وسىناۋ سانانى جاڭعىرتىپ، بىلىممەن سۋسىنداتار ساۋلەلى ويدىڭ دىڭگەگى، كىتاپ دەسە ىشكەن اسىن جەرگە قوياتىن زامانداستار، ارمىسىز الەۋمەت. ىبىراي التىنسارين:«قازاقتىڭ ءتىلى سونشالىقتى مول. لاكين قازاقتىڭ تىلىمەنەن قانداي كىتاپ بولسا دا جازۋعا بولادى. قازاق ءتىلى مۇنشالىقتى جاتىق ءام انىق بولار ەدى، ەگەر دە ءبىزدىڭ قازاقتار اڭعارىپ، بوتەن ءتىل ارالاستىرماستان ىلگەرى باستىرىپ سويلەسە،-دەگەن ەكەن». بۇل ناقىل سوزگە ۇڭىلەر بولساق، تۇبىندە ۇلكەن وي جاتىر. بولاشاق جاس وسكىن ۇرپاقتىڭ پاتريوت، ويى ساۋلەلى، جۇرەگى وتتى، مەيىرىمدى، قايتپاس قايسار، ەلى مەن جەرى ءۇشىن قىزمەت ەتەتىندەي بولىپ ءوسۋى ءۇشىن كىتاپتىڭ الاتىن ءرولى زور. قاراپايىم مىسال ايتايىن، بالا مازاسىزدانىپ، جىلاي قالسا، قولىنا ۇيالى بايلانىس كوزىن بەرە قويۋعا دايار انالاردى تالاي كەزدەستىرگەن بولارسىزدار. استە، مۇنىڭ ءجوندى ەمەس ەكەنىن ول كىسى دە، ءسىز بەن ءبىز دە بىلەمىز. بىراق، جامە-جامگە كەلگەندە نەگە بۇل ولقىلىقتىڭ الىپ كەلەر زارداپتارى مەن ناتيجەسىن ءبىر ءسات سارالاپ كورمەيمىز؟ ءجا، ونى قويا بەرىڭىزشى. تاعى دا سوگىسكە باسىپ كەتتى مىنا بيكەش دەپ ويلاپ قالماڭىز. مەنىڭ وزىندىك بۇل ماسەلەنىڭ شەشىلۋىنىڭ جولدارىن قاراستىرعانىم بار. بەسىكتەگى سابيگە اجەسى، اناسى بەسىك جىرىن ايتىپ، قۇلاعىنا سىڭىرەدى. بىراق، مەكتەپ تابالدىرىعىن اتتاعاننان باستاپ بۇل ءۇردىس بىرتە-بىرتە سايابىرسيدى. وعان دالەل، كادۋىلگى ەرتەگى وقىماعان، بالالارعا ارنالعان اڭگىمەدەن حابارى جوق بالالار. ءبۇلدىرشىن كەزىنەن كىتاپقا دەگەن ماحابباتى ويانباعان بالا مەكتەپ كەزىندە سىزدىڭشە كىتاپقا بۇتىندەي بەت بۇرىپ كەتۋى مۇمكىن بە؟ مۇمكىن. بىراق تا، نەكەن-ساياعى عانا. مەكتەپ تابالدىرىعىندا وقىپ جۇرگەنىمدە، ادەبيەت ساباعى بارىسىندا، نەمقۇرايلى قاراپ، قازاقتىڭ اقيىق اقىندارى مەن اردا جازۋشىلارىن وقۋعا قۇلقى سوقپايتىنداردى جولىقتىرعانىم قۇپيا ەمەس-ءتىن.
الگى، حالىق اراسىندا جۇرگەن مىنا ءبىر ءاجۋا بار ەدى عوي، ءبىر بالادان اباي ەپوپەياسىن جازعان كىم دەسە، ول بالا ءتىپتى، كەرەك دەسەڭىز مۇحتار اۋەزوۆتىڭ كىم ەكەنىن بىلمەيتىن بولىپ شىقتى. اباي مەن اۋەزوۆتاردى تانىمايتىن ۇرپاق ءوسىپ كەلە جاتىر. مۇندايدا، بۇل جايتتارعا بەي-جاي قاراماساق جارار ەدى.
وتباسىندا ورىسشا سويلەيتىن اعايىندار جونىندە ءسوز قوزعاماي اق قويامىن دەپ شەشتىم. ءتىپتى، جوق دەگەندە، وسى بالالاردى جازدىق دەمالىس كەزىندە اۋىلعا تايراڭداتىپ اتا-اجەسىنە جىبەرسە قۇبا قۇپ بولار ەدى شىركىن. كونەنىڭ كوزى، اقىلدىڭ سىنىعى عاسىرلاردان اۋىزدان-اۋىزعا جەتكەن جىرلاردى جاتقا ايتىپ بەرەتىن جىرشى، تەرمەشىلەر اۋىلدا جەتەدى عوي. سالت-ءداستۇر، ءتىلىن، تاريحىن، ادەبيەتىن بىلمەيتىن بالا ەرتەڭگۇنى حالقى ءۇشىن قانداي قۇرباندىققا بارا الارىن مەن بىلمەيمىن. كىشكەنتايىنان الپامىس باتىر، ەر توستىكتەردى وقىماعان بالا وسكەندە، قازاقتىڭ نارقاسقا جازۋشىلارىنىڭ ءتولتۋىندىلارىنان سۋسىنداي المايدى عوي. سودان كىتاپتى ۇيالى بايلانىس كوزىنە، ويىنعا ايىرباستايدى.ابايدىڭ «جاسىمدا عىلىم بار دەپ ەسكەرمەدىم»- دەگەنى سىقىلدى كەيىن سان سوققاندا كەش بولىپ كەتەدى عوي. انا-ءبىر قولىمەن بەسىكتى تەربەسە، ءبىر قولىمەن الەمدى تەربەيدى دەۋشى ەدى، بالاعا تاربيە بەرەردە وسىنى جادىدا ۇستاعان ابزال بولار دەپ ويلايمىن.
ديكان ءايجۇز،
