الماتى قالاسىندا قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى ەتنومادەني بىرلەستىكتەرنىڭ، قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ جانە جاستاردىڭ قاتىسۋىمەن سەمينار ءوتتى.
اعىمداعى جىلعى 21 ماۋسىم كۇنى «دوستىق ءۇيىنىڭ» عيماراتىندا ءدىن سالاسىنداعى ساراپشىلار مەن ءدىني بىرلەستىكتەر وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن «قازىرگى قازاقستان قوعامىنداعى ءدىننىڭ ءرولى» تاقىرىبىندا سەمينار جيىنى ءوتتى.
سەمينار قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى، «قوعامدىق كەلىسىم» رەسپۋبليكالىق مەملەكەتتىك مەكەمەسى، الماتى قالاسى ءدىن ىستەرى جونىندەگى باسقارماسى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىگى عىلىم كوميتەتىنىڭ فيلوسوفيا، ساياساتتانۋ جانە ءدىنتانۋ ينستيتۋتىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن ءوتتى.
ءىس-شارادا ەلىمىزدەگى ءدىني كونفەسسيالار مەن ولاردىڭ ماڭىزدىلىعى، قوعامداعى، ونىڭ ىشىندە جاستار ءۇشىن الاتىن ورنىنىڭ ەرەكشەلىگى تاقىرىپتارى ءسوز ەتىلدى.
ءسوز باسىن فيلوسوفيا، ساياساتتانۋ جانە ءدىنتانۋ ينستيتۋتى ءدىنتانۋ ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى الماسبەك شاعىرباي باستادى. ول ەل بىرلىگىنىڭ نەگىزى تىنىشتىق پەن بىرلىك ەكەنىن ايتىپ، ءىس-شارا مودەراتورى بولدى.
«تىنىشتىق پەن بىرلىك ەل بولاشاعىنىڭ نەگىزى. نەگە دەسەڭىزدەر، وسىدان ءبىر جىل بۇرىن ورىن العان «قاڭتار» وقيعاسىنا ءبارىڭىز كۋاسىزدەر. بىرنەشە كۇننىڭ ىشىندە ەلىمىزدىڭ، اسەم قالا الماتىمىزدىڭ قانداي كۇيگە تۇسكەنىن كوردىك. «تىنىشتىق» دەگەن ۇعىمنىڭ ماڭىزىن سول وقيعادان كەيىن تۇسىنگەندەيمىز. سول سەبەپتى قاي جەردە جۇرمەسەك تە، ەل ءۇشىن قانداي قىزمەت ىستەسەك تە، ماقساتىمىز تىنىشتىق پەن ەل بىرلىگىن ساقتاۋ بولۋى ءتيىس»، - دەدى ول.
ءىس-شارا بارىسىندا الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارىنىڭ 7-سەزى تۋرالى بەينەروليك كورسەتىلدى. سونىمەن قاتار، سەمينارعا الماتى قالاسى ءدىن ىستەرى جونىندەگى باسقارماسىنىڭ باسشىسى نۇرلان قيقىموۆ قاتىستى.
«ەلىمىزدىڭ بولاشاعىن جاقسارتۋىمىز ءۇشىن ءبىز بۇگىنگى جاستاردى تاربيەلەۋىمىز قاجەت. ول ءۇشىن ولاردىڭ قانداي سەنىمدە ەكەنىن، قانداي ءبىلىم الىپ، نەمەن اينالىسىپ جاتقانىن باقىلاۋعا الۋىمىز ءتيىس»، - دەدى ءىس-شاراعا قاتىسقان رەسپۋبليكالىق «ۆايناح» قازاقستان شەشەن-ينگۋشتار قاۋىمداستىعىنىڭ توراعاسى احمەت مۇرادوۆ.
ءىس-شاراعا قاتىسقان ءارتۇرلى ءدىني بىرلەستىك وكىلدەرى دە ءدىننىڭ قوعامداعى ءرولى مەن جاستار اراسىنداعى ءدىني يدەولوگيانىڭ تارالۋىنا باعا بەردى.
«كەز كەلگەن ءدىن قوعامدا گۋمانيزمدى ناسيحاتتايدى. بۇگىنگى سەميناردىڭ دا ءبىز ءۇشىن ماڭىزدىلىعى – بولاشاقتىڭ قامى»، - دەدى ءوز سوزىندە الماتى ورتالىق مەشىتىنىڭ نايب يمامى تيمۋر اليەۆ.
بۇل پىكىرگە الماتى قالاسىنىڭ باس ءراۆۆينى كوگەن ەلحاندا قوسىلدى: «ءدىنى جوق ەل – مەملەكەت بولمايدى. ەۆرەيلەردە «مەملەكەت بولماسا، ادامدار ءبىر-ءبىرىن تىرىدەي جەيدى» دەگەن ءسوز بار. ال مۇنىڭ تۇبىندە بىرلىك تە بولۋ كەرەك ەكەندىگىنىڭ بەلگىسى».
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
ءىس-شارادا ەلىمىزدەگى ءدىني كونفەسسيالار مەن ولاردىڭ ماڭىزدىلىعى، قوعامداعى، ونىڭ ىشىندە جاستار ءۇشىن الاتىن ورنىنىڭ ەرەكشەلىگى تاقىرىپتارى ءسوز ەتىلدى.
ءسوز باسىن فيلوسوفيا، ساياساتتانۋ جانە ءدىنتانۋ ينستيتۋتى ءدىنتانۋ ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى الماسبەك شاعىرباي باستادى. ول ەل بىرلىگىنىڭ نەگىزى تىنىشتىق پەن بىرلىك ەكەنىن ايتىپ، ءىس-شارا مودەراتورى بولدى.
«تىنىشتىق پەن بىرلىك ەل بولاشاعىنىڭ نەگىزى. نەگە دەسەڭىزدەر، وسىدان ءبىر جىل بۇرىن ورىن العان «قاڭتار» وقيعاسىنا ءبارىڭىز كۋاسىزدەر. بىرنەشە كۇننىڭ ىشىندە ەلىمىزدىڭ، اسەم قالا الماتىمىزدىڭ قانداي كۇيگە تۇسكەنىن كوردىك. «تىنىشتىق» دەگەن ۇعىمنىڭ ماڭىزىن سول وقيعادان كەيىن تۇسىنگەندەيمىز. سول سەبەپتى قاي جەردە جۇرمەسەك تە، ەل ءۇشىن قانداي قىزمەت ىستەسەك تە، ماقساتىمىز تىنىشتىق پەن ەل بىرلىگىن ساقتاۋ بولۋى ءتيىس»، - دەدى ول.
ءىس-شارا بارىسىندا الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارىنىڭ 7-سەزى تۋرالى بەينەروليك كورسەتىلدى. سونىمەن قاتار، سەمينارعا الماتى قالاسى ءدىن ىستەرى جونىندەگى باسقارماسىنىڭ باسشىسى نۇرلان قيقىموۆ قاتىستى.
«ەلىمىزدىڭ بولاشاعىن جاقسارتۋىمىز ءۇشىن ءبىز بۇگىنگى جاستاردى تاربيەلەۋىمىز قاجەت. ول ءۇشىن ولاردىڭ قانداي سەنىمدە ەكەنىن، قانداي ءبىلىم الىپ، نەمەن اينالىسىپ جاتقانىن باقىلاۋعا الۋىمىز ءتيىس»، - دەدى ءىس-شاراعا قاتىسقان رەسپۋبليكالىق «ۆايناح» قازاقستان شەشەن-ينگۋشتار قاۋىمداستىعىنىڭ توراعاسى احمەت مۇرادوۆ.
ءىس-شاراعا قاتىسقان ءارتۇرلى ءدىني بىرلەستىك وكىلدەرى دە ءدىننىڭ قوعامداعى ءرولى مەن جاستار اراسىنداعى ءدىني يدەولوگيانىڭ تارالۋىنا باعا بەردى.
«كەز كەلگەن ءدىن قوعامدا گۋمانيزمدى ناسيحاتتايدى. بۇگىنگى سەميناردىڭ دا ءبىز ءۇشىن ماڭىزدىلىعى – بولاشاقتىڭ قامى»، - دەدى ءوز سوزىندە الماتى ورتالىق مەشىتىنىڭ نايب يمامى تيمۋر اليەۆ.
بۇل پىكىرگە الماتى قالاسىنىڭ باس ءراۆۆينى كوگەن ەلحاندا قوسىلدى: «ءدىنى جوق ەل – مەملەكەت بولمايدى. ەۆرەيلەردە «مەملەكەت بولماسا، ادامدار ءبىر-ءبىرىن تىرىدەي جەيدى» دەگەن ءسوز بار. ال مۇنىڭ تۇبىندە بىرلىك تە بولۋ كەرەك ەكەندىگىنىڭ بەلگىسى».
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
