وعىز دوعان ەسىمى، اسىرەسە، سوڭعى "قازكوممەرتسبانك" بولىمشەسىندە بولعان وقيعادان كەيىن كوپشىلىك جادىندا قايتا جاڭعىردى. استاناداعى "قازكوممەرتسبانك" بولىمشەسىندە ءوزى قالاعان تىلدە قىزمەت الماعان وعىز دوعاننىڭ ارەكەتى الەۋمەتتىك جەلىدە قوعامدىق رەزونانس تۋدىرعان ەدى. بۇدان كەيىن جۇرتشىلىق وعىز دوعاننىڭ "Air Astana" كومپانياسىمەن سوتتاسقان ءساتىن ەسكە الدى. 2017 جىلى "Air Astana" كومپانياسىنىڭ ۇشاعىندا دا ءوزى قالاعان تىلدە قىزمەت الماعانىن ايتقان وعىز مىرزا اۋەكومپانياسىنسوتقا بەرىپ, سوتتا جەڭىپ شىققان ەدى. ءبىرى وعىزدىڭ بۇنداي ارەكەتتەرىن جاقتايدى، ءبىرى داتتايدى. سىن-پىكىر اعىنى ءالى تولاستار ەمەس. وسىعان وراي Today.kz رەداكتسياسى وعىز مىرزانىڭ جەكە تۇلعاسىنا قىزىعۋشىلىق تانىتىپ، بەلسەندى ازاماتتى اڭگىمەگە تارتقان بولاتىن.
– وعىز مىرزا، قايىرلى كۇن! قازاقستانعا قالاي كەلدىڭىز؟ مۇندا قانداي قىزمەت اتقاراسىز؟
– مەن قازاقستانعا العاش رەت 1995 جىلى كەلدىم. 1995-1997 جىلدار ارالىعىندا تۇركىستان قالاسىنداعى قوجا احمەت ياسساۋي اتىنداعى حالىقارالىق قازاق-تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتىندە ساباق بەردىم. عىلىمي جۇمىستارىمدى قازاق تىلىندە قورعادىم. ماگيستراتۋرادا ديسسەرتاتسيامدى قازاق، نوعاي جانە قىرىم تىلدەرىندەگى ماقال-ماتەلدەرگە ارناپ جازدىم.
ال دوكتورانتۋرادا ديسسەرتاتسيامدى قازاق ءتىلىنىڭ فونەتيكاسى بويىنشا قورعادىم.
تۇركيادا جارىق كورگەن العاشقى جانە جالعىز "قازاق ءتىلىنىڭ گرامماتيكاسى" كىتابىنىڭ اۆتورىمىن.
قازاق ءتىلىنىڭ مامانى، قازاق ءتىلى بويىنشا اكادەميك رەتىندە قازاقستانعا ءجيى كەلىپ-كەتىپ ءجۇرمىن. تۇركيا مەن قازاقستاننىڭ ورتاسىندا جۇرگەنىمە 20 جىل بولىپ قالىپتى.
ال قازىرگى تىرلىگىم – "الاشوردا قوزعالىسى" اتتى كىتابىمدى جازۋ ۇستىندەمىن.
تۇركيادا شىعاتىن "قازاق ەلى" اتتى جۋرنالدىڭ قىرعىزستانداعى ءتىلشىسى دەگەن تاعى ءبىر قىزمەتىم بار. وسىعان بايلانىستى قازاقستاننان بولەك، قىرعىزستاندا دا ءجيى بولامىن.
– قازاق حالقى مەن قازاق تىلىنە دەگەن قىزىعۋشىلىعىڭىز قاشان، قالاي پايدا بولدى؟
– قازاق تىلىنە دەگەن قىزىعۋشىلىعىم ءسابي كەزىمدە پايدا بولدى دەسەم، ارتىق ايتقانىم ەمەس. ويتكەنى انامنىڭ ۇلتى – قازاق. قازاق ءتىلىن سول ءۇشىن دە انا ءتىلىم دەپ ەسەپتەيمىن. شەشەم قازاق بولعاندىقتان، تۇركيادا مەكتەپتە وقىپ جۇرگەندە ءوزىمدى ەرەكشە جان رەتىندە سەزىنىپ ءوستىم. عىلىم جولىنا تۇسكەندە تۇركولوگيا فاكۋلتەتىن ادەيى تاڭدادىم. ويىم – تۇرىك حالىقتارىنىڭ تىلىنە، مادەنيەتىنە قىزمەت ەتۋ بولدى. قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋىمە ماعجان جۇماباەۆتىڭ ولەڭدەرى كوپ كومەكتەستى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىن ەندى الايىن دەپ جاتقاندا مەن ماعجاننىڭ ولەڭدەرىن جاتقا وقىدىم. ماعجاننىڭ ولەڭدەرى ارقىلى قازاق ءتىلىن ۇيرەندىم.
– وتباسىڭىز تۋرالى ايتىپ بەرىڭىزشى.
– جۇبايىم بار، ەكەۋمىز قازاقستاندا تۇرامىز. ول كىسىنىڭ ماماندىعى – مۋزىكانت. فيلارمونيا وركەسترىندە فلەيتادا وينايدى.
– بولاشاعىڭىزدى قازاقستانمەن بايلانىستىراسىز با؟
– بارلىق ەڭبەگىمدە جازىپ جۇرگەنىمدەي، مەن قازاقستاننىڭ جاقىن بولاشاقتا تۇركى الەمىنىڭ كوشباسشىسى بولاتىنىنا سەنەمىن. وسىنى عىلىمي دەرەكتەرمەن دالەلدەي الامىن. تۇركيادا وتكىزگەن كونفەرەنتسيالارىمدا، جازعان ماقالالارىمدا وسىنى ايتۋمەن ءجۇرمىن. نەگە دەيسىز عوي؟ ويتكەنى، بىرىنشىدەن، قازاق حالقى باسقا تۇركى حالىقتارىمەن سالىستىرعاندا ءبىزدىڭ كونە تۇركىبابالارىمىزدان قالعان سالت- ءداستۇردى ەڭ تازا قالپىندا ساقتاعان حالىق. ەكىنشىدەن، قازاق حالقى تۇركى حالىقتارىنىڭ ىشىندە نامىسشىل حالىق. ۇشىنشىدەن، قازاق حالقىنىڭ تاريحىندا "الاشوردا" دەگەن كەزەڭ بار. ودان بۇرىن "قازاق حاندىعى" دەگەن كەزەڭ بولدى. بۇل – ءاربىر قازاقتىڭ گەنەتيكاسىنا سىڭگەن نارسە.
مەنى قازاق حالقى "Air Astana", "قازكوم" وقيعالارى ارقىلى تانيدى، بىراق، مەن شيرەك عاسىردان بەرى قازاق حالقىنا، قازاق تىلىنە قىزمەت ەتىپ كەلە جاتقان اداممىن. ۋنيۆەرسيتەتتى بىتىرگەن كەزدەن باستاپ قازاق تىلىنە اكادەميالىق، عىلىمي دەڭگەيدە قىزمەت ەتۋمەن كەلەمىن. سول ءۇشىن ءوز بولاشاعىمدى قازاقستان رەسپۋبليكاسىمەن بايلانىستىرامىن.
قازاقستان ءوزىنىڭ ەكونوميكاسىمەن، دەموكراتياسىمەن، ادام قۇقىعى مەن ادام تەڭدىگىن قورعاي بىلۋىمەن ورتا ازيانىڭ كوشباسشىسى بولۋعا ەڭ لايىقتى مەملەكەت دەپ ەسەپتەيمىن.
– اڭگىمەڭىزگە راقمەت، وعىز مىرزا!
_______________________________________________________________________________________________________________ today.kz
