ەلىمىزدە قوي قىمباتتادى. اسىرەسە اتىراۋ وبلىسىندا ۇساق مالدىڭ باعاسى شارىقتاپ تۇر. الايدا قاراپايىم حالىق قۇربان ايت جاقىنداعاندا قۇنىعىپ كەتەتىن ساۋداگەرلەردەن قورقىپ وتىر، دەپ حابارلايدى “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى كتك ارناسىنا سىلتەمە جاساپ.
اتىراۋدا وبلىسىندا مال بازارعا قوي ىزدەپ بارعانداردىڭ تاۋى شاعىلىپ قايتادى. قالتانى قاققان قىمباتشىلىق تۇرعىنداردىڭ شىمبايىنا باتقان. ويتكەنى مال باعاسى بىلتىرعىمەن سالىستىرعاندا ەكى-ءۇش ەسەگە ارتىپ وتىر. ماسەلەن، بازاردا قوزى 45 مىڭ، ىسەك قوي ورتاشا 130 مىڭ تەڭگەدەن ساتىلۋدا. ماماندار ونىڭ باستى سەبەبىن پاندەميامەن بايلانىستىرادى.
“پاندەميادا بازار ءبىر-ەكى مارتە جابىلىپ قالدى. ونلاين ساتۋ دەگەن بولدى. ساتۋشىلارعا قيىن بولدى. كليەنت بولماي قالدى. ونلاين ساتۋدا جەتكىزىپ بەرۋدى سۇرايدى. ءۇي-ۇيگە اپارىپ بەرۋگە ءماجبۇر بولدى. سول كەزدە كوپ مال ساتىلماي قالدى”، – دەدى مال بازارىنىڭ زەرتحانا مەڭگەرۋشىسى ەركىن بەككەلەەۆ.
قازىر مالدى بورداقىلاپ ءوزى بازارعا اكەلىپ ساتاتىندار ازايعان. كوبى الىپساتارلار. اتىراۋعا ءتورت تۇلىكتىڭ كوبى كورشىلەس باتىس قازاقستان وبلىسىنان اكەلىنەدى.
“ون قويعا، 2 مىڭ تەڭگە قوسىلادى. ونىڭ ۇستىنەن ءبىز پايدا كورەمىز. سوسىن ىشتە ۆەتەرينار دارىگەرلەرگە بەرەمىز. ورىن اقىمىز بار. سونىڭ ءبارىن تولەگەندە 2-3 مىڭ تەڭگە قوسامىز”، – دەدى
اتىراۋ قالاسىنىڭ تۇرعىنى قانات جانىبەكوۆ.
مۇنايلى وڭىردە ءىرى مالدىڭ دا قۇنى كۇرت ارتقان. بيە 500 مىڭ بولسا، سيىردىڭ باعاسى 450 مىڭعا دەيىن بارادى. ال قوس وركەشتى جانۋاردى 1 ميلليون تەڭگەگە ساتىپ الادى.
قويدىڭ قۇنىن تۇراقتاندىرا الماي وتىرعان وبلىستاعى اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسى "مال باعاسىنىڭ ءوسۋى قالىپتى جاعداي، قايتادان رەتكە كەلەدى" دەپ اقتالىپ وتىر. ال ءتورت تۇلىكتى ساۋدالاعاندار جەم-ءشوپ قۇنىن تۇسىرمەيىنشە، ۇساق جاندىقتىڭ باعاسى شارىقتاي بەرەدى دەپ بەكىنىپ العان. مىسالى، ءبىر ىسەكتىڭ قۇنى 100 مىڭ تەڭگە تۇرادى.
قاراعاندىدا دا مال ەتىنىڭ باعاسى ءوسۋىن توقتاتار ەمەس. قۇربان ايت جاقىنداعان سايىن قوي ساتاتىندار الاقانىن ىسقىلاپ وتىر. قىستا تۋعان قوزى باعاسى قازىر 30 مىڭنان باستالسا، كۇزدىك توقتىلاردىڭ قۇنى 55 مىڭ تەڭگەگە دەيىن. ودان ءىرى ىسەك قويلارعا 70-80 مىڭ تەڭگە سۇراپ تۇر. ساتۋشىلار قىمباتشىلىقتى كۇن ساناپ ءوسىپ جاتقان جەم-ءشوپتىڭ باعاسىمەن بايلانىستىرادى.
ۇساق مالدى اۋىلدان جەتكىزۋ مەن ونى ساتىلعانشا باپتاۋدىڭ شىعىنى تاعى بار. ال تۇرعىندار "جاقىن كۇندەرى ەت جەۋدى قويامىز با؟" دەيدى.
“مال ەتىنىڭ قىمباتتاۋى ەلگە وتە اۋىر بولىپ تۇر. ويتكەنى بۇل جەردە اۋىل ەڭبەككەرلەرىنىڭ ەڭبەگىن دە ۇمىتپاۋ كەرەك. دەگەنمەن، ايت كەزىندە قوي ەتىنىڭ قىمباتتۋى حالىقتىڭ قالتاسىن قاعادى. باعانى تىم كوتەرمەسە، وسى ءبىر باعاعا باقىلاۋ جاساپ، قاداعالاسا دەپ ويلايمىن. ايتپەسە ەت جەپ وسكەن قازاق حالقى ءبىر كۇنى ەت جەۋدەن دە قالاتىن شىعار”، – دەدى قاراعاندى قالاسىنىڭ تۇرعىنى ماقسات بەيسەناەۆ.
قازاقستان بويىنشا ەڭ ارزان ەت شىمكەنتتە. ءتورت تۇلىكتى كوپ ۇستايتىن وڭىردە بيىل ءشوپ تاپشى. بىلتىر 500 تەڭگەدەن ساتىلعان ءبىر بۋما ءشوپ، ءدال قازىر 1300 تەڭگەدەن ساتىلىپ جاتىر. ءشوپتىڭ ءبىرىنشى ورىمىنىڭ ءوزى تىم قىمباتقا ءتۇسىپ جاتىر دەگەن مالشىلار جاز سوڭىنا قاراي ەلدە جۇت بولا ما دەپ ۇرەيلەنەدى. سوندىقتان مالدى اسىراۋعا قينالعان شارۋالار جاپا تارماعاي قوي مەن سيىرىن سويىپ ساتۋدا.
“جەم تاپشىلىعىنان ادامدار وزدەرىنىڭ قويلارىن وتكىزىپ جاتىر. سودان بىزدە باعا 100-200 تەڭگە ارزانداۋ ءتۇسىپ جاتىر. قاراعاندى، اتىراۋ، اقتاۋدان كەپ، الماتىدان كەپ سويىپ جاتىر. ول جاقتان قاراعاندا ارزان. 2200 تەڭگەدەن سويىپ بەرىپ جاتىرمىز. ءشوپ بيىل جوق. تاپشى بوپ جاتىر. ادامدار ءشوپ تاپشى بولعاننان كەيىن بورداقى مال ۇستاۋدان قينالىپ جاتىر”، – دەدى شىمكەنت قالاسىنىڭ تۇرعىنى اسقار الياسقاروۆ.
ساراپشىلار ەلىمىزدە جانار-جاعارماي مەن جەم-ءشوپتىڭ باعاسى ارزاندامايىنشا، مالدىڭ دا قۇنى قىمباتتاي بەرەدى دەيدى. سوڭعى بەس جىلدا وزەن-كولدەردىڭ تارتىلىپ قالۋى دا ءتورت تۇلىكتىڭ كۇيىن قاشىرعان. قازىر مالشىلار جايىلىم جەر جوق بولعاندىقتان، مال باسىن ازايتا باستاعان.
