قىرعىزستاننىڭ بۇرىنعى پرەزيدەنتى المازبەك اتامباەۆ ەلدەگى ەنەرگەتيكا سالاسىنداعى داعدارىسقا قاتىستى قازىرگى پرەزيدەنت سادىر جاپاروۆقا پىكىر ءبىلدىردى. ول ءوز مالىمدەمەسىن الەۋمەتتىك جەلىلەردە جاريالادى، دەپ حابارلايدى "ادىرنا".
"سادىر ءىنىم! بەس جىل بولدى – سەن ەلدى ءىس جۇزىندە باسقارىپ كەلەسىڭ. العاشقى جىلدارى حالىق سەنەن زور ءۇمىت كۇتتى، ءار سوزىڭە سەندى. سەن حالىققا كوپ ۋادە بەردىڭ: ءسوز بوستاندىعى، تاۋەلسىز باق، ءادىل سايلاۋ، ادام قۇقىقتارىن قورعاۋ جانە تاعى باسقاسى. وسى جىلدارى حالىق ءتىپتى "اسپان" قالاسىندا جۇرگەندەي بولدى…
ال وسى ۋاقىت بويى سەن مەنى قارالاپ، ويىڭا كەلگەننىڭ بارىنە كىنالاپ كەلدىڭ. مەن ءۇنسىز ءجۇردىم، كەرەك بولسا مادەنيەتتى تۇردە عانا جاۋاپ بەردىم. ءبىر كۇنى تۇزەلەرسىڭ دەپ كۇتتىم. بىراق ولاي بولمادى. قازىر سەن مەنى ەنەرگوكريزيسكە دە ايىپتاپ وتىرسىڭ. جانە مەن ويلادىم: ەندى بۇل وتىرىككە قانشا ۋاقىت ءۇنسىز قاراپ وتىرۋعا بولادى؟" دەپ جازدى اتامباەۆ.
ول حالىقتىڭ كوزى اشىلىپ كەلە جاتقانىن، وتىرىكتى جۇتىپ قويا بەرەتىن ء"ۇنسىز توپ" بولماي قالعانىن اتاپ ءوتتى.
"سەن ءسوز بوستاندىعىن ۋادە ەتتىڭ – قازىر ادامداردى الەۋمەتتىك جەلىدەگى جازباسى ءۇشىن قاماۋعا الادى. دەموكراتيا ۋادە ەتتىڭ – تاۋەلسىز پارتيالار جويىلدى، ساياساتكەرلەر نە تۇرمەدە وتىر، نە جاقىندا عانا شىقتى. حالىق تا جازالانىپ جاتىر، ەگەر ءبىر اۋىز سىن ايتسا بولدى. باسقا ۋادەلەرىڭ تۋرالى نە دەۋگە بولادى؟ ءادىل سايلاۋ؟ قاجەتسىز ادامداردى سايلاۋعا جىبەرمەيدى. مەملەكەتتىك قارىزدى جويامىز دەدىڭ – كەرىسىنشە بىرنەشە ەسەگە ءوسىردىڭ. تۋىستارىڭ مەن جاقىندارىڭ بانكتەر اشىپ، كوز الدىمىزدا تەز بايىپ جاتىر. ماينينگ-فەرمالار بەلگىلى ادامدار ءۇشىن بيتكوين سوعىپ وتىر. حالىقتىڭ وزىنە ازىق-تۇلىككە اقشاسى جەتپەي قالدى", – دەدى ول.
اتامباەۆ سادىر جاپاروۆتىڭ ەكى ماينينگ-فەرما "ونىڭ جەكە باقىلاۋىندا" ەكەنىن مويىنداعانىن ەسكە سالدى. سولاردىڭ ءبىرى "قامبار-اتا-2" نىسانىندا ورنالاسقان.
"بۇل – ماكسيم باكيەۆ پەن شيرشوۆقا تيەسىلى ماينينگ-فەرما. ال سەن سولارمەن بايلانىسىڭ بار ەكەنىن اشىق مويىندادىڭ. قوعام بىرنەشە جىل بويى ايتىپ كەلە جاتقان قىلمىستىق قۇرىلىمدارمەن تىكەلەي بايلانىس دەگەن – ءدال وسى. جانە بۇل ماينينگ-فەرمالار ەنەرگوكريزيستىڭ تۋىنداۋىنا ۇلكەن ۇلەس قوستى", – دەپ جازدى بۇرىنعى پرەزيدەنت.
ول العاشقى اۋىر ەنەرگوكريزيستىڭ باكيەۆ كەزىندە بولعانىن، ول كەزدە جاپاروۆ بۇگىنگى "دوستارىمەن" ەنەرگەتيكا سەكتورىن باسقارعانىن اتاپ ءوتتى.
اتامباەۆ قازىرگى جاعدايدى سيپاتتاي وتىرىپ، مەملەكەتتىك ساتىپ الۋلاردىڭ، تەندەرلەردىڭ، ءتىپتى سۋ دەڭگەيىنىڭ ءوزى قۇپياعا اينالعانىن، نىسانداردىڭ ناقتى قۇنى جاريالانبايتىنىن ايتتى. ول سوڭعى بەس جىلدا قىرعىزستاننىڭ مەملەكەتتىك قارىزى 4 ميلليارد دوللارعا ارتقانىن، ينفلياتسيا حالىقتى قىسىپ تۇرعانىن، جالاقى باعاعا ىلەسپەيتىنىن جەتكىزدى. سونىمەن بىرگە، باقىلاۋسىز يمميگراتسيا مەن جەردىڭ شەتەلدىكتەرگە جاپپاي ساتىلۋىن "جەمقور ەكونوميكالىق ساياساتتىڭ سالدارى" دەپ اتادى.
"قىرعىزستاندا ەندى جەكە مەنشىك قۇقىعى جوق. ەل – كەز كەلگەن كاسىپكەردىڭ ەرتەڭ ويدان شىعارىلعان سەبەپپەن مۇلكىنەن ايىرىلىپ قالۋى مۇمكىن تەرريتورياعا اينالدى. ۇيلەر سوتسىز سۇرىلەدى، جەر مەن مۇلىكتەر تارتىپ الىنادى. بيزنەس سالىقتارمەن، رەيدەرلىكپەن، قولدان جاسالعان قىلمىستىق ىستەرمەن تۇنشىقتىرىلىپ جاتىر", – دەدى ول.
ول قىرعىزستانداعى ءسوز بوستاندىعىنىڭ كۇرت تومەندەگەنىن ەسكە سالدى: 2017 جىلى ەل 89-ورىندا بولسا، قازىر ۋگاندا، انگولا جانە كونگادان كەيىن 144-ورىندا تۇرعانىن ايتتى.
"شىندىقتى ايتقاندار ەكسترەميست دەپ تانىلىپ، تۇرمەگە قامالادى. ەلدە ءادىل سايلاۋ جوق. وپپوزيتسيالىق پارتيالار جويىلعان. پارلامەنت ينستيتۋتى دا قۇلدىراعان. باعا وسىمىمەن جانە كەدەيلىكپەن كۇرەسۋدىڭ ورنىنا، سىزدەر اكىندارمەن، جۋرناليستەرمەن، بەلسەندىلەرمەن جانە تاۋەلسىز سوزبەن كۇرەسىپ جۇرسىزدەر", – دەدى اتامباەۆ.
سوڭىندا ول سادىر جاپاروۆقا جانە ەل حالقىنا ۇندەۋ جاسادى:
"سادىر ءىنىم، مەن سەنەمىن: ۋاقىت ءبارىن ءوز ورنىنا قويادى. ءادىل سوت بولادى. زاڭسىز ۇكىم شىعارعانداردىڭ بارلىعى جاۋاپ بەرەدى. ەلدە دەموكراتيا مەن بوستاندىق قايتا ورنايدى. ۇيلەردە جارىق، جىلۋ، تىنىشتىق بولادى…
وتىرىكتىڭ ۋاقىتى بىتەدى. اقيقاتتىڭ ۋاقىتى كەلەدى. قۇرمەتتى وتانداستارىم، جەرلەستەرىم، وزدەرىڭىزدى ساقتاڭىزدار! بارشاڭىزعا دەنساۋلىق پەن باقىت، وتانىمىزعا گۇلدەنۋ تىلەيمىن".
ايتا كەتەيىك، المازبەك اتامباەۆ پەن سادىر جاپاروۆ اراسىنداعى تەكەتىرەس 2010-جىلداردان باستاۋ الادى. 2017 جىلى جاپاروۆ قاماۋعا الىنىپ، ونىڭ جاقتاستارى بۇل ءىستى اتامباەۆ بيلىگىنىڭ ساياسي تاپسىرىسى دەپ سانادى. 2020 جىلعى قازان وقيعالارىنان كەيىن بيلىك اۋىسىپ، جاپاروۆ پرەزيدەنت اتاندى، ال اتامباەۆ قاماۋعا الىندى. سودان بەرى ەكى ساياساتكەر ءبىر-ءبىرىن ەلدەگى داعدارىستار مەن ساياسي پروبلەمالار ءۇشىن ايىپتاپ كەلەدى. ەنەرگوكريزيسكە بايلانىستى سوڭعى تەكەتىرەس ولاردىڭ اراسىنداعى ۇزاق جىلدىق ساياسي تارتىستىڭ جالعاسى بولىپ وتىر.
