قازىرگى مەكتەپ. تەحنولوگيا مەن تاربيەنىڭ توعىسۋى

ءبىلىم – كەز كەلگەن مەملەكەتتىڭ دامۋى مەن تۇراقتىلىعىنىڭ باستى تىرەگى. قازىرگى جاھاندانۋ داۋىرىندە باسەكەگە قابىلەتتى ۇلت قالىپتاستىرۋدىڭ نەگىزى ساپالى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە، ساۋاتتى ءتىل ساياساتىنا، قوعامداعى وقۋ مادەنيەتىنىڭ دەڭگەيىنە جانە ۇستازداردىڭ بەدەلىنە تىكەلەي بايلانىستى. بۇل ماقالادا اتالعان ءتورت باعىت بويىنشا قازاقستانداعى ناقتى جاعدايلار مەن مىسالدارعا سۇيەنە وتىرىپ، بۇگىنگى دامۋ باعىتىنا شولۋ جاسايمىز.

قازاقستاننىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى سوڭعى جىلدارى ۇلكەن وزگەرىستەرگە ۇشىرادى. "تسيفرلى قازاقستان" باعدارلاماسى اياسىندا مەكتەپتەرگە ينتەرنەت تارتىلىپ، "BilimLand", "Kundelik.kz", "OnlineMektep" سياقتى پلاتفورمالار كەڭىنەن قولدانىسقا ەندى. اسىرەسە، COVID-19 پاندەمياسى كەزىندە ونلاين ءبىلىم بەرۋدىڭ ماڭىزى ارتىپ، بۇل جۇيەلەردىڭ تيىمدىلىگى ايقىن كورىندى.

2023 جىلعى قر عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىگىنىڭ دەرەگىنشە، ەلىمىزدە 3 ميلليوننان استام وقۋشى 7 000-نان استام مەكتەپتە ءبىلىم الۋدا، ال جوعارى بىلىممەن قامتىلعان جاستار سانى 600 مىڭنان استى. بۇل بىلىمگە دەگەن سۇرانىستىڭ ارتقانىن بىلدىرەدى. سونىمەن قاتار، "جايلى مەكتەپ" جوباسى اياسىندا 800-گە جۋىق جاڭا مەكتەپ سالۋ جوسپارى حالىقتىڭ بىلىمگە دەگەن قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرادى.

قازاقستانداعى ءتىل ساياساتى – كوپۇلتتى ەلدىڭ تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتەتىن ماڭىزدى قۇرال. كونستيتۋتسيا بويىنشا، مەملەكەتتىك ءتىل – قازاق ءتىلى، ال ورىس ءتىلى رەسمي قاتىناس ءتىلى رەتىندە پايدالانىلادى. سونىمەن قاتار، اعىلشىن ءتىلىن مەڭگەرۋ – جاستار اراسىندا ءبىلىم مەن عىلىمعا اشىلعان كەڭ ەسىك.

"تىلدەر تۋرالى" زاڭعا سايكەس، ەلىمىزدە ەتنوستاردىڭ ءوز انا تىلىندە ءبىلىم الۋىنا، باق شىعارۋعا جانە مادەنيەت ساقتاۋعا تولىق جاعداي جاسالعان. بۇل – كوپۇلتتى قازاقستان ءۇشىن ماڭىزدى جەتىستىك.

سونىمەن قاتار، "ۇشتىلدىلىك ساياساتى" اياسىندا قازاق، ورىس جانە اعىلشىن تىلدەرىن قاتار مەڭگەرۋ ماقساتى قويىلدى. مىسالى، نازارباەۆ زياتكەرلىك مەكتەپتەرىندە جاراتىلىستانۋ پاندەرى اعىلشىن تىلىندە وقىتىلادى. مۇنداي تاجىريبە ەلىمىزدىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىنا دا ەنىپ جاتىر.

الايدا بۇل ساياسات كەزىندە قوعام تاراپىنان سىنعا دا ۇشىرادى. كەيبىر ساراپشىلار قازاق ءتىلىنىڭ مارتەبەسىن ناقتى كۇشەيتۋ كەرەك دەگەن پىكىر ايتادى. دەگەنمەن، ءتىل ساياساتىنىڭ تۇپكى ماقساتى – مەملەكەتتىك ءتىلدى نىعايتۋ جانە وزگە تىلدەردى دە قۇرمەتپەن قاتار الىپ ءجۇرۋ.

وقۋ مادەنيەتى – ءبىلىم ساپاسىنىڭ ايناسى. سوڭعى جىلدارى قازاقستاندا كىتاپ وقۋ دەڭگەيى تومەندەپ كەتكەنى بايقالادى. 2021 جىلى قر ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحاناسى جۇرگىزگەن ساۋالناما ناتيجەسىندە، جاستاردىڭ 60%-ى ەلەكتروندى قۇرىلعىلاردان اقپارات وقۋعا بەيىم ەكەنىن كورسەتكەن.

الايدا وڭ وزگەرىستەر دە بار. مىسالى، "كىتاپحانالار جاڭعىرۋى" اياسىندا الماتى، استانا، شىمكەنت قالالارىندا زاماناۋي كوۆوركينگ كىتاپحانالار اشىلىپ، جاستار اراسىندا كىتاپ وقۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىق قايتا ويانۋدا. سونىمەن قاتار، "وقۋعا قۇشتار مەكتەپ" جوباسى كوپتەگەن مەكتەپتەردە وقۋشىلارعا كىتاپ وقۋعا موتيۆاتسيا بەرىپ كەلەدى.

2023 جىلى قازاقستاندىق وقۋشىلار اراسىندا PISA تەستىلەۋىندە وقىرمان ساۋاتتىلىعى كورسەتكىشى 2018 جىلمەن سالىستىرعاندا ءبىرشاما جاقسارعان. بۇل – وقۋ مادەنيەتىنىڭ بىرتىندەپ قالىپتاسىپ كەلە جاتقانىنىڭ ايعاعى.

"پەداگوگ مارتەبەسى تۋرالى" زاڭنىڭ 2020 جىلدان باستاپ كۇشىنە ەنۋى – ۇستازدار قاۋىمىنىڭ كاسىبي بەدەلىن ارتتىرۋعا جاسالعان ناقتى قادام. زاڭ اياسىندا مۇعالىمدەرگە قوعامدىق جۇمىسقا تارتۋعا تىيىم سالىندى، جالاقىلارى كەزەڭ-كەزەڭىمەن ارتتىرىلىپ، بىلىكتىلىك ساناتى ءۇشىن قوسىمشا تولەمدەر ەنگىزىلدى.

ماسەلەن، 2024 جىلى پەداگوگتاردىڭ ورتاشا ايلىق جالاقىسى 320 000 تەڭگەگە جەتتى. بۇل 2019 جىلمەن سالىستىرعاندا ەكى ەسەدەن اسا جوعارى. سونىمەن قاتار، "ۇستازدار كۇنى" قارساڭىندا ۇزدىك مۇعالىمدەرگە بەرىلەتىن "ۇزدىك پەداگوگ" مەدالى مەن اقشالاي سىياقى ولاردىڭ ەڭبەگىن باعالاۋدىڭ ايعاعى.

ءبىلىم بەرۋ، ءتىل ساياساتى، وقۋ مادەنيەتى جانە ۇستاز بەدەلى – ەل بولاشاعىنا اسەر ەتەتىن نەگىزگى فاكتورلار. قازاقستان وسى باعىتتاردىڭ ارقايسىندا بىرتىندەپ العا جىلجىپ كەلەدى. ارينە، شەشىلمەگەن ماسەلەلەر جوق ەمەس، الايدا ناقتى رەفورمالار مەن جۇيەلى ساياساتتىڭ ارقاسىندا ەلىمىز الەمدىك ءبىلىم كەڭىستىگىندە ءوز ورنىن نىعايتىپ كەلەدى. ەڭ باستىسى – قوعامنىڭ ءوزى ءبىلىم مەن ۇستازعا دەگەن قۇرمەتتى جوعالتپاي، جاس ۇرپاقتى ساپالى بىلىممەن قارۋلاندىرۋعا ۇمتىلۋى كەرەك.