بۇگىن — قازاق بالالار ادەبيەتىنىڭ نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى، جازۋشى، شوقانتانۋشى ساپارعالي بەگاليننىڭ تۋعان كۇنى. بيىل كورنەكتى تۇلعانىڭ تۋعانىنا 130 جىل تولىپ وتىر، دەپ حابارلايدى «ادىرنا» ءتىلشىسى.
ساپارعالي ىسقاقۇلى 1895 جىلى بۇگىنگى اباي وبلىسى، ابىرالى ولكەسىندەگى دەگەلەڭ تاۋىنىڭ بوكتەرىندە ومىرگە كەلگەن. سوۆەت كەزىندە دەگەلەڭنىڭ يادرولىق قارۋ جاراتىن سىناق الاڭىنا اينالعانى بەلگىلى.
بالا ساپارعالي العاش اۋىل مولداسىنان وقىپ حات تانىعان. 1913 جىلى سەمەي قالاسىنداعى ورىس-قازاق ۋچيليششەسىنە ءتۇسىپ، ءبىلىم العان. جاسىندا جىرشىلاردان تەرمە، سالت جىرلارىن، ايتىس ولەڭدەرىن جاتقا العان. سونىڭ اسەرىمەن شىعارماشىلىق جولىن ولەڭ جازۋدان باستاعان.
ونىڭ "قازاق قىز-بوزبالالارى" دەگەن تۇڭعىش ولەڭى 1914 جىلى "ايقاپ" جۋرنالىندا باسىلعان.
1915 جىلى سەمەي قالاسىنداعى ورىس-قىرعىز (قازاق) ۋچيليششەسىن بىتىرگەن. 1929-1935 جىلدارى دەگەلەڭ وبلىستىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ توراعاسى، قارقارالى ۋەزدىك اتقارۋ كوميتەتىنىڭ مۇشەسى، ءبولىم مەڭگەرۋشىسىنىڭ ورىنباسارى، اۋداندىق حالىق سۋدياسى بولدى. قازاق ەگىنشىلىك حالىق كوميسسارياتىندا، تۇركسىب باسقارماسىندا جاۋاپتى جۇمىستار اتقاردى. 1935-1960 جىلدارى «تەمىرجولشى» گازەتىندە، قازاق كسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ ءتىل جانە ادەبيەت ينستيتۋتىندا، قازاقستان جازۋشىلار وداعىندا ءار ءتۇرلى قىزمەتتەر اتقارعان.
العاشقى كىتابى «قىران كەگى» 1944 جىلى جارىققا شىقتى. 1948 جىلى باسىلعان «كوكسەگەننىڭ كورگەندەرى» پوۆەسى ارتىنان ورىس تىلىنە اۋدارىلعان. 50-60 جىلدارى «جاس بۇتاق»، «ەرمەكتىڭ الماسى»، «باقىت»، «جەتكىنشەكتەر»، «انانىڭ كۇشى»، «مەكتەپ تۇلەكتەرى» اڭگىمەلەر جيناقتارى، ولەڭدەر مەن پوەمالار جيناعى «سىرلى قاينار»، «تسيمليان تەڭىزى»، «كوتەرىلگەن تىڭ» شىققان.
جازۋشى شوقان ءۋاليحانوۆتىڭ بەينەسىن جاساۋدا كوپ جۇمىس ىستەگەن، ناتيجەسى — «شوقاننىڭ بالالىق شاعى»، «شوقان اسۋلارى» پوۆەستەرى، «زامانا بەلەستەرى» رومانى جارىق كوردى. حالىق اقىندارىنىڭ شىعارمالارىن سۇرىپتاپ جيناق ەتىپ شىعاردى، ونەر ساڭلاقتارى جونىندە، جىر الىبى جامبىل جاباەۆ تۋرالى مونوگرافيا جازدى. كوپتەگەن تۋىندىلارى شەتەل تىلدەرىنە اۋدارىلعان. س. بەگالين ا. پۋشكيننىڭ، م. لەرمونتوۆتىڭ، د. مامين-سيبيرياكتىڭ، ن. لەسكوۆتىڭ جانە تاعى باسقا جازۋشىلاردىڭ شىعارمالارىن قازاق تىلىنە تارجىمالاعان.
"قىران كەگى" (1943) "تسيمليان تەڭىزى" (1953) "تاڭدامالى" (1956), "سىرلى قاينار" (1963) ت.ب. ولەڭدەر مەن پوەمالار جيناعى جارىق كورگەن. سونىمەن قاتار بالالارعا ارنالعان پروزالىق شىعارمالار، "زامانا بەلەستەرى" اتتى رومان (1975 ج) جازعان. قازاق حالقىنىڭ اۋىز ادەبيەتى ۇلگىلەرىن جيناۋ، زەرتتەۋ سالاسىندا ۇزاق جىلدار ەڭبەك ەتكەن.
حالىقتار دوستىعى، «قۇرمەت بەلگىسى» (2 رەت) وردەندەرىمەن جانە مەدالدارمەن ماراپاتتالعان. بۇگىندە الماتىداعى بالالار كىتاپحاناسى ساپارعالي بەگالين ەسىمىمەن اتالادى.
