نۇرماحان ورازبەكتى ايتقاندا جۇرت ەلەڭ ەتە قالادى. ول قورىققاندىقتان ەمەس، ەسىمىن سىيلاپ، ەلگە سىڭىرگەن ەڭبەگىن بىلگەندىكتەن. ونىڭ ار جاعىندا ادالدىق تۇر. ول – ادالدىقتى ءتىس جارىپ ايتا المايتىن، قىزىل ءتىل وتىز ەكى ءتىستىڭ قالتارىسىندا قالعان كەزەڭ ەدى. بۇل ءسوتسياليزمنىڭ جارقىن كورىنىسى بولسا، ەل باسىنا گورباچەۆ كەلگەن ءداۋىر – «ماڭدايىندا قالى بار» باس حاتشىنىڭ قايتا قۇرۋ كەزەڭى، حالىقتى ءارى-ءسارى قىلعان الاساپىران شاعى ەدى. وسى كەزدە كسرو-دا توتەنشە جاعداي بولدى، ول تۋرالى جاق اشىپ جاريالاماۋ ءباسپاسوزدىڭ قۇپيا مىندەتىنە اينالدى. سول كەزدە قاراعاندى وبلىستىق «ورتالىق قازاقستان» گازەتىندە رەداكتور بولىپ وتىرعان قازاق نۇرماحان ورازبەك گازەتتىڭ ءبىرىنشى بەتىنە «بۇل – توتەنشە جاعداي» دەگەن ءوز پىكىرىن ءبىلدىرىپ، قاراپايىم حالىقتىڭ ساناسىنا ءبىر تەرەڭ ساۋلە قۇيدى. ءسويتىپ، قوناەۆ كەتىپ، كولبين كەلىپ، جەلتوقساننىڭ زاردابىن شەگىپ جاتقان ۇلتتىڭ تاعى ءبىر ازاماتىنىڭ سوڭىنا «ءۇش ءارىپ» شىراق الىپ ءتۇستى. بايىرعى جۋرناليست جۇمىسىنان بوسادى، بىراق ونىڭ ەرلىگى قازاق ءباسپاسوزىنىڭ ەرلىگى بوپ تاريحقا التىن ارىپپەن جازىلدى.
نۇرەكەڭ الپامساداي تۇلعالى بولعانمەن جۇرەگى نازىك ەدى. بارلىق ۋاقىتتا ادامنىڭ كوڭىلىنە قاراپ تۇراتىن. ول ەكىنشى بىرەۋدى رەنجىتپەۋگە تىرىساتىن. ءومىرىنىڭ كوبى باسپاسوزدە وتكەن ول ءاردايىم ادامنىڭ ىسكەرلىگى مەن تالانتىن باعالايتىن. جالقاۋدى جانى جەك كورەتىن. اسىرەسە، قالام ۇستاعان جاستارعا قىس پەن جازدا بولمەدە وتىرىپ الماي ىسساپارمەن جولدا ءجۇرۋدى، جازعاندا كوپسوزدىلىككە سالىنباي ناقتىسىن ايتۋدى تالاپ ەتەتىن.
ول – ءباسپاسوز ارقىلى قوعام قايراتكەرى دارەجەسىنە جەتتى. ءباسپاسوز ونىڭ نانى بولعانمەن، ول احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ «ءباسپاسوز – حالىقتىڭ كوزى، ءتىلى ءھام قۇلاعى» دەگەن ءسوزدى قايتالاپ وتىراتىن. احمەتتەر دە ايتىلمايتىن كەزدە سول كىسىنىڭ ەڭبەكتەرىن تەرەڭ تالداپ، وزگەلەرگە ۇيرەتىپ، ۇلگى تۇتاتىن.
ءومىرىنىڭ سوڭىندا قازۇمۋ-دىڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىندە بولاشاق جۋرناليستەرگە ءدارىس-ساباعىن وتكىزدى. سوندا دا ەڭ ءبىرىنشى شەبەرلىك ساعاتىن وسى ءسوزدىڭ ءمانى مەن مازمۇنىن ايتۋدان باستايتىن.
ول – گازەتتىڭ «مايىن ىشكەن» مايتالمان ەدى. قىسقا حابار گازەتتىڭ جانى، ونى ءتورت بەت گازەتتىڭ كەز كەلگەن جەرىنە سىيعىزىپ، كوركىن كەلتىرۋگە بولادى دەيتىن. ال وچەرك – گازەتتەگى رومان. وعان تەك قالامى قارىمدىلار عانا بارۋى كەرەك دەگەندى ۋاعىزدايتىن.
ساياسي ساۋاتتى ەدى. ماركستەن باستاپ، سول كەزدەگى ساياسي بيۋرو مۇشەلەرىنىڭ تۋعان، ولگەن جىلدارىن جاتقا ايتاتىن. سودان عوي، ونىڭ توتەنشە جاعدايدىڭ مانىنە الىس قاراعاندىدا جاتىپ تالداۋ جاساپ، قورىقپاي قالام سىلتەپ وتىرعانى.
جۇرەگى نازىك ەدى. ءاربىر ايتۋلى مەرەكە مەن ءار ايدا قاراۋىنداعى قىزمەتكەرلەردىڭ سىياقى الۋىنا قاتتى ءمان بەرەتىن. «بۇل ونىڭ نانى، بالا-شاعانىڭ قامىن دا ويلايىق، ءبىز سياقتى باسپاسوزدەگىلەر بۇعان ءمان بەرمەسە بولمايدى» دەپ، تەڭگەنىڭ ءتۇسۋىن قيىننان قيىستىراتىن. ول كەزدە «قازاقستان» باسپاسى قازاق كۇنتىزبەسىن شىعاراتىن. ول كىسى ديرەكتور، مەن – باس رەداكتورمىن. كۇنتىزبە رەداكتسياسى بار. «مازمۇنىن ارتتىرۋ كەرەك، اۋىلداعىلار ونى كۇن سايىن پايدالانعاندا وزدەرىنە كەرەكتىسىن الىپ قالاتىن بولسىن» دەپ باسىپ ايتادى. «ءوزىمىزدىڭ قازاققا ءتان نارسەلەردى كوپ بەرەيىك. وسىنى ءوزىڭ قاداعالا» دەيتىن. ال كۇنتىزبەدەن تۇسكەن تابىس باسپانىڭ ءبىر جىلعى شىعىنىن ءبىر ءوزى كوتەرەتىن. تارالىم شىركىننىڭ بەلى قايىسىپ تۇراتىن قايران كەزەڭ ەدى.
ءبىر كۇنى: «ديرەكتوردىڭ ماشيناسى تاكسي بوپ ءجۇر ەكەن» دەگەن ءسوز شىقتى. تەكسەرسەك، «ءوزىڭىز تۇستە شىقپايسىز، كەشكە كەش شىعاسىز، كۇتىپ-كۇتىپ شارشادىم» دەيدى شوپىر جىگىت. بۇل دا ادامنىڭ بويىنداعى ءبىر كورىنەۋ قاسيەت، كىشىپەيىلدىلىك كورىنىسى.
80-گە تاقاعاندا ومىردەن وتكەن نۇرماحان ورازبەك وزىنشە بولەك تۇلعا. ول – قايمىقپايتىن، قورىقپايتىن ءباسپاسوزدىڭ بىرەگەي وكىلى. باسپاسوزدە ونىڭ اتىن قالدىرعان وسى قايسار مىنەزى مەن قالامىنا سەنگەن سەرگەك قاسيەتى.
نۇرماحاننىڭ ءوز جولى بار. باسپاسوزدە بىرەۋدى جەرگە تىعىپ جازعىرۋ، ءبىر اي وتپەي اسپانعا شىعارىپ اقتاپ الىپ جاتاتىن «جازعىشتار» دا سول كەزەڭنىڭ كوركى بولدى. بۇل كىسى ءوز جولىندا جاس جۋرناليستەرگە «جاعىمپازدىق – جۋرناليستكە ءتان قاسيەت ەمەس» دەگەن قاعيدانى ۇيرەتتى. ول جاعىمپازدىقتى جانى سۇيمەيتىن. ونىڭ جۇرەگىندەگى مازداپ جانعان الاۋ ادالدىقتىڭ الاۋى بولدى. ول الاۋ سونبەيدى. ءبارىنىڭ كوز الدىندا ادالدىقتىڭ الاۋى بولىپ لاپىلداپ جانعان جۋرناليست نۇرماحان ورازبەك ءاردايىم بىزبەن بىرگە. ول دا بۇگىن سەگىزىنشى وندىقتا ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. كوزى تىرىسىندە ادامدار ءۇشىن جاساعان جاقسىلىعىن ايتۋ – بىزگە پارىز.
ءومىر جولدارىنان
نۇرماحان ورازبەك 1937 جىلى 1 جەلتوقساندا وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى تۇركىستان اۋدانى قاندوز اۋلىندا تۋىپ، شورناق اۋىلىندا وسكەن.
1955 جىلى شورناق اۋىلىنداعى ورتا مەكتەپتى ءبىتىردى.
1955-1957 ج. الماتى وبلىسى ىلە كەڭشارىندا جانە سوكولوۆ-سارىباي كەن-بايىتۋ كومبيناتىندا جۇمىس ىستەدى.
1957 جىلى قازاقستان مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جۋرناليستيكا بولىمىنە وقۋعا ءتۇستى.
1962-1973 ج. قاراعاندى وبلىسىنىڭ جەزدى اۋداندىق «وكتيابر تۋى»، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ تۇركىستان اۋداندىق «كوممۋنيستىك ەڭبەك» گازەتتەرىندە، «لەنينشىل جاستا» (قازىرگى «جاس الاشتا»), «سوتسياليستىك قازاقستان» (قازىرگى «ەگەمەن قازاقستان») گازەتىندە، پارتيا تاريحى ينستيتۋتىندا ءارتۇرلى قىزمەتتەر اتقاردى.
1974 ج. قازاق اقپارات اگەنتتىگىندە (قازتاگ) باس رەداكتور بولدى.
1981 جىلى «قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى» اتاعىن يەلەندى.
1982 ج. قازاق اقپارات اگەنتتىگىنە (قازتاگ) ديرەكتوردىڭ ورىنباسارى بولىپ تاعايىندالدى.
1988-1991 ج. قاراعاندى وبلىستىق «ورتالىق قازاقستان» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى، ءباسپاسوز مينيسترلىگىنىڭ مەرزىمدى ءباسپاسوز باس باسقارماسىنىڭ باستىعى، اعىلشىن تىلىندەگى تۇڭعىش رەسپۋبليكالىق «قازاقستان» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى بولدى.
2000-2002 ج. رەسپۋبليكالىق «اقيقات» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى قىزمەتىن اتقاردى.
1995-2015 جىلدار ارالىعىندا «قازاقستان» باسپاسىنىڭ ديرەكتورى بولدى.
«پاراسات»، «قۇرمەت» وردەندەرىمەن ماراپاتتالدى.
2015 جىلدىڭ 9 جەلتوقسانىڭدا دۇنيەدەن ءوتتى.
