قازاقستاندا مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ بىرقاتار زاڭنامالىق اكتىلەرمەن قامتاماسىز ەتىلگەن. 2015 جىلى بۇۇ-نىڭ مۇگەدەكتەردىڭ قۇقىقتارى تۋرالى كونۆەنتسياسى راتيفيكاتسيالانىپ، 2017 جىلى بۇۇ كوميتەتىنە مۇگەدەكتەر قۇقىقتارىنىڭ ساقتالۋى تۋرالى ءبىرىنشى بايانداما ۇسىنىلدى. دەگەنمەن، كۇندەلىكتى ومىردە مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالاردىڭ ءبىلىم الۋىنا جانە قوعامدىق ومىرگە قاتىسۋىنا قول جەتكىزۋدە ءالى دە قيىندىقتار تۋىندايدى.
قازاقستانداعى بالالاردىڭ 3 پايىزى عانا مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانە ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرى بار بالالار رەتىندە تىركەلگەن. بۇل كورسەتكىش بالالاردىڭ 10-15% قۇرايتىن الەمنىڭ باسقا ەلدەرىنەن ايتارلىقتاي تومەن. بۇل ايىرماشىلىق، ەڭ الدىمەن، مۇگەدەك بالالاردى انىقتاۋ ادىستەمەسىنىڭ باسقا ەلدەردەگى ادىستەر مەن جىكتەۋلەردەن ايىرماشىلىعىنا بايلانىستى - قازاقستاننىڭ ادىستەمەسى ءالى دە مۇگەدەكتىكتىڭ مەديتسينالىق جاعىن قاراستىرادى.
زاڭنامادا مۇگەدەكتەردى كەمسىتەتىن زاڭدار بولماۋى كەرەك. قاجەت بولعان جاعدايدا ۇكىمەت مۇگەدەكتەردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ ءۇشىن جاڭا زاڭدار ازىرلەپ، سول زاڭداردى ورىنداۋى كەرەك. جاڭا زاڭدار مەن ساياساتتاردى ازىرلەۋ كەزىندە ۇكىمەتتەر مۇگەدەكتەرمەن، سونىڭ ىشىندە مۇگەدەك بالالارمەن كەڭەسۋى كەرەك.
مۇگەدەك بولسا، مەملەكەت مۇگەدەكتىك بويىنشا وتەماقى، اقپارات جانە قىزمەتتەر ارقىلى ءسىزدىڭ وتباسىڭىزعا قولداۋ كورسەتۋى كەرەك. مۇگەدەك بالالاردى مۇگەدەكتىككە بايلانىستى اتا-اناسىنان اجىراتۋعا بولمايدى! ەگەر ءسىز جاقىن تۋىستارىڭىزبەن بىرگە تۇرا الماساڭىز، ۇكىمەت سىزگە الىستاعى تۋىستارىڭىزدىڭ نەمەسە جەرگىلىكتى قوعامداستىقتىڭ قامقورلىعىن قامتاماسىز ەتۋى كەرەك. مۇگەدەك جاستار باسقالارمەن تەڭ دارەجەدە ۇرپاقتى بولۋ دەنساۋلىعى تۋرالى اقپارات الۋعا، سونداي-اق نەكەگە تۇرۋعا جانە وتباسىن قۇرۋعا قۇقىلى.
بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالار مەن ەرەسەكتەرگە قاتىستى ادىلەتسىزدىكتەر تۋرالى حابارلاۋى كەرەك.
ۇكىمەتتەر بۇكىل قوعامدى مۇگەدەكتەردىڭ قۇقىقتارى مەن قادىر-قاسيەتى، سونداي-اق ولاردىڭ جەتىستىكتەرى مەن داعدىلارى تۋرالى اقپاراتتاندىرۋعا جۇمىس ىستەۋى كەرەك. ولار مۇگەدەكتەرگە قاتىستى ستەرەوتيپتەرمەن، نەمقۇرايلىلىقپەن جانە زياندى ارەكەتتەرمەن كۇرەسۋگە ۇمتىلادى. مىسالى، مەكتەپتەردە مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندارعا قۇرمەت كورسەتۋ كەرەك، مۇنى ءتىپتى كىشكەنتاي بالالارعا دا ۇيرەتۋ كەرەك.
بارلىق ادامداردىڭ ءبىلىم الۋعا قۇقىعى بار. مۇگەدەك بولعانىڭىز ءبىلىم الماۋىڭىز كەرەك دەگەندى بىلدىرمەيدى. ارنايى مەكتەپتەردە وقۋدىڭ قاجەتى جوق. باسقا ادامدار سياقتى مەكتەپتەرگە بارىپ، سول پاندەردى وقۋعا قۇقىعىڭىز بار، مەملەكەت سىزگە قاجەتتى كومەك كورسەتۋگە مىندەتتى. مىسالى، بۇل ءسىزدىڭ مۇعالىمدەرىڭىز ءسىزدىڭ قاجەتتىلىكتەرىڭىزگە قالاي جاۋاپ بەرۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىنۋى ءۇشىن سىزگە قارىم-قاتىناس جاساۋ مۇمكىندىگىن بەرۋى كەرەك.
مۇگەدەكتەردىڭ باسقالار سياقتى ساپالى جانە دەڭگەيدەگى مەديتسينالىق قىزمەتتەردى الۋعا قۇقىعى بار. ەگەر سىزدە مۇگەدەك بولسا، ءسىزدىڭ دە مەديتسينالىق جانە وڭالتۋ قىزمەتتەرىن الۋعا قۇقىعىڭىز بار.
ۇكىمەتتەر مۇگەدەكتەرگە تاۋەلسىز ءومىر سۇرۋگە جانە قوعامداستىققا قاتىسۋعا مۇمكىندىك بەرۋدى مىندەتتەيدى. كەز كەلگەن قوعامدىق كەڭىستىك، سونىڭ ىشىندە عيماراتتار، جولدار، مەكتەپتەر مەن اۋرۋحانالار مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ادامدارعا، سونىڭ ىشىندە مۇگەدەك بالالارعا قولجەتىمدى بولۋى كەرەك.
