قازاقستاندا ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرى بار ادامدار سانى جىل سايىن ءوسىپ كەلەدى. رەسمي دەرەكتەر بويىنشا، ەلدە شامامەن 730 مىڭنان استام ادام مۇگەدەكتىك ستاتۋسى بويىنشا تىركەلگەن، بۇل — حالىقتىڭ 3,6 پايىزىنا جۋىق. سوعان قاراماستان، ولاردىڭ قوعامعا تولىق ينتەگراتسياسى مەن تەڭ مۇمكىندىكتەرگە قول جەتكىزۋى جولىندا ءالى دە بىرقاتار كەدەرگىلەر بار.
ەلدە تىركەلگەن ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرى بار ازاماتتاردىڭ سانى جىل سايىن ارتىپ كەلەدى. 2024 جىلعى مالىمەت بويىنشا، جۇمىسقا جارامدى جاستاعى مۇگەدەكتىگى بار ادامداردىڭ سانى شامامەن 420 مىڭ ادامدى قۇراعان. سونىمەن قاتار، جالپى سانى 700 مىڭنان استام ادام ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرمەن ءومىر سۇرۋدە. بۇل قوعامنىڭ ۇلكەن بولىگى، الايدا ولاردىڭ الەۋمەتكە تولىق ارالاسۋى مەن ءوزىن-ءوزى جۇزەگە اسىرۋ دەڭگەيى ءالى دە تومەن.
ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا ينكليۋزيا بىرتىندەپ دامىپ كەلەدى. 2024 جىلى قازاقستان مەكتەپتەرىنىڭ 88 پايىزىنداينكليۋزيۆتى ءبىلىم بەرۋ ءۇشىن جاعداي جاسالعان. دەگەنمەن، ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، بۇل كورسەتكىش بارلىق ەرەكشە بالالاردىڭ تولىقتاي قامتىلعانىن بىلدىرمەيدى. كەيبىر وقۋ ورىندارىندا ارنايى باعدارلامالار مەن ماماندار ءالى دە جەتىسپەيدى.
ەڭبەك سالاسىندا دا جاعداي كۇردەلى. 2024 جىلعى مالىمەت بويىنشا، مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ازاماتتاردىڭ تەك 27 پايىزدان استامى عانا تۇراقتى جۇمىسقا ورنالاسقان. بۇل كورسەتكىش ولاردىڭ الەۋەتىن تولىق پايدالانىپ وتىرعان جوق ەكەنىن ايعاقتايدى. قاشىقتان جۇمىس ىستەۋ مۇمكىندىگىن كەڭەيتۋ، الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ، جۇمىس بەرۋشىلەرگە سالىقتىق جەڭىلدىكتەر قاراستىرۋ — وسى باعىتتاعى ماڭىزدى شارالار بولماق.
قوعامداعى ينكليۋزيانىڭ ءمانى
ينكليۋزيا — بۇل ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار ادامداردى قوعام ومىرىنە تولىق ارالاستىرۋ، ولاردى شەتتەتپەۋ جانە تەڭ مۇمكىندىكتەرمەن قامتاماسىز ەتۋ پروتسەسى. مۇنداي ورتا تەك ارنايى توپقا عانا ەمەس، بۇكىل قوعامعا پايدالى. سەبەبى ينكليۋزيۆتى مادەنيەت — توزىمدىلىكتى، جاناشىرلىقتى جانە ءوزارا تۇسىنىستىكتى دامىتادى.
بۇگىندە قازاقستاندا ينكليۋزيۆتى ينفراقۇرىلىمدى جاقسارتۋ باعىتىندا دا ىلگەرىلەۋ بار. ماسەلەن، ەل بويىنشا 42,9 مىڭ الەۋمەتتىك جانە قوعامدىق ماڭىزى بار نىساننىڭ تەك جارتىسىنا جۋىعى عانا مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندارعا بەيىمدەلگەن. بۇل — ءالى دە شەشىمىن قاجەت ەتەتىن ماسەلە. قالالارداعى تروتۋارلار، عيماراتتارعا كىرۋ جولدارى، قوعامدىق كولىكتەر مەن قىزمەت كورسەتۋ ورىندارى بارشاعا قولجەتىمدى بولۋى ءتيىس.
قوعامنىڭ كوزقاراسىن وزگەرتۋ — ينكليۋزيانىڭ ەڭ كۇردەلى ءارى ەڭ ماڭىزدى بولىگى. ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرى بار ادامدارعا اياۋشىلىقپەن ەمەس، تەڭ ادام رەتىندە قاراۋ قاجەت. ولاردىڭ جەتىستىگىن مويىنداپ، ومىرگە دەگەن تاباندىلىعىن باعالاۋ — قوعامنىڭ مادەنيەتتىلىگىنىڭ كورسەتكىشى. بۇگىندە كوپتەگەن ەرەكشە جاندار ونەردە، سپورتتا، ءبىلىم مەن كاسىپكەرلىك سالاسىندا ۇلكەن تابىستارعا جەتىپ، كوپشىلىككە ۇلگى بولۋدا.
ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرى بار ادامداردى قولداۋ – تەك الەۋمەتتىك مىندەت ەمەس، رۋحاني مادەنيەتتىڭ كورىنىسى. بۇل – مەملەكەت، قوعام جانە ءاربىر ازاماتتىڭ ورتاق جاۋاپكەرشىلىگى. ءبىلىم بەرۋدەگى تەڭ مۇمكىندىك، جۇمىسقا ورنالاسۋ، ينفراقۇرىلىمنىڭ قولجەتىمدىلىگى جانە ادامگەرشىلىك قاتىناس – ءبارى ينكليۋزيانىڭ نەگىزى.
قوعامدا ينكليۋزيا تەرەڭ تامىر جايعاندا عانا ءبىز شىن مانىندە وركەنيەتتى ەل بولامىز. ءار ادام ءوز ۇلەسىن قوسىپ، وزگەگە قۇرمەتپەن قاراسا – ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرى بار ادامدار ەمەس، مۇمكىندىگى مول قوعام قالىپتاسادى.
