Būl sūraqtyŋ özı nonsens. Aitu kerek. Jazu kerek.
Būryn taŋǧalatynmyn. Amerikada bır oquşy jolǧa şyǧyp ketıp, kölık qaǧyp kete jazdap, būl oqiǧa videokameraǧa tüsıp qalsa, CNN-nen bastap barlyq telearnalar azannan keşke deiın körsetetın.
Odan basqa jaŋalyq joq pa deuşı edım. Söitsem, bır ata-ana balasynan köz jazyp qalyp, soŋy qaiǧyly oqiǧaǧa ainala jazdasa, būl — bır otbasynyŋ emes, bükıl qoǧam sabaq alar, qūndylyqtaryn qaita qarar, ülkenderdıŋ mülgıp ketken qyraǧylyǧyn qaita özektendırer oqiǧa eken.
Ne üşın? Mūndai jaǧdai qaitalanbau üşın. Ata-analar bala qauıpsızdıgın qaita qarau üşın.
Telearnalarda polisiia jyl boiy qanşa bala baqylausyz qalǧanyn aityp, qoǧamdyq ūiymdar metkepterde ata-analarmen jūmysty küşeitu kerek dep jatady.
Al bızde telearnalar būl taqyrypty büge şıgesıne deiın talqylap jatqan joq. Onyŋ ornyn äleumettık jelıler toltyryp jatyr.
Sondyqtan, Bişımbaevtıŋ ısı būl tek qūqyq qorǧau organdary ainalysatyn, marqūmnyŋ otbasy ǧana qaiǧyratyn tragediia emes, qoǧam bolyp talqylap, sabaq alatyn jaǧdai. Sondyqtan ıs jan-jaqty talqylanyp, tıptı Konstitusiianyŋ kepılı Prezidenttıŋ özı baqylauǧa alyp, sot prosesı aşyq jüruge tiıs.
Nege Prezident baqylauǧa aluǧa tiıs dep otyrmyn. Qazır qoǧam sot jüiesı men qūqyq qorǧau organdaryna asa senbeidı. Sener edı, eger 10 jylǧa sottalǧan Bişımbaev 1,5 jyldan soŋ erkındıkke şyqpasa.
Ökınışke qarai mūndai oqiǧa alǧaş emes. Polisiia soŋǧy jyldary neşe erkek äielın öltırgenın, qanşa äiel taiaq jep polisiiaǧa aryzdanǧanyn, qanşa ıs sotqa jetkenın, psihologtar mūndai travmadan soŋ, äielderge qalai kömek beru kerek ekenın jarysa aityp jatsa deimız.
Amerika äielderınıŋ 56% ömırınde kemı bır ret harassmenttı bastan keşken, 95% jaǧdaida erkekter eşqandai jauakerşılıkke tartylmaǧan.
Amerika siiaqty individualistık qoǧamnyŋ özınde osyndai jaǧdai. Bızde jaǧdai odan beter boluy mümkın, äsırese tūrmystyq zorlyq-zombylyq.
Ädette tanymal emes adamdar osyndai jaǧdaiǧa tap bolsa, eşkım nazar audarmaidy. Al būl oqiǧanyŋ jönı bölek. Sondyqtan būl oqiǧany qoǧam igılıgı üşın barynşa paidalanu kerek, iaǧni mūndai oqiǧalar bolmaityndai, ärbır otbasy sabaq alatyndai, äsırese äielder küieulerın basyndyryp, mūndai qarym-qatynasty tözıp jürmeitındei öz qūndylyqtaryn qaita baǧalau kerek.
Mäjılıs pen mäslihat deputattary mäselege nazar audaryp, polisiia men prokuraturany şaqyrtyp tyŋdap, Äielder ısterı jäne otbasylyq-demografiialyq saiasat jönındegı ūlttyq komissiia şūǧyl otyrys ötkızıp, mäselege qoǧam nazaryn audaru kerek. Ökınışke qarai, mūnyŋ bärı bolyp jatqan joq. Jany türşıgıp, äleumettık jelıde oryndy aşuyn jazyp jatqan azşylyq bolmasa, qalǧan qoǧam qalǧyp jatyr.
Eŋ ökınıştısı, būl jan türşıgerlık qylmysty aqtap, baiǧūs äieldı jazǧyryp jatqandardyŋ reaksiiasy jaǧaŋdy ūstatady.
P.S. Jaŋa aqparat şyqty. Bişımbaev äielın ölımşe etıp ūryp, jarty kün restoranda ūstap, ölgen soŋ, aǧasymen bırge sol jerde tamaq ışıptı. Maniak pa būl özı ne degen qanışer edı?!
Ūqsas jaŋalyqtar
