16 اقپان 2022 جىل، «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى
الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىك كورپوراتسيالار بيزنەستىڭ دامۋىنا كەدەرگى كەلتىرە بەرە مە؟ بۇل تۋرالى «اق جول» فراكتسياسىنىڭ دەپۋتاتتىق ساۋالىندا سەرىك ەرۋباەۆمالىمدەدى.
پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ
ءبىرىنشى ورىنباسارى
ر.سكليارعا
بيىل مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ، كۆازيمەملەكەتتىك سەكتوردىڭ جۇمىسىن قاتاڭ سىنعا الىپ، مىسال رەتىندە «سامرۇق-قازىنا» قورىنىڭ جۇمىسى اشىق جانە فۋنكتسيونالدى بولۋ كەرەكتىگىن ايتىپ، بولماسا بۇل قورمەن قوش ايتىسۋعا دايىن ەكەنىن ءبىلدىردى.
«اق جول» فراكتسياسى ۇنەمى كۆازيمەملەكەتتىك سەكتوردى رەتتەۋ قاجەتتىلىگى تۋرالى دەپۋتاتتىق ساۋالدار جولداپ كەلەدى. سونىمەن قاتار، «سامرۇق-قازىنا» قورىنىڭ ايماقتارداعى كولەڭكەسى بولىپ تابىلاتىن جانە جەرگىلىكتى دامۋ ينستيتۋتى دەپ ەسەپتەلەتىن سپك تۋرالى ناقتىراق توقتالۋدى ءجون كوردىك. پارتيامىزعا سپك-نىڭ جۇمىسىنا نارازى كاسىپكەرلەردەن ارىز-شاعىم كوپتەپ تۇسۋدە.
ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، سپك - مەملەكەت پەن بيزنەستىڭ ارىپتەستىگى، جانە ءوڭىردىڭ الەۋمەتتىك ەكونوميكاسىن دامىتۋ ءۇشىن، ۇكىمەتتىڭ 2012 جىلعى قاۋلىسىمەن بەكىتىلىپ، قۇرىلعان بولاتىن.
ۇكىمەت كورپوراتسيا تۋرالى زاڭ جوباسىن 2008 جىلى پارلامەنتكە ەنگىزىپ، ماجىلىستە قىزۋ تالقىلاۋ باستالعاننان كەيىن، كەرى قايتارىپ العان بولاتىن، ياعني، سپك-نىڭ قىزمەتى بۇگىنگە دەيىن زاڭمەن رەتتەلمەگەن.
سوندىقتان، بۇل كورپوراتسيا بۇگىنگى كۇندە ەشقانداي ورتاق ەرەجەسىز قۇرىلىم. ءاربىر اكىمدىك ونى وزىنشە قولدانۋدا. شىن مانىندە بۇل مەكەمە، دەلدالدىڭ ءرولىن اتقارادى، ولاردىڭ نە جوبا مەنەدجەرلەرى، نە مەملەكەت وكىلى، نە كاسىپكەرلەر ەكەنى تۇسىنىكسىز.
كورپوراتسيا كاسىپكەرلەردى قولداۋ قۇرالىنىڭ ورنىنا، ولاردىڭ پروبلەماسىنا اينالۋدا. مىسالى، كەڭ تاراعان پايدالى قازبالاردى وندىرۋگە رۇقسات بەرۋ نەمەسە جەر ۋچاسكەسىن سۇراۋ، نە ينفراقۇرىلىم كەرەك كەزىندە، سپك جارعىلىق كاپيتالعا ءبىر تيىن سالماستان مەكەمەنىڭ مەنشىگىنە 30%-عا دەيىن قاتىستىرۋىن تالاپ ەتەدى، ال بۇرىن كاسىپكەر مۇنداي رۇقساتتى جەرگىلىكتى ورگانداردان تىكەلەي جانە تەگىن الاتىن. تەگىن قولداۋىنىڭ ورنىنا، مەنشىگىن تالاپ ەتەتىن مەكەمەنىڭ قىزمەتى – كاسىپكەرلىككە قولداۋ ما، الدە توناۋ ما؟ – ۇلكەن كۇمان تۋدىراتىن ماسەلە.
مىسالى، بيزنەس-ومبۋدسمەننىڭ ايتۋىنشا، سپك جالپى ەسەپ بويىنشا 2017 جىلدى 2,5 ملرد. تەڭگە شىعىنمەن اياقتاسا، نە ءبارى 1 جىلدىڭ ىشىندە ول التى ەسەگە ءوسىپ، 2018 جىلدى 15,5 ملرد. تەڭگە شىعىنمەن اياقتاعان. الايدا بۇل ءوزى شىعارعان ەسەبى. ايتا كەتەتىن جايت، وسى سپك-لاردىڭ بيۋدجەتتەرى قوعام ءۇشىن بەيمالىم جانە ولاردىڭ ەسەپتەرى ەشقانداي مەملەكەتتىك قۇجاتپەن رەتتەلمەگەن.
وعان قوسا، مەملەكەتتىك ورگاندار كورپاراتسيانى كوررۋپتسيا قۇرالى رەتىندە پايدالانۋعا مۇمكىندىك بەرىپ وتىر.
سونىمەن قاتار، كورپوراتسيا تاراپىنان حالىق تۇتىناتىن ومىرلىك ماڭىزى بار تاۋارلاردىڭ باعاسىن تومەندەتۋ ماسەلەسىندە نەمقۇرايلىق، ياعني، ءوز ماقساتتارى مەن مىندەتتەرىن ورىنداماۋ جانە تيىسىنشە جۇزەگە اسىرماۋ بايقالادى، ناتيجەسىندە جەرگىلىكتى بيۋدجەت قانا ەمەس، كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرى جانە حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توپتارى دا زارداپ شەگۋدە.
سپك-نىڭ قىزمەتىندە بارلىق كورسەتىلگەن كەمشىلىكتەر، ءتيىستى ورگاندار تاراپىنان ناقتى باقىلاۋ بولماۋىنىڭ ناتيجەسى دەپ بىلەمىز.
نەگىزىندە، شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ دامۋىن قولداماساق، مەملەكەت ەكونوميكاسىنىڭ دامۋى، حالىقتى جاپپاي جۇمىسپەن قامتۋ سياقتى مىندەتتەر جايلى ايتۋ قيىن.
جوعارىدا ايتىلعاندارعا بايلانىستى، «اق جول» دەپۋتاتتىق فراكتسياسى كەلەسىنى تالاپ ەتەدى:
1. وڭىرلەردەگى سپك-لاردىڭ ماقساتى مەن ءرولىن ايقىنداۋ قاجەت، ءدال وسى تۇردە قالا بەرسە - بۇل ۇيىم بيزنەستى دامىتۋعا كەدەرگى كەلتىرەدى، سوندىقتان ولاردى تاراتۋعا جاتاتىن ءتيىمسىز ينستيتۋت دەپ تانۋ قاجەت.
2. ەگەردە ۇكىمەت بۇل ينستيتۋتتى ساقتاپ قالعىسى كەلسە، وندا الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىك كورپوراتسياسىنىڭ قۇزىرەتىن ارنايى ءبىر تارتىپكە كەلتىرىپ، زاڭمەن بەكىتىپ، وسى كورپوراتسيالار كاسىپكەرلەردىڭ مەنشىگىنە، ىشكى جۇمىسىنا ارالاسپايتىن بولۋى كەرەك.
3. «جەرگىلىكتى مەملەكەتتىك باسقارۋ جانە ءوزىن-ءوزى باسقارۋ تۋرالى» زاڭ اياسىندا سپك-نى قارجىلاندىرۋ، قاراجاتى مەن قىزمەتى ءۇشىن ەسەپ بەرۋىن، تيىمدىلىگىن قاداعالاۋدى جەرگىلىكتى ماسليحاتقا جۇكتەۋ.
4. سپك تاباتىن تابىسى بولسا، ونى تولىعىمەن جەرگىلىكتى بيۋدجەتكە سالىپ، قوعام ءۇشىن اشىق تۇردە پايدالانۋ قاجەت. اسەرىسە توپ-مەنەدجەرلەردىڭ جالاقىسى، سىياقىسى، بونۋستارى مەن وفيس-كولكىتەرىن دە ءماسليحات بەكىتۋ ءتيىس.
قۇرمەتپەن «اق جول» فراكتسياسىنىڭ دەپۋتاتتارى
