You Tube الەۋمەتتىك جەلىسىندە زۋبايدا سەيداحمەتوۆا اتتى قوعام بەلسەندىسى “ بۋلا نازارباەۆ - رەكيت، ناعىز قىلمىسكەر” اتاۋىمەن بەينەجازبا جاريالادى، دەپ حابارلايدى “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى.
بەينەجازبا سۇحبات تۇرىندە كولىكتە جازىلعان. سۇحبات بەرۋشىنىڭ اتى-ءجونى وگەي اپا. ايتۋىنشا، كوپ جىلدان بەرى بازاردا ساۋدا جاساپ جۇرگەن ساۋداگەر مامان.
“2001 جىلى مارقۇم التىنبەك الپيەۆ “التىن وردا” بازارىن اشتى. سول ۋاقىتتان بەرى ءار ءتۇرلى سالادا جۇمىس ىستەدىم. رەۆيزياعا جىبەرەدى، بيلياردتا كاسسير بوپ تا وتىردىم. مەن وسى 2001-2021 ارالىعىندا التىن وردادا ءجۇرمىن. كەيىن مەنى دانيار دەگەن ديرەكتور مىرزا شتاتتىق ەمەس رەجيمدە تازالىق جاققا قاراي جۇمىسقا العان. بىراق بۇل دانياردىڭ كەلگەلى 5 جىل بولدى، مەمەن ايقاسىپ كەلەدى. سەبەبى بۇل ادام نازارباەۆتاردىڭ اتىن جامىلىپ، ءالى جەتكەندەردى ۇرىپ-سوعادى. ولتىرەدى، قامايدى. ويلارىنا نە كەلەدى سونى ىستەيدى.
مەنى “ بۇلارىڭ نە، مۇسىلمان بالاسىنا جات قىلىق قوي” دەگەنىم ءۇشىن قولىمنان بۇراپ، تەلەفونىمدى تارتىپ الدى. قانشاما ازاماتتاردى، سونىڭ ىشىندە ميگرانتتاردى سوققىعا جىعادى. ەگەر بازارعا ولاردىڭ قاجەتى جوق بولسا، ولاردى تولىق تەكسەرىپ، نەگە ەلىنە قايتارمايدى؟ بازاردا 90% ءار جەردەن كەلگەن ميگرانتتار. قالپاقتار، تاجىكتەر، وزبەكتەر، ءتىپتى اۋعاننان دا كەلەدى.
بازاردا بىلىكتى ۋچاسكەلىك پوليتسەيلەر بار. ءبىز ولارعا قۇجاتسىز جۇرگەندەردى نەگە تەكسەرمەيسىڭدەر دەپ دۇرىسىمىزدى ايتساق، ولار بىزگە “ بازار بىزگە جۇمىس ىستەتپەيدى” دەپ جاۋاپ قاتادى.
2022 جىلدىڭ 5 قاڭتار كۇنى ورىن العان قايعىلى وقيعادا دا بازار وتە قاتتى زارداپ شەكتى. قانشاما جەر ورتەنىپ، التىن ساتاتىن، اشەكەي-بۇيىم ساتاتىنداردىڭ زاتتارى ۇرلاندى. ءبىرىنشى توناپ، كەيىن ورىندى ورتەپ جىبەرگەن.
شەتتەن جاۋ كەلمەيدى. بۇلار بازاردا جۇمىس ىستەپ جۇرگەن ادامداردىڭ ىستەرى. بازاردىڭ ديرەكتورىنان كۇدىكتەنەمىن. العاپپاروۆ دانيار - بازارعا باسشىلىق ەتكەنىنە 5 جىل بولدى. 5 جىل بويى ۇرلىق-قارلىق، توناۋ، ۇرۋ. ارىز ايتىپ، شاعىمدانساق جۇمىستان شىعارادى. مەنىڭ ءبىر ايلىق 95 مىڭ تەڭگەمدى بەرمەي قويدى.
قالپاقتار، تاجىكتەر، اۋعاندار - بازاردى ورتەگەن وسىلار، تاعى قاتاردا دانياردىڭ ءوز ادامدارى دا بار. وزدەرى ۇرلاپ، ونىڭ ورنىن تولتىرۋ ءۇشىن اقشانىڭ ءبارى قۇرىلىسقا كەتتى دەپ الدارقاتتى.
وزبەكتەر، تاجىكتەر قازاقستاندا ساۋدا جاساي وتىرا بىردە ءبىر سالىق تولەمەيدى.
مەن بازارعا قارىز ەمەسپىن. مەن ەشقانداي دەپۋتات ەمەسپىن. مەن قورىقپايمىن، شىندىقتى عانا ايتامىن. ءوزىم مۇگەدەك جانمىن. تاياۋدا عانا ونكولوگيالىق اۋرۋمەن اۋىرىپ، حيميا الدىم. دەنساۋلىق جاعدايىما قاراماستان، ماعان قوقاڭ-لوقى كورسەتەدى. بۇل “نازارباەۆتىڭ بازارى” دەپ اتىن جامىلىپ، ويلارىنا كەلگەنىن ىستەيدى.
بۇل بازاردا بولىپ جاتقان بىلىقتاردى نازارباەۆتار بىلمەيدى. تەك اتىن جامىلىپ قانا ءجۇر.
بولات نازارباەۆتى ونىڭ ۇلى نۇربولدى دا بىلەمىن. ولار ۇرىلار ەمەس. وتە قاراپايىم ادامدار. بەتپە-بەت كەزدەستىم، بۇرىن بۋتيگىم ورتەنگەن كەزدە دە كەلىپ، ورنىنا قويىپ بەرگەن.
التىن وردا بازارى تولىقتاي تەكسەرىلسىن! نەبىر قىلمىستىڭ ءبارى اشىلماي جاتىر. التىن وردانىڭ ىشىندە كوبىنە وزگە ۇلت وكىلدەرى ساۋدا جاساپ ءجۇر.
بازاردىڭ باستىعى دانياردى تەرگەۋگە الىپ، قىلمىستارىن اشكەرەلەسىن. مەنىڭ باسقا ايتارىم جوق،- دەدى بازاردا جۇمىس ىستەپ، قورلىق كورگەنىن جاسىرماي، اراشا سۇراپ وتىرعان وگەي اپا.
“ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى
