كرەاتيۆتى يندۋستريا - وسىدان 25 جىل بۇرىن تۇماندى البيون ەلىندە شىعارماشىلىقتىڭ ەكونوميكالىق نەگىزى رەتىندە قالىپتاسقان. مادەنيەت، باق جانە سپورت سالالارىندا شەبەرلىك پەن تالانت قاتار ۇشتاسقان جۇمىس ورىندارىن اشۋدىڭ تەتىگى رەتىندە قاراستىرىلعان ەدى.
جالپى بارشاعا ءمالىم، «كرەاتيۆتى يندۋستريا» ءسوزى 2000 جىلداردىڭ باسىندا قولدانىسقا ەنگەن بولاتىن. اراعا 4 جىل سالىپ، 2004 جىلى بۇۇ وتكەن كونفەرەنتسيادا «كرەاتيۆتى يندۋستريا» ۇعىمىنا ونەر، مادەنيەت، بيزنەس جانە تەحنولوگيالاردى توعىستىرعان ەكونوميكا سەكتورى دەگەن تۇسىنىك بەرىلدى.
بۇگىندە الەم ەلدەرى بۇل تۇسىنىككە تەرەڭ بويلاپ، ونى دامىتۋدىڭ سان تاراپ جولدارىن الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دەڭگەيلەرىنە ساي قاراستىرىپ كەلەدى. بۇل قاتاردا قازاقستاندا بار. ەلىمىزدە اتالمىش سەكتوردان ەسەلەپ پايدا كورۋدىڭ تۇجىرىمداماسى جاساقتالدى. بۇل باس قۇجات قر «مادەنيەت تۋرالى» زاڭىمەن رەتتەلەدى. دۇنيەجۇزىندە يندۋستريانىڭ ەڭ ەرەكشە ءتۇرى، كرەاتيۆتەن تۇسەتىن پايدا 2,3 ترلن دوللاردىڭ ماڭىندا ەكەن، ودان اسىپ تۇسۋىدە عاجاپ ەمەس. ساراپشىلار، الداعى ۋاقىتتا الەمدە جالپى ىشكى ءونىمنىڭ 10 پايىزى ءدال وسى كرەاتيۆتى يندۋسترياعا تيەسىلى بولادى دەپ بولجاۋدا.
20 جىلدا جاھاندى جاۋلاعان كرەاتيۆتى يندۋستريانىڭ كەلەشەگى كەمەل. بۇعان ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت كەمەلۇلىنىڭ مىنا ءسوزى دالەل.
«قازىرگى زاماندا ازاماتتاردىڭ شىعارماشىلىق الەۋەتىنە جانە زياتكەرلىك كاپيتالىنا ارقا سۇيەيتىن «كرەاتيۆتى ءوندىرىس» سالالارى شىنايى ينكليۋزيۆتى ەكونوميكانى دامىتۋدىڭ قاينار كوزى سانالادى. بۇل از دەسەڭىز، كرەاتيۆتى ەكونوميكا دارىندى ءارى شىعارماشىل ادامداردى وزىنە تارتاتىن ءىرى قالالاردىڭ دامۋىنا ىقپال ەتۋشى كۇشكە اينالۋدا»، دەگەن ەدى مەملەكەت باسشىسى .
توقاەۆ، قازاقستاندا بۇل سالا ءالى دامىماعانىن جاسىرعان ەمەس. الايدا، العاشقى قادامدار جاسالۋدا. ويتكەنى، ەلىمىزدە دارىنىمەن الەمدى مويىنداتىپ جۇرگەن دارابوزدار بار. مەملەكەت باسشىسى زياتكەرلىك مەنشىكتى قورعايتىن قۇقىقتىق تاسىلدەردى جەتىلدىرۋگە كوڭىل بولۋدە. بولىنگەن كوڭىل قىر اسسا، وسى سالانىڭ جالپى ىشكى ءونىمى ەل بويىنشا العاشقى پايىزدىق كورسەتكىشەرىن كوزىمىزگە كورسەتىپ، الدىمىزعا قويادى دەگەن سەنىم باسىم.
ساندارىمىزدى ايتارلىقتاي سايراتپاساقتا، كرەاتيۆتى يندۋستريادان ەلىمىز ماقۇرىم ەمەس. الەمدە 20 جىل قازاقستاندا سوڭعى 10 جىلدىقتىڭ اينالاسىندا ەتەنە ەنگەن كرەاتيۆتى يندۋستريا باعىتىنداعى تىڭ جوبا - «دوم-36» ارت-كەڭىستىگى. بۇل الماتى قالاسىندا جاسالعان بىرەگەي باستاما. مۇنىڭ شەڭبەرىندە دارىستەر، كورمەلەر، فەستيۆالدەر، قايىرىمدىلىق شارالارى وتەدى. 2020 جىلى اشىلعان جوبا مەملەكەتتىك قولداۋدىڭ ارقاىندا جالعاسىن تاۋىپ كەلەدى.
نەگىزىندە، رەسپۋبليكاداعى ەڭ ءىرى ءۇش مەگاپوليس استانا، الماتى مەن شىمكەنت شاھارى كرەاتيۆتى يندۋستريا شوعىرلانعان ايماق، قالعان وڭىرلەردە نىسانادان شەت قالىپ تۇرعانى جوق.
وسى سەكتوردى ءبىر سەرپىلتىپ، قاناتىن سەرمەۋىنە سەرپىلىس بەرىڭدەر دەگەن پارمەنىن پرەزيدەنت بەرىپتە جاتىر. مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىنىڭ العاشقى لەگى مادەنيەت جانە اقپارات ءمينيسترى ايدا بالاەۆانىڭ قويىن داپتەرىنە ءتۇرتىلدى. ويتكەنى، قاسىم-جومارت توقاەۆ مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنە كرەاتيۆتى يندۋستريانى دامىتۋدى قولعا الۋدى تاپسىردى.
«الدىمەن ەكونوميكا، سودان كەيىن ساياسات» دەگەن ۇستانىمدى ەگەمەندىكتىڭ العاشى 10 جىلدىعىندا ۇستانعانىمىز، ەلدەگى ساياسي احۋالعا قۇلاقدار، قاراشانىڭ جادىندا جاتتالىپ قالعانى اقيقات. بۇل تۇجىرىم ءالى كۇنگە ماڭىزىن جوعالتقان جوق. ونىڭ دالەلى دە وسى ءبىر- «كرەاتيۆ».
پرەزيدەنت ايتپاقشى، شىعارماشىلىق يندۋستريا، كرەاتيۆتى ەكونوميكا نەمەسە ءبىلىم ەكونوميكاسى – بۇل، ەڭ الدىمەن، يدەيالار مەن تەحنولوگيالار نەگىزىندە داميتىن زياتكەرلىك قىزمەتپەن تىعىز بايلانىساتىن ەكونوميكا سەكتورى. بۇل ۋاكىلەتتى ورگان رەتىندە مينيسترلىك جۇمىسىنىڭ ەڭ نەگىزگى باعىتى.
جوعارىداعى جاۋاپتىلار، تاپسىرمانى تاپتاۋرىن ەتپەيمىز، كرەاتيۆتى يندۋستريالاردىڭ ۇلەسىن ۇلعايتامىز دەپ ەمەۋرىن تانىتۋدا. جوسپار بويىنشا كەلەر جىلى كرەاتيۆتى يندۋستريانىڭ ەكونوميكاداعى ۇلەسى 5 پايىزعا، جۇمىسپەن قامدۋدى 4 پايىزعا جەتكىزۋ كوزدەلگەن. بۇل سەكتورداعى شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ سانى ارتىپ، 1,5 ەسەگە دەيىن ۇلعايادى دەپ كۇتىلۋدە.
ءبىر سوزبەن ايتقاندا ەلدە كرەاتيۆتى يندۋستريانى دامىتۋدىڭ الگوريتمى دايارلانعان. وندا تابىستىڭ كىلتى «سوقىرعا تاياق ۇستاتقانداي»، اشىق كورسەتىلگەن. 2021-2025 جىلدارعا ارنالعان ۇكىمەتپەن بەكىتىلگەن تۇجىرىمدامادا بۇل باعىتتا اتقارۋعا بولاتىن، 43 ءتۇرلى قىزمەت تۇرلەرى سىمعا تىزىلگەن قارلىعاشتاي جازىلعان. تەك، ساناعا ساۋلە جۇرگىزىپ، «ءوز بيدايىن وزىنە قۋىرىپ بەرۋ» عانا جەتكىلىكتى. قازىرگى كەزدە بۇعان دەيىنگى الىنعان ناتيجە جامان ەمەس. ءبىرشاما جۇمىس ورنىدارى اشىلىپ، جاڭادان كاسىپكە بەت بۇرعان 30 مىڭنان اسقان بيزنەس وكىلدەرىنىڭ ايى وڭىنان تۋعان.
