«استانا» فۋتبول كومانداسىنىڭ باس ديرەكتورى تاستانبەك ەسەنتاەۆ ماۋسىمنىڭ اياقتالۋىنا وراي كلۋبتىڭ جاڭالىقتارى، كەلەر جىلعا جوسپارى مەن بيىل اتقارعان جۇمىستارى جايىندا سۇحبات بەرگەن ەدى. سونىمەن...
— «استانا» فۋتبول كلۋبىنىڭ قازىرگى جاعدايى قانداي؟ بۇگىنگى كۇنى كلۋبتىڭ باس باپكەرى كىم؟
— «استانا» قازاقستان Olimpbet-چەمپيوناتىندا جانە «استانا-م» جاستار قۇراماسىنىڭ ەل چەمپيوناتىندا كۇمىسجۇلدە، ال 2003-2004 جىلعى كلۋب تاربيەلەنۋشىلەرى چەمپيون اتانىپ، كەلەر جىلى ۋەفا جاستار ليگاسىنا جولداما الدى. «استانا-م» جاستار قۇراماسىنداعى ستانيسلاۆ باسمانوۆ ۇزدىك شابۋىلشى، ال 2003-2004 جىلعى كلۋب تاربيەلەنۋشىلەرى قۇرامىنداعى كونستانتين ونوپريەنكو ۇزدىك قاقپاشى اتاندى.
بۇعان دەيىن «استانا» فۋتبول كلۋبىنىڭ قارىزى 4,2 ملرد تەڭگەنى قۇراعان بولاتىن. قازىر بۇل ماسەلە وڭ شەشىمىن تاپتى. فۋتبولشىلار، باپكەرلەر مەن جۇمىسشىلاردىڭ جالاقىسى ۋاقىتىلى تولەنەدى. باس باپكەرگە كەلسەك، قازاقستان Olimpbet-چەمپيوناتىنىڭ XXV تۋرى اياسىنداعى كەزدەسۋدە كوماندانىڭ الاڭنان كەتۋ شەشىمىن قولداعانى ءۇشىن باس باپكەر اندرەي تيحونوۆ باقىلاۋ-تارتىپتىك كوميتەتىنىڭ شەشىمىمەن 2 جىلعا فۋتبولدان شەتتەتىلگەن بولاتىن. فۋتبول ەموتسياعا تولى ويىن. فۋتبولشىلاردىڭ سوزىنە سۇيەنسەك، تورەشىلەردىڭ ءادىل بولماۋى وسى جاعدايعا اسەرىن تيگىزگەن. ال باپكەر ويىنشىلاردى قولداعان. نە بولسا دا، كلۋب بۇل شەشىمدى قاتاڭ جازا دەپ سانايدى. وسى 2 جىل اياقتالمايىنشا ا.تيحونوۆ قازاقستاندا باپكەرلىكپەن اينالىسا المايدى. كلۋب ىشىندە بۇل جاعداي تولىق قاراستىرىلىپ، ءوز شەشىمىن تاپتى. ال ا.تيحونوۆ جازانى جەڭىلدەتۋ ءۇشىن كەرەك ينستانتسيالارعا شاعىمدانۋى نە شەشىمدى وسى كۇيىندە قالدىرۋى ءوز ەركىندە.
— الدا قانداي ماقسات-مىندەتتەر تۇر؟
— «استانا» فۋتبول كلۋبى 2020 جىلى ەل بىرىنشىلىگىندە قولا السا، بيىل كۇمىس جۇلدەگە قول جەتكىزدى. الەمدىك پاندەميانىڭ كلۋبقا اسەرىن وسىدان بايقاۋعا بولادى. ەل تاريحىنداعى ەڭ جۇلدەلى، ۋەفا چەمپيوندار ديگاسى مەن ەۋروپا ليگاسىندا ەل نامىسىن قورعاپ، ەل بىرىنشىلىگىنىڭ 6 دۇركىن، قازاقستان كۋبوگىنىڭ 3 دۇركىن، قازاقستان سۋپەركۋبوگىنىڭ 5 دۇركىن چەمپيونى بولعان كوماندانىڭ جەڭىستەر سەرياسىن ءارى قاراي جالعاستىرۋى ءۇشىن اتقارىلار شارۋالار وتە كوپ. سپورت بولعاسىن جەڭىس تۇعىرىنا كوتەرىلۋ مەن قۇلدىراۋ قاتار جۇرەدى. وتكەن جىلى باپكەردىڭ اۋىسۋى، سپورت الاڭدارىنىڭ جابىق بولۋى، ويىنداردىڭ بىرنەشە رەت كەيىنگە شەگەرىلۋى، فۋتبولشىلاردىڭ بارىمەن تەڭ ۇيدە قامالىپ قالۋى ءوز كەزەگىندە ءبىزدىڭ ويىنشىلارعا كەرى اسەر ەتتى. كوش جۇرە كەلە تۇزەلەدى. ءوز كەزەگىمىزدە ولقىلىقتاردى تۇزەتىپ، فۋتبولشىلاردىڭ سۇرانىسىن تولىعىمەن قاناعاتتاندىرىپ، جاتتىعاتىن ساپالى الاڭدار مەن كەرەكتى جابدىقتارمەن قامتاماسىز ەتسەك، جىگىتتەر جىگەرىن جانىپ، نامىستى قولدان بەرمەسى انىق.
كلۋبتىڭ جاستار قۇراماسى دا جاقسى ونەر كورسەتتى. ەلوردالىق كوماندانىڭ ءىزباسارلارى ەكىنشى ليگانىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى اتاندى. قازىر جاستار قۇرامىنىڭ ءبىرىنشى ليگاعا ءوتۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرىپ جاتىرمىز. باستىسى، كەلەر ماۋسىمدا «استانانىڭ» جەڭىس تۇعىرىنان كورىنۋىنە، كلۋب جاڭا دەڭگەيگە شىعاراتىن ءارى دامىتۋعا باعىتتالعان جۇمىستار باستالىپ كەتتى. قازىرگى تاڭدا كەلىسىمشارت ۋاقىتى جاقىنداعان، ياعني مەرزىمى 2022-2023 جىلى اياقتالاتىن ويىنشىلار بار. باپكەرلەر قۇرامى ءوزارا اقىلداسىپ، باس باپكەردىڭ ويىن ستيلىنە كەلەتىن فۋتبولشىلار ءتىزىمىن جاساقتاپ جاتىر. سوعان بايلانىستى، جاڭا ماۋسىمدا «استانا» كلۋبىندا قالاتىن، كەلەتىن ويىنشىلارمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزىلەدى. كلۋبتىڭ جاڭادان جاساقتالعان قۇرامى بويىنشا تولىق اقپاراتتى ۋاقىتى كەلگەندە «استانا» فۋتبول كلۋبىنىڭ رەسمي دەرەككوزدەرىنەن بىلە الاسىزدار.
— بولاشاقتا بالالار مەن جاسوسپىرىمدەردى سپورتقا تارتۋ جوسپاردا بار ما؟ بۇل باعىتتا قانداي جۇمىستار اتقارىلىپ جاتىر؟
— مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ جولداۋىندا: «وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ سپورتتىق جانە شىعارماشىلىق الەۋەتىنە اسا نازار اۋدارۋ قاجەت. قارجى تاپشىلىعى جاعدايىندا كاسىبي سپورت كلۋبتارىن تولىعىمەن مەملەكەت ەسەبىنەن ۇستاۋدىڭ ماعىناسى جوق. مەملەكەت پەن كۆازيمەملەكەتتىك كومپانيالاردىڭ بيۋدجەتىنەن ميللياردتاعان تەڭگە ءتيىمدى جۇمسالمايدى. بۇقارالىق سپورتقا، دەنە شىنىقتىرۋعا جانە، ارينە، بالالارعا باسىمدىق بەرۋ كەرەك»، - دەگەن بولاتىن. «استانا» فۋتبول كلۋبى ءوز كەزەگىندە بالالار مەن جاسوسپىرىمدەردى سپورتقا تارتۋ مەن تاربيەلەۋگە اسا نازار اۋدارادى. ەڭ باستى جوسپارىمىز — تاربيەلەنۋشىلەردىڭ سانىن ارتتىرۋ. 2021-2025 جىلدارعا ارنالعان ستراتەگيالىق جوسپارىمىزعا سايكەس، ينۆەستورلار تارتۋ ارقىلى ءوز بازاسىن قۇرۋ جوسپارلانعان. مەملەكەتكە كۇش سالماي، جەكە كوزدەردەن قاراجات تارتۋ. كوماندانىڭ شىعىنىن ءوزى جابا الاتىن كۇنگە جەتكىزۋ. حالىقارالىق دەڭگەيدەگى باپكەرلەردى تاربيەلەۋ.
كەزەك-كەزەكپەن ايتىلعان باعىتتارعا توقتالايىق. ويىن الاڭدارى، جاتۋ ورىندارى، تاربيەلەنۋشىلەردىڭ سانىن ارتتىرۋ جوسپارعا ساي وتەتىن بولادى. قازىرگى تاڭدا «استانا» فۋتبول كلۋبىنىڭ جاتتىعاتىن ءوز بازاسى جوق. ەل ورداسىندا تالاپتارعا ساي كەلەتىن 5 فۋتبول الاڭىن جالعا الۋ باعاسى قالتاعا كۇش تۇسىرەدى. الاڭدارداعى جاساندى توسەنىش جامىلعىسى، ال كۇن سۋىتقان شاقتا (قازان-ءساۋىر) جامىلعىسى جوق الاڭدا جاتتىعۋ وتكىزۋ دە كەرى اسەرىن تيگىزەدى. ودان بولەك، «استانا ارەنادان» باسقا الاڭداردا قاجەتتى قۇرال-جابدىقتار (پروەكتور، فۋتبول الاڭىنىڭ ماكەت»، ت.ب.), كيىم اۋىستىراتىن جانە جۋىنۋ بولمەلەرى، تەوريالىق ساباقتار وتكىزەتىن سىنىپتاردىڭ قاراستىرىلماعان. دەمەك، ءوز ينفراقۇرىلىمىمىزدى جاساۋىمىز كەرەك. «استانا» فۋتبول اكادەمياسىن قۇرۋ ارقىلى، تالاپتارعا ساي زاماناۋي جاتتىعۋ ورتالىعى، فۋتبول الاڭى، جاتاقحاناسى بولعان كەزدە كلۋب تاربيەلەنۋشىلەر سانىن 2-3 ەسەگە ارتتىرا الامىز. قازىر تاربيەلەنتىن بالالار سانى 368, جاس مولشەرى 9-18 جاس ارالىعىندا. ونىڭ ىشىندە قىزداردان جاساقتالعان ءۇش قۇرام بار.
ولارمەن جۇمىس جاسايتىن اكىمشىلىك قىزمەتكەرلەر سانى — 27, قۇرامىندا ۋەفا ليتسەنزياسى بار باپكەرلەر، مەديتسينالىق شتاب بار. ۋەفا-نىڭ تاجىريبەسىنە سۇيەنە وتىرىپ جاسالعان جوسپار بويىنشا اتقاراتىن جۇمىستار جەتەرلىك.
الدا بالالار مەن جاسوسپىرىمدەردى تاربيەلەۋ بويىنشا ستراتەگيالىق جوسپار بويىنشا ەلىمىزدەگى فۋتبول ورتالىقتارىنىڭ ىشىندە جاس فۋتبولشىلاردى تاربيەلەۋدەن كوش باستاۋ، «استانا» فك اكادەمياسىن قۇرۋ، رەسپۋبليكامىزدىڭ قۇراما كومانداسىنا، نەگىزگى جانە جاستار كلۋبى كوماندالارىنا ويىنشىلار دايىنداۋ، فۋتبول ورتالىقتارىنىڭ باپكەرلەرىنىڭ ورتاق زاماناۋي وقىتۋ جۇيەسىن ەنگىزۋ، فۋتبول ورتالىعى استانا-م – استانا-جاس – استانا فۋتبول كلۋبىنىڭ ءبىر-بىرىمەن تىعىز قارىم-قاتىناس قۇرۋ جۇيەسىن ەنگىزۋ، ت.ب. قولعا الىنباق.
عاسىردان استام تاريحى بار قازاق فۋتبولىنىڭ ەرتەڭىن سوزگە تيە كەتسەك. مىسالى، قازاقتىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگىن الەمگە تانىتقان «اباي جولى» رومان-ەپوپەياسىنىڭ اۆتورى مۇحتار اۋەزوۆ «جارىس» فۋتبول كومانداسىندا جارتىلاي قورعاۋشى بولعان ەكەن. بۇگىن قۇراما ساپىندا ويناپ، ەرتەڭ تاريح بەتتەرىندە ەسىمى التىن ارىپپەن جازىلاتىنىن ءتۇسىنىپ، نامىسىن جانعان ويىنشىلاردى تاربيەلەۋ — ءبىزدىڭ باستى نازاردا. جالاڭ اياق دوپ تەۋىپ، فۋتبول دەسە ىشكەن اسىن جەرگە قويعان قىربالاسىنان الەم كوز تىگەر فۋتبولشى تاربيەلەۋ ءۇشىن فۋتبول اكادەمياسىن قۇرىپ، يدەولوگيالىق تۇرعىدا ءبىراز جۇمىستار جاساۋىمىز كەرەك. قازاق فۋتبولشىلارى كوسىلىپ تۇرىپ سۇحبات بەرىپ، ويىندى ەگجەي-تەگجەيلى تۇسىندىرسە، اۋىلداعى قازاق بالالارى ونى تىڭداپ وسسە، بۇل بولاشاق فۋتبولشىلارعا كەرەمەت موتيۆاتسيا بولار ەدى. بۇل باعىتتا قازاقتىلدى سپورت ورتاسىن قالىپتاستىرىپ، فۋتبولشىلاردىڭ حالىق اراسىندا تانىمالدىعىن ارتتىرۋ دا قاراستىرىلعان.
— بيىل كلۋبقا قانشا قارجى ءبولىندى؟
— كلۋبتىڭ 2021 جىلعا ارنالعان بيۋدجەتى – 4.5-5 ملرد تەڭگە. بۇل وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 55 پايىزعا از. ارينە، ەلىمىزدەگى ماراپات جاعىنان كوش باستاپ تۇرعان كلۋبتىڭ جىلدىق بيۋدجەتىنىڭ وسىنداي دەڭگەيدە قىسقارتىلۋى وڭاي تيمەسى انىق. دەمەك، جاڭا ستراتەگيالىق باعىت جاساپ، تالاپقا ساي جۇمىستار اتقارۋىمىز كەرەك. بۇگىنمەن ەمەس، كەلەشەكتى قاتار ويلاپ، مىقتى فۋتبولشىلار تاربيەلەپ، ءوز اكادەميامىزدى، ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋىمىز كەرەك.
وسى جەردە كلۋبتىڭ بيىلعى تابىسىنا توقتالا كەتسەك،2021-2022 جىلدار ماۋسىمىنداعى ۋەفا كونفەرەنتسيا ليگاسى اياسىنداعى ويىنداردا 750 000 ەۋرو كولەمىندە تابىس تاپتى. ورتاشا ەسەپپەن 1 ەۋرو 500 تەڭگە دەسەك، 375 ميلليون تەڭگەنى قۇرايدى. ۋەفا كونفەرەنتسيا ليگاسىندا2-3 ىرىكتەۋ كەزەڭدەرىنە قاتىسقانى ءۇشىن 550 000 ەۋرو تولەيدى. كەلەسى كەزەڭدەرگە وتكەن سايىن ۇستىنە 100 000 ەۋرودان قوسىلادى. ترانسفەرلىك كەزەڭدە «لۋدوگرەتس» فۋتبول كلۋبىنا پەروس سوتيريۋدى ساتۋدان 800 000 ەۋرو تۇسسە، «كاديس» كلۋبىنا ۆارازدات اروياندى 50 000 ەۋروعا ساتتىق. بۇل تەڭگەگە شاققاندا 425 ميلليون.
تاعى ءبىر تابىس كوزى – ماركەتينگ. كلۋبتىڭ تانىمالدىعى ارتقان سايىن، فۋتبولشىلارى كەرەمەت ويىندار كورسەتكەن سايىن جارناما ارقىلى پايدا تابۋ دەڭگەيى دە ارتادى. بيىل ەل بىرىنشىلىگىنە كەزىندە دەمەۋشىمىز Netbet كومپانياسى (نەتبەت) 44 ميلليون تەڭگە بولسە، يوكاگاما قۇنى 50 ميلليون تەڭگەلىك اۆتوبۋسپەن قامتاماسىز ەتتى. پاندەميا فۋتبولعا دا اسەر ەتتى. كورەرمەنسىز قانشاما ماتچتار ءوتتى. فۋتبولشىلارعا جانكۇيەرلەردىڭ قولداۋى جەتىسپەدى. ەندى عانا اقىرىنداپ جاعداي تۇزەلىپ كەلەدى. سونىڭ وزىندە «استانانىڭ» ويىنىن تاماشالاۋعا ساتىلعان بيلەتتەر قۇنى 8 613 169 تەڭگەنى قۇرادى.
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى.
