگەن تۇلعالاردى مەملەكەتتىك سىيلىققا ۇسىنىپ جاتسا دا ەش ارتىقتىق ەتپەس ەدى. الايدا، تاسپەن قاشالىپ عاسىرلارعا عۇمىر ۇزارتقان وسىناۋ كەشەندەر ولكەسى تالاي جاس وسكىن ۇرپاقتاردىڭ كوكەيلەرىنە ۇلتشىلدىق، وتانسۇيگىشتىك، پاراساتتىلىق ءدانىن ەگىپ، رۋحاني جاڭعىرتىپ جاتاتىن بولسا، كوپ جىلعى ەڭبەكتىڭ وتەۋى اقتالعانى، اسىل مۇراتتار ومىردە ناقتىلى جۇزەگە اسقاندىعى! ءسوز سوڭىندا، اتاقتى سامەن باتىر، ودان تاراعان مۇساحان جاۋىنگەر جانە دە ونىڭ قايىسپاس ۇلى جاتقانباي قاريانىڭ رۋحى شات بولسىن دەپ فاتيحا سۇرەسىن وقىپ ساۋابىن باعىشتاپ قويالىق. عالامتوردا وسى ايتىلعان پىكىرلەرىمىزگە ناقتىلى دالەل بولاتىن ءار كەزەڭدەگى بەينەتاسپالار مەن تانىمدىق-زەرتتەۋ ماقالالاردى تاۋىپ تانىسا الاسىز. تاپ وسىلاي قايتالانباسا دا سىزدەر دە ءوز تۋعان ولكەلەرىڭىزدە وسى ىسپەتتەس عيبراتى مول ءىس-جوبالاردى باتىل جۇزەگە اسىرا الاسىز. سىلكىنەيىك، جىگەرلەنەيىك، ساۋاپتى ىستەردى اتقارۋدا ەش تارتىنىپ قالمايىق!
بەيبىت ساپارالى،
جازۋشى، قوعام قايراتكەرى
