АҚШ президенті Дональд Трамп Америка аумағында өтуі тиіс болған Талибанмен келіссөздердің тоқтатылатынын мәлімдеді. Өз кезегінде, Талибан мұндай мәлімдемеде кейін Ауғанстандағы АҚШ әскерлерінің өлімі көбейетінін ескертті. Соғыс жаңа кезеңге өтіп жатқан сияқты, және жақын арада Ауғанстанда бейбітшілік болмайды. Бұл туралы" Ферғана" ақпарат агенттігі хабарлайды.
Асқыну
Талибанның ресми кеңсесі орналасқан Катар астанасы Дохада (Ресей Федерациясында тыйым салынған террористік ұйым) АҚШ пен Талибан арасындағы бейбіт келіссөздерге қарамастан, Ауғанстандағы қақтығыстар мен террористік шабуылдар соңғы айларда күшейе түсті. Күн сайын дерлік «Талибан» үкіметтік күштер мен олардың одақтастарына қарсы шабуылдар мен жанкештілер арқылы жарылыстар жасауда. Өз кезегінде ресми Кабулдың әскери және полиция күштері белгілі бір радикалды топтардың бақылауындағы аумақтарды тазартуға тырысуда.
Мәселен, 2 тамызда «Талибан» солтүстік Бадахшан провинциясының Тәжікстанмен шекаралас әкімшілік орталығы Файзабадтағы стадионда жергілікті полиция қызметінің қолбасшысы Назир Мохаммед Ниазиді жарып жіберді. Оның басшылығында үш мыңнан төрт мыңға дейін "Талибанға" қарсы соғысып жатқан сарбаздар болды. Соңғы айларда «Талибан» Бадахшанда бірқатар операцияларды жүргізді және бірқатар аудандарды, соның ішінде Тәжікстанмен шекараны жаулап алды. Сонымен қатар, олар Түркіменстанмен шекарада үкімет күштеріне сәтті шабуылдар жасауда.
Кабулдағы жарылыстың түтіні. Сурет Khaama.com
Ауғанстан астанасында да «Талибан» террористік шабуылдары жиілеп кетті. 2 қыркүйекте АҚШ-тың Ауғанстандағы арнайы өкілі Залмай Халилзад Ауғанстанның басты арнасы "TOLOnews" телеарнасында үкіметке қарсы қозғалыс туралы сөйлеген кезде, Кабулда Грин-Виллде жанкештілер әртүрлі үкіметтік емес ұйымдардың және шетелдің дипломатиялық өкілдіктер тұратын ауданында жүк көлігін жарып жібергенін айтты. Нәтижесінде бес Непал азаматы, Ұлыбританияның екі азаматы, Румыния азаматы және тоғыз жергілікті тұрғын, тағы 119 адам, соның ішінде шетелдіктер жарақат алды.
5 қыркүйек күні жанкешті өзін елорданың орталығында орналасқан көптеген әкімшілік ғимараттар мен елшіліктер орналасқан Ұлттық қауіпсіздік басқармасы (ҰҚК) өткізу пунктінің жанында жарып жіберді. АҚШ армиясының бір сарбазы, румыниялық бір солдат және тағы он адам қаза тапты, 42 адам жарақат алды. Дәл осы шабуыл Трамптың Америка территориясындағы президенттік резиденциядағы Талибанмен кездесуді болдырмауға себеп болды.
Катар келіссөзі
Қыркүйек айының басында Катарда Талибан саяси бюросы мен Залмай Халилзад бастаған американдық делегация арасындағы келіссөздердің тоғызыншы раунды аяқталды. Бұл келіссөздер бір жыл бұрын Трамп Талибанмен күресу үшін американдық контингентті құру стратегиясы жұмыс істемейтінін мәлімдегеннен кейін басталды (бұл стратегия бір жыл бойы қолданылды).
Бірнеше айдан кейін АҚШ-тың бейбітшілік бастамасы Ауғанстанда жеке мүдделері бар Талибан лидерлері мен әртүрлі елдердің жоғары лауазымды шенеуніктері арасындағы ресми келіссөздердің тізбекті реакциясын тудырды.
Мәселен, Талибан делегациясы Ресейдің Сыртқы істер министрлігі ұйымдастырған түрлі конференцияларға үш рет баруға қол жеткізді (Талибан қозғалысының Ресей Федерациясының аумағында тыйым салынған ұйымдардың тізімінде тұрғанына қарамастан). Ташкент Талибанмен, Қытаймен, Пәкістанмен консультациялар бастады ...
Залмай Халилзад. Суретте: АҚШ-тың Ауғанстандағы елшілігінің баспасөз қызметі
2019 жылдың басында АҚШ-тың радикалды діни ағыммен келісуге тырысатын негізгі мәселелері белгілі болды - шетелдік әскерлердің Ауғанстаннан шығарылу шарттары, олар кеткеннен кейін елдің террористік топтар үшін трамплинге айналмайтындығына кепілдік беруі (бұл өте қызықты, өйткені талибтердің өздері террористер саналады), қозғалыс пен Ауғанстан үкіметі арасындағы тікелей келіссөздердің басталуы, сондай-ақ «Талибан» мүшелерін босату және заңдастыру.
Соңғы екі айдағы келіссөздерде екі тарап та бірнеше рет өздерінің жабық есіктер артындағы әңгімелері «соңғы кезеңге» жетті және олардың арасында келісім жасалады деп айтуда. Оның үстіне, мұндай мәлімдемелер қаншалықты қатты естілсе, Кабулдағы жарылыстар мен провинциялардағы «Талибанның» шабуылдау операциялары да жиілей бастады, дегенмен 2019 жылдың басынан бері салыстырмалы тыныштық болды (бейбіт ауғандықтар үшін бұл маңызды болды, өйткені 2018 жыл қан АҚШ келгелі қан аз төгілген бейбіт уақыт болды).
АҚШ президентінің резиденциясында ауғандық шенеуніктер мен «Талибан» басшыларының кездесуі болған жағдайда, бірақ бұл кездесу жоспары көпшілікке жарияланбағанмен, келіссөздердің шарықтау шегі болуы керек еді. Бірақ 5 қыркүйек күні Кабулда болған террорлық шабуылдан кейін, АҚШ әскери қызметкері қаза тапқанда, Трамп кездесу болмайды және Талибанмен келіссөздер тоқтайды деді.
Ары қарай не болады?
Америка президенті «егер (Талибан) атысты тоқтатуды қамтамасыз ете алмаса, олар бейбіт келісім жайлы әңгімені бастамаймыз» деп мәлімдеді.
Талибан өкілі Забихулла Мужахид Трампты диалогты тоқтатқаны үшін сынға алды. «Бұл АҚШ үшін [Ауғанстанда] одан да көп шығындарға әкеледі» деп қорқытты. Қозғалыс «жиһадты жалғастырамыз» деп уәде берді, бірақ бұл оның келіссөздерді қайта бастау мүмкіндігін ашық қалдырды. «Егер соғыстың орнына келіссөз жолдары таңдалса, біз бұған дайынбыз», - деді Мужахид.
Кэмп-Дэвидтегі келіссөздер АҚШ-тың Ауғанстандағы операциясының басталуына себеп болған 2001 жылғы 11 қыркүйектегі Нью-Йорктегі террористік шабуылдың кезекті мерейтойына орайластырылғандығы қызық.
Трамптың қатты айтқанынан кейін АҚШ-тың мемлекеттік хатшысы Майк Помпео «Талибанмен» бейбіт келіссөздерді радикалды қозғалыстың «маңызды міндеттемелерімен» қайта бастауға болады деді. Сірә, АҚШ президентінің сөздері - бұл талибтерді түпкілікті келісімге келуге және әскери қарсылықты тоқтатуға шақыратын ерекше ультиматум, өйткені, шетелдік әскерлер Ауғанстаннан кетіп қана қоймайды, олардың осы елге бақылауын тағы да арттырады. Яғни, ауыр тұрмыс жақсы соғыстан жақсы.
Сонымен бірге, "TOLOnews" сауалнама жүргізген ауғандықтардың көпшілігі (25 мыңнан астам адам) бейбіт келіссөздердің тоқтатылуын мақұлдады. 40 жылдан астам уақыт бойы соғыс жүріп жатқан елдің көптеген білімді тұрғындары шетелдік әскердің шығарылуы талибтердің билікті басып алуына алып келеді, бұл оның қатыгез «ортағасырлық ережелерін» енгізеді деп санайды. Олар үшін жақсы соғыс жаман әлемнен гөрі жақсы.
Аударған "Адырна" ұлттық порталы
