شىڭعىس مۇقان: بيشىمباەۆ ءىسى: ايتۋ كەرەك پە، ايتۋ كەرەك ەمەس پە؟

2164
Adyrna.kz Telegram
بۇل سۇراقتىڭ ءوزى نونسەنس. ايتۋ كەرەك. جازۋ كەرەك.
بۇرىن تاڭعالاتىنمىن. امەريكادا ءبىر وقۋشى جولعا شىعىپ كەتىپ، كولىك قاعىپ كەتە جازداپ، بۇل وقيعا ۆيدەوكامەراعا ءتۇسىپ قالسا، CNN-نەن باستاپ بارلىق تەلەارنالار ازاننان كەشكە دەيىن كورسەتەتىن.
ودان باسقا جاڭالىق جوق پا دەۋشى ەدىم. سويتسەم، ءبىر اتا-انا بالاسىنان كوز جازىپ قالىپ، سوڭى قايعىلى وقيعاعا اينالا جازداسا، بۇل — ءبىر وتباسىنىڭ ەمەس، بۇكىل قوعام ساباق الار، قۇندىلىقتارىن قايتا قارار، ۇلكەندەردىڭ مۇلگىپ كەتكەن قىراعىلىعىن قايتا وزەكتەندىرەر وقيعا ەكەن.
نە ءۇشىن؟ مۇنداي جاعداي قايتالانباۋ ءۇشىن. اتا-انالار بالا قاۋىپسىزدىگىن قايتا قاراۋ ءۇشىن.
تەلەارنالاردا پوليتسيا جىل بويى قانشا بالا باقىلاۋسىز قالعانىن ايتىپ، قوعامدىق ۇيىمدار مەتكەپتەردە اتا-انالارمەن جۇمىستى كۇشەيتۋ كەرەك دەپ جاتادى.
ال بىزدە تەلەارنالار بۇل تاقىرىپتى بۇگە شىگەسىنە دەيىن تالقىلاپ جاتقان جوق. ونىڭ ورنىن الەۋمەتتىك جەلىلەر تولتىرىپ جاتىر.
سوندىقتان، بيشىمباەۆتىڭ ءىسى بۇل تەك قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى اينالىساتىن، مارقۇمنىڭ وتباسى عانا قايعىراتىن تراگەديا ەمەس، قوعام بولىپ تالقىلاپ، ساباق الاتىن جاعداي. سوندىقتان ءىس جان-جاقتى تالقىلانىپ، ءتىپتى كونستيتۋتسيانىڭ كەپىلى پرەزيدەنتتىڭ ءوزى باقىلاۋعا الىپ، سوت پروتسەسى اشىق جۇرۋگە ءتيىس.
نەگە پرەزيدەنت باقىلاۋعا الۋعا ءتيىس دەپ وتىرمىن. قازىر قوعام سوت جۇيەسى مەن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا اسا سەنبەيدى. سەنەر ەدى، ەگەر 10 جىلعا سوتتالعان بيشىمباەۆ 1,5 جىلدان سوڭ ەركىندىككە شىقپاسا.
وكىنىشكە قاراي مۇنداي وقيعا العاش ەمەس. پوليتسيا سوڭعى جىلدارى نەشە ەركەك ايەلىن ولتىرگەنىن، قانشا ايەل تاياق جەپ پوليتسياعا ارىزدانعانىن، قانشا ءىس سوتقا جەتكەنىن، پسيحولوگتار مۇنداي تراۆمادان سوڭ، ايەلدەرگە قالاي كومەك بەرۋ كەرەك ەكەنىن جارىسا ايتىپ جاتسا دەيمىز.
ەركەكتەردەن جىنىستىق ءجابىر كورگەن ايەلدەر 2017 جىلى #MeToo الەۋمەتتىك قوزعالىسىن باستاعان-دى. ايەلدەر ادەتتە ۇيات دەپ جاريا ەتپەيدى. #مەن_دە, ياعني #MeToo دەپ ءوز باسىنان كەشكەن جاعدايدى الەۋمەتتىك جەلىگە وسى حەشتەگپەن جاريالاي باستادى.
امەريكا ايەلدەرىنىڭ 56% ومىرىندە كەمى ءبىر رەت حاراسسمەنتتى باستان كەشكەن، 95% جاعدايدا ەركەكتەر ەشقانداي جاۋاكەرشىلىككە تارتىلماعان.
امەريكا سياقتى ينديۆيدۋاليستىك قوعامنىڭ وزىندە وسىنداي جاعداي. بىزدە جاعداي ودان بەتەر بولۋى مۇمكىن، اسىرەسە تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىق.
ادەتتە تانىمال ەمەس ادامدار وسىنداي جاعدايعا تاپ بولسا، ەشكىم نازار اۋدارمايدى. ال بۇل وقيعانىڭ ءجونى بولەك. سوندىقتان بۇل وقيعانى قوعام يگىلىگى ءۇشىن بارىنشا پايدالانۋ كەرەك، ياعني مۇنداي وقيعالار بولمايتىنداي، ءاربىر وتباسى ساباق الاتىنداي، اسىرەسە ايەلدەر كۇيەۋلەرىن باسىندىرىپ، مۇنداي قارىم-قاتىناستى ءتوزىپ جۇرمەيتىندەي ءوز قۇندىلىقتارىن قايتا باعالاۋ كەرەك.
ءماجىلىس پەن ءماسليحات دەپۋتاتتارى ماسەلەگە نازار اۋدارىپ، پوليتسيا مەن پروكۋراتۋرانى شاقىرتىپ تىڭداپ، ايەلدەر ىستەرى جانە وتباسىلىق-دەموگرافيالىق ساياسات جونىندەگى ۇلتتىق كوميسسيا شۇعىل وتىرىس وتكىزىپ، ماسەلەگە قوعام نازارىن اۋدارۋ كەرەك. وكىنىشكە قاراي، مۇنىڭ ءبارى بولىپ جاتقان جوق. جانى تۇرشىگىپ، الەۋمەتتىك جەلىدە ورىندى اشۋىن جازىپ جاتقان ازشىلىق بولماسا، قالعان قوعام قالعىپ جاتىر.
ەڭ وكىنىشتىسى، بۇل جان تۇرشىگەرلىك قىلمىستى اقتاپ، بايعۇس ايەلدى جازعىرىپ جاتقانداردىڭ رەاكتسياسى جاعاڭدى ۇستاتادى.
P.S. جاڭا اقپارات شىقتى. بيشىمباەۆ ايەلىن ولىمشە ەتىپ ۇرىپ، جارتى كۇن رەستوراندا ۇستاپ، ولگەن سوڭ، اعاسىمەن بىرگە سول جەردە تاماق ءىشىپتى. مانياك پا بۇل ءوزى نە دەگەن قانىشەر ەدى؟!

 

 

پىكىرلەر