باتىس بولىك رەسەي ۋكرايناعا باسىپ كىرەتىن بولسا، وعان «بۇرىن-سوڭدى بولماعان سانكتسيالار سالامىز» دەگەن تالاپ قويدى. ماقالا اۆتورىنىڭ ايتۋىنشا، كرەملدىڭ جاھاندىق بانك جۇيەسىنەن اجىراپ قالۋىنان قورقادى. بىراق بۇل سانكتسيا ەنگىزىلە مە، جوق پا، بەلگىسىز. الەم ەلدەرى الىپ رەسەي مەملەكەتىمەن ساۋدا-ساتتىقتى توقتاتۋعا ءالى دايىن ەمەس.
باتىس ەلدەرى رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ ۋكرايناعا شابۋىل جاساۋىنا توسقاۋىل قويۋ ءۇشىن بۇرىن-سوڭدى بولماعان سانكتسيالاردى ەنگىزەتىنىن ەسكەرتتى. بىراق ءبىر ۇرەي بار - كرەمل الەمدىك بانك جۇيەسىنەن اجىراۋى ابدەن مۇمكىن. اقش زاڭگەرلەرى سوڭعى ۋاقىتتا رەسەيدى SWIFT-تەن شىعارۋ ۇسىنىپ وتىر، ويتكەنى ولار الەمدەگى مىڭداعان قارجى ينستيتۋتتارىن بايلانىستىراتىن وتە قاۋىپسىز جەلى سانالادى.
رەسەيدىڭ جوعارى لاۋازىمدى شەن-شەكپەندىلەرى بۇل جاعدايعا جاۋاپ رەتىندە ءوز نۇسقالارىن ۇسىنىپ جاتىر. ەگەر كەنەت وسىنداي قاۋىرت وقيعالار ورىن السا، رەسەي مەملەكەتىنەن ەۋروپاعا مۇناي، گاز جانە مەتالل جەتكىزۋ توقتاتىلاتىنىن ايتتى.
"ەگەر رەسەي SWIFT-تەن اجىراتىلسا، ءبىز شەتەل ۆاليۋتاسىن پايدالانبايمىز. بىراق ساتىپ الۋشىلار، ءبىرىنشى كەزەكتە ەۋروپالىق ەلدەر ءبىزدىڭ تاۋارلارىمىزدى - مۇنايدى، گازدى، مەتالداردى جانە باسقا دا ماڭىزدى دۇنيەلەرگە قول جەتكىزە المايدى", - دەدى رف جوعارعى پالاتاسىنىڭ ۆيتسە-سپيكەرى نيكولاي جۋراۆلەۆ.
SWIFT دەگەنىمىز نە؟
دۇنيەجۇزىلىك بانكارالىق قارجىلىق كوممۋنيكاتسيالار قوعامى تەلەكستى اۋىستىرۋ ماقساتىندا 1973 جىلى قۇرىلدى. قازىر 11 000-نان استام قارجى ينستيتۋتتارى ونىڭ قىزمەتتەرىن كودتالعان حابارلامالار مەن تولەم تاپسىرمالارىن جىبەرۋ ءۇشىن پايدالانادى. SWIFT - جاھاندىق قارجى ۇيىمدارى ءۇشىن ماڭىزدى جۇيە.
ەگەر رەسەي SWIFT-تەن اجىراتىلسا، قارجى ينستيتۋتتارى رەسەيگە اقشا جىبەرۋ مۇمكىندىگىنەن تولىقتاي ايىرىلادى. بۇل رەسەيدەگى كومپانيالار مەن ولاردىڭ شەتەلدىك كليەنتتەرى ءۇشىن، اسىرەسە، ولار يمپورتتايتىن مۇناي مەن گاز ساتىپ الۋشىلار ءۇشىن كۇتپەگەن كۇيزەلىس بولارى انىق.
وتكەن جىلى كارنەگي ماسكەۋ ورتالىعىنداعى بايانداماسىندا فينليانديا حالىقارالىق قاتىناستار ينستيتۋتىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى ماريا شاگينا «بۇل پروتسەسس بارلىق حالىقارالىق ترانزاكتسيالاردى توقتاتادى، ۆاليۋتا باعامىنىڭ اۋىتقۋىن تۋدىرادى جانە كاپيتالدىڭ جاپپاي قۇلدىرۋىنا اكەلەدى»، - دەپ جازدى. ەكس-قارجى ءمينيسترى الەكسەي كۋدرين 2014 جىلى رەسەي SWIFT-تەن شىعارىلسا، ونىڭ ەكونوميكاسى بەس پايىزعا قىسقاراتىنىن ايتقان ەدى.
SWIFT-ءتىڭ شتاب-پاتەرى بەلگيادا ورنالاسقان. كومپانيانى 25 ادامنان تۇراتىن ديرەكتورلار كەڭەسى باسقارادى. ولاردىڭ قاتارىندا رەسەيدىڭ ۇلتتىق ەسەپ ايىرىسۋ دەپوزيتاريى باسقارماسىنىڭ توراعاسى ەددي استانين دە بار. SWIFT ءوزىن بەيتاراپ قىزمەت پروۆايدەرى دەپ اتايدى. ول بەلگيانىڭ زاڭناماسىنا سايكەس قۇرىلعان جانە ەو ەرەجەلەرىن ساقتاۋعا مىندەتتى.
رەسەيدى جۇيەدەن شىعارىپ جىبەرسە نە بولماق؟
SWIFT-تەن ەلدەردى وشىرۋگە ارنالعان ارنايى پرەتسەدەنتتەر بار. SWIFT 2012 جىلى يراندىق بانكتەردى ءوز جەلىسىنەن اجىراتقان. سەبەبى ەۋروپالىق وداق يراننىڭ يادرولىق باعدارلاماسىنا بايلانىستى ولارعا قارسى سانكتسيالار ەنگىزگەن ەدى. وسى جاعدايدان كەيىن يران مۇناي ەكسپورتىنان تۇسەتىن كىرىستىڭ جارتىسىنا جۋىعىن جانە سىرتقى ساۋداسىنىڭ 30 پايىزىن جوعالتتى.
«SWIFT – ءوز قاۋىمداستىعىنىڭ ۇجىمدىق مۇددەسى ءۇشىن قۇرىلعان جانە سول باعىتتا جۇمىس ىستەيتىن بەيتاراپ كووپەراتيۆ»، - دەلىنگەن ۇيىمنىڭ سارسەنبى كۇنى تاراتقان مالىمدەمەسىندە. ەلدەرگە نەمەسە جەكە تۇلعالارعا قارسى سانكتسيالار قولدانۋ تۋرالى كەز كەلگەن شەشىم تەك قۇزىرلى ۇكىمەت ورگاندارى مەن ءتيىستى زاڭ شىعارۋشى ورگانداردارمەن قابىلدانادى.
اقش وداقتاستارىنىڭ رەسەيگە قارسى مۇنداي شارالاردى قانشالىقتى قولدايتىنى بەلگىسىز. ەگەر رەسەيمەن بايلانىس ۇزىلسە، ەڭ كوپ ۇتىلاتىن مەملەكەتتەر قاتارىنا اقش پەن گەرمانيا قوسىلادى. ويتكەنى ولاردىڭ بانكتەرى رەسەيلىك بانكتەرمەن بايلانىسۋ ءۇشىن SWIFT-ءتى ءجيى پايدالانادى، - دەدى شاگينا.
دانيانىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى دجەپپە كوفود دۇيسەنبى كۇنى "ەۋروپالىق وداق رەسەيدىڭ ۋكرايناعا باسىپ كىرۋىنە "بۇرىن-سوڭدى بولماعان جان-جاقتى سانكتسيالار" ەنگىزۋ ارقىلى جاۋاپ بەرۋگە دايىن ەكەنىن ايتتى. ەۋرووداق ديپلوماتى جوزەپ بوررەل سەيسەنبىدە "سانكتسيالاردىڭ باتىس جانە ەۋروپالىق وداق ءۇشىن ەڭ كۇشتى تۇتقاعا اينالادى" دەپ توپشىلادى.
ۇلىبريتانيا پرەمەر-ءمينيسترى بوريس دجونسون سەيسەنبى كۇنى پارلامەنت مۇشەلەرىنە اقش-پەن اقىلداسا وتىرىپ، رەسەيدى SWIFT-تەن اجىراتۋ مۇمكىندىگىن تالقىلاپ جاتقانىن ايتتى. "بۇل [رەسەيگە قارسى] وتە كۇشتى قارۋ بولاتىنىنا كۇمانىم جوق. بىراق ونى امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ كومەگىمەن عانا قولدانۋعا بولادى. ءبىز بۇل تاقىرىپتى قاراستىرىپ جاتىرمىز", - دەدى دجونسون.
رەسەيدەگى شارالار
سوڭعى جىلدارى رەسەي SWIFT-تەن اجىراتىلعان جاعدايدا ورىن الاتىن قيىن كەزەڭدەردەردەن، اۋىر سوققىدان قالاي اينالىپ وتۋگە بولاتىنىن قاراستىرىپ جاتىر. 2014 جىلى قىرىم اننەكسيالانعاننان كەيىن باتىس وعان قارسى سانكتسيا ەنگىزدى. ناتيجەسىندە ولار ول ءوزىنىڭ SPFS تولەم جۇيەسىن قۇرعان. شاگينانىڭ ايتۋىنشا، قازىر ەل ىشىندەگى اۋدارىمداردىڭ 20 پايىزى SPFS ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى، بىراق حابارلامالاردىڭ كولەمى شەكتەۋلى، ال ترانزاكتسيالار تەك جۇمىس كۇندەرى عانا جۇزەگە اسىرىلادى.
SWIFT-ءتىڭ تاعى ءبىر بالاماسى - قىتايدا جاقىندا قۇرىلعان CIPS ترانسشەكارالىق بانكتىك اۋدارىم جۇيەسى. ماسكەۋ دە كريپتوۆاليۋتانى پايدالانۋ قاجەتتىلىگىنە تاپ بولۋى مۇمكىن.
"SWIFT - بۇل ەۋروپالىق كومپانيا، كوپتەگەن مۇشە ەلدەردى بىرىكتىرەتىن بىرلەستىك. ونى جابۋ تۋرالى شەشىم قابىلداۋ ءۇشىن بارلىق مۇشە ەلدەردىڭ ويى، پىكىرى، شەشىمى قاجەت. اقش پەن ۇلىبريتانيا مەملەكەتتەرىنىڭ شەشىمدەرى جەتكىلىكسىز. مەن باسقا ەلدەردىڭ، رەسەيمەن ساۋدا بايلانىسىن ورناتقان مەملەكەتتەردىڭ بۇل شەشىمدى قولدايتىنىنا سەنىمدى ەمەسپىن، - دەدى جۋراۆلەۆ.
ايجان سىلانوۆا
