وتكەن اپتاداعى ءپۋتيننىڭ قازاقستانعا ساپارىندا پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ اتى-جونىنەن جاڭىلىسۋىن رەسەيلىك بلوگەرلەردىڭ ءوزى سىناپ، كەلەكەگە اينالدىردى. ءتۇرلى مەمدەر جاريالاندى. قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ كەزدەسۋدە قازاقشا سويلەگەنىنەن كەيبىرەۋلەر ىلىك ىزدەسە، كەيبىر بلوگەرلەر ونى پۋتينگە بەرىلگەن قارىمتا رەتىندە سيپاتتادى.
ءپۋتيننىڭ قازاقستانعا ساپارى ەكى ەل ساياساتكەرلەرى، بەلسەندىلەرى، بلوگەرلەرى جانە بەلسەندىلەرى اراسىندا ۇلكەن تالقىعا ءتۇستى. ونىڭ ىشىندە رەسەي باسشىسىنىڭ قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ اتى-ءجونىن دۇرىس اتاي الماۋى الدىڭعى قاتارعا شىقتى. جانە كەزدەسۋ سوڭىنداعى قورتىندى ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ ءبىر اۋىز اقازاقشا سويلەگەنى دە ەل نازارىنا ەرەكشە ىلىكتى. اسىرەسە، ءوز ۇيلەرىندە جۇرگەندەي جايباراقات وتىرعان رەسەي دەلەگاتسياسىنىڭ سول كەزدە تىپىرلاپ قۇلاققاپ ىزدەگەن ۆيدەوسىن قازاقستان مەن رەسەيدە عانا ەمەس، ۋكرايناداعى ادامدار دا كەڭىنەن تاراتىپ جىبەردى.
پۋتين مەن توقاەۆ اڭگىمەسى ەكى ەل اراسىنداعى ەكونوميكا، گەوساياسي احۋال، ساۋدا، ونەركاسىپ تاقىرىپتارىندا ءوربىدى.
«جان ۇشىرعان جىلانداي»
9 قاراشا كۇنى استانا قالاسىنا جەتكەن رەسەي پرەزيدەنتى پۋتين مەن ونىڭ وكىلدەرى كوپشىلىك الدىندا قىزىق جايتپەن ەستە قالدى. ءسوز تىزگىنىن الىپ، قوناقتار الدىندا بايانداماسىن باستاعان قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ قازاق تىلىندە امانداسىپ، كەلگەن رەسەي دەلەگاتتارىنا قازاق تىلىندە العىس ءبىلدىردى. رەسەي دەلەگاتسياسىنىڭ مۇنداي كەدەرگىگە تاپ بولامىز دەپ ويلاماعانى انىق. قازاق ءسوزىن ەستىگەن رەسەيلىكتەر بىردەن قۇلاققاپتارىنا جۇگىردى. ارادا از وتكەندە قازاقستان پرەزيدەنتى ورىس تىلىنە ويىسقاندا بارىپ، ولار ءوز-وزىنە كەلگەندەي بولدى. ۆيدەو ءۇزىندىسىن باسقالارمەن قاتار ۋكراينا 365 Telegram ارناسى جاريالادى.
سول ءسات زالدا وتىرعان رەسەي سىرتقى ىستەر ءمينيسترى لاۆروۆ، ءپۋتيننىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى پەسكوۆ جانە كرەمل باسشىسىنىڭ سىرتقى ساياسات جونىندەگى كومەكشىسى ۋشاكوۆ ىلەسپە اۋدارما ءۇشىن تىپىرلاپ، قۇلاققاپ ىزدەي جونەلدى. ارتىنشا پۋتين دە سولاي ىستەۋگە ءماجبۇر بولدى.
بوگدان اموسوۆ: «قازاقستان پرەزيدەنتى توقاەۆ پۋتينمەن كەزدەسۋدە قازاقشا سويلەي باستاعاندا رەسەي دەلەگاتسياسى وردالى جىلانداي ىسقىرىپ، ىسىلداپ، جان تاپپاي كەتتى».
تۇلكى مەن تىرنا
بۇل جاعدايدى ەكىجاقتى قاتىناسپەن سالعاستىرىپ، استار ىزدەگەندەر دە جوق ەمەس.
اندرەي نيكۋلين: «توقاەۆتىڭ قارىمتا قايتارعانى ديپلوماتيالىق حاتتاما اياسىندا كۇتپەگەن جەردەن پۋتينگە قازاقشا سويلەپ باستاعانىنان بەلگىلى بولدى. بۇل جاعدايدىڭ قانشالىقتى توسىن بولعانىن زالدا قۇلاققاپ ىزدەگەن مارتەبەلى مەيمانداردىڭ جان ۇشىرعان ارەكەتتەرىنەن بايقاۋعا بولادى. تۋرا ەرتەگىدەي اۋمايدى. تۇلكى مەن تىرنا ءبىر-بىرىنە قوناققا قالاي باردى)) مىنە، ساعان قۇمان، مىنە ساعان تاباق)».
ۆەرا افاناسەۆا: «توقاەۆ نە دەدى؟» ول «بۇل اقىماقتار مەنى تۇسىنبەي تۇرعاندا، سەندەرگە ولار تۋرالى ءازىل ايتىپ بەرەيىن،-» دەدى. توقاەۆتىڭ پۋتينمەن باسپاسوزگە ورتاق مالىمدەمە جاساعاندا قازاقشا سويلەگەنى جانە بۇكىل رەسەيلىك دەلەگاتسيانى ەسسىز قالدىرعانى تۋرالى ءبارى جارىسا ءارى مىسقىلداي جازا باستادى. (قازاقستان) جاقسى كورشى بولمايتىنى انىق».
كونستانتين كالاچەۆ: «رەسەي مەن قازاقستان قاشان ناعىز وداقتاس بولادى؟» «ۆلاديمير ۆلاديميروۆيچ پۋتين (نەمەسە ونىڭ «سىڭارى») قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت كەمەلۇلى توقاەۆتىڭ اكەسىنىڭ اتىن دۇرىس ايتقان كۇنى». ازىرگە ولار تەك سەرىكتەستەر».
«تازدىڭ شەكەسىنە جاسالعان ادەمى شەرتپە»
يۆان ياكوۆينا: «پۋتين قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ اكەسىنىڭ اتىن تاعى شاتاستىردى. ال ول بولسا، ءمىز باقپاعان قالپى پۋتينگە قازاقشا سويلەپ باستادى. پۋتين جانە ونىڭ بارلىق قىزمەتكەرلەرى قۇلاققاپ ىزدەپ، جان-جاعىنا جالتاقتاي كەتتى. مويىنداۋ كەرەك: قاسىم-جومارت كەمەلۇلى تازدىڭ شەكەسىنە ادەمى شەرتپە جاسادى».
اناتولي نەسميان: «توقاەۆ ءپۋتيننىڭ دورەكىلىگىن ۇمىتا قويماس. توقاەۆ – مول ديپلوماتيالىق تاجىريبەسى بار مىقتى ساياساتكەر. ال ونىڭ جەكە باسىنا اشىق ءتىل تيگىزگەن، اتىن ادەيى بۇرمالاعان ءپۋتيننىڭ دورەكىلىگىن ۇمىتا سالۋى ەكىتالاي. سوندىقتان ول ديپلوماتيانى قالاي جاساۋ كەرەكتىگىن بىلەدى جانە تىكەلەي نۇقسان كەلتىرمەيتىندەي جولمەن سىتىلۋدى دا قاتىردى. استانادا پۋتينمەن كەزدەسۋدە پوكەر توقاەۆ كەنەتتەن قازاق تىلىندە سويلەپ، ەسەسىنىڭ ءبىر بولىگىن قايتارىپ، قوناقتاردى اۋدارما قۇلاققاپتارىن ىزدەۋگە ءماجبۇر ەتتى. ءبىر قىزىعى، قازاق تىلىنە ۇقساس تۇرىك تىلىندە سويلەيتىن پەسكوۆتىڭ دا قۇلاققاپ ىزدەي باستاعانى تاڭعالدىرادى. مۇنى ول بالكىم كوبىنە ورىسشا بالاعات سويلەيتىن ارىپتەستەرىنەن ەرەكشەلەنبەس ءۇشىن جاساعان شىعار».
«تاۋەلسىز ءتىل ساياساتى»
اركادي دۋبنوۆ: «پۋتين دوستاس تمد استانالارىنا بارعان كەزدە مۇنداي جاعدايدى بۇرىن-سوڭدى كەزدەستىرمەگەن. ونداعى باسشىلار وعان ارقاشان تەك ورىس تىلىندە سويلەيتىن، ۇلكەن اعانىڭ تىلىمەن ايتقاندا، بۇل ءداستۇر بۇزىلمايتىن بولىپ كورىنەتىن. سويتسە، باسقاشا دا بوالدى ەكەن... بۇل «قازاقشا كىرىسپە» پۋتين مەن ونىڭ دەلەگاتسياسى مۇشەلەرىن سونشالىقتى تاڭعالدىردى، ولار ۇستەل ۇستىندەگى قۇلاققاپتى ىزدەۋگە اسىقتى. توقاەۆ ولاردى اۋدارما ارقىلى ونىڭ ءسوزىن تىڭداۋعا ماجبۇرلەدى. بۇل ءوزى تەڭدەسى جوق وقيعا بولدى. ماسكەۋدە ۇلكەن ىقىلاسپەن قارسى العان تمد ەلدەرىندە ورىس ءتىلىن زەرتتەۋ ۇيىمىن قۇرۋ تۋرالى باستاما كوتەرگەن قازاقستان پرەزيدەنتى قازاقستاننىڭ تاۋەلسىز ءتىل ساياساتىن جۇرگىزۋگە نيەتتى ەكەنىن بىردەن اڭعارتتى».
«كرەملدەگى ناۋقاس»
بۇل – ءپۋتيننىڭ توقاەۆتى اتاعانداعى شامامەن ءتورتىنشى رەت قاتەلەسۋى.
«كوبى قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتى تاعى دا قاتە اتاعانىنا، نەگىزى «كەمەلوۆيچ» بولا تۇرا، «كەلەموۆيچ» اتاعانىن سىناۋدا. دەسە دە، «ۆاسيليچ» (ۆلاديمير پۋتين – اۆت.) تاياۋداعى جىلدارى الەمدەگى ەڭ كۇردەلى ءارى ۇزاق ەسىمدەردىڭ ءبىرىن اتاپ، قۇتتىقتاۋ جولداعانى بەلگىلى بولدى. 2016 جىلى كرەمل سايتىندا «تايلاند كورولى ماحا ۆاجيرالونگكورن بودينتراتحەپاۆارانگكۋندى تاققا وتىرۋىمەن قۇتتىقتادى» دەپ حابارلاندى. الايدا، اۋىزشا قۇتتىقتاعان ۆيدەوسى ەش جەردەن تابىلماعان» دەپ جازدى پودوسوكورسكي تەلەگرام ارناسى.
«پال ۆاسيليچ» بۇگىن ءوزىنىڭ كومفورتتى زوناسىنان شىقتى – ول ەندى قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت كەمەلۇلى توقاەۆتىڭ ەسىمىن قايتا-قايتا قايتالاپ جاتتاۋى كەرەك. سپويلەر – «جيم-جيمىچتان» داۋىرىنەن بەرى ول ءالى توقاەۆتىڭ ەسىمىن ايتىپ ۇيرەنبەگەن» دەپ جازدى دابل يات.
سەرگەي اباشين: «نەمەنەەە، تاعى ما؟ جەمەلەەۆيچ، يشەمەلەۆيچ، قازىرگى كەلەميچ. ەندى تاعى نە دەپ اتار ەكەن؟»
اتالعان بلوگەرلەردىڭ سىناۋىنان بولەك سەرگەي سميرنوۆ تەلەگرام ارناسىندا پۋتينگە ارناپ «مەم» دە جاريالانىپ ۇلگەرىپتى.
«تاكاەۆتىڭ ەسىمىن پۋتين جاتتاي الماسىن دەپ پەنتاگون ويلاپ تاپقان» دەلىنگەن فوتودا.
ەشكين كروت: «كرەملدەگى ناۋقاس» كوپشىلىك الدىندا قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ اتىن ءتورتىنشى رەت دۇرىس اتاي الماي وتىر. 2022 جىلدىڭ قاڭتارىندا ول وعان «كەمەل جومارتۇلى توقاەۆ» دەگەن ات بەردى. سول جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا ول توقاەۆتىڭ اتىن تەز اتاعانى سونشالىق، تىڭداپ ۇلگەرۋ مۇمكىن بولمادى. ال 2022 جىلدىڭ تامىز ايىندا ول توقاەۆ قاسىم جومارتۇلى كەمەلۇلى دەدى... دەگەنمەن، تاڭعالاتىن دۇنيە ەمەس: «بۋنكەردەگى گەوستراتەگ» ەشقاشان قاتەلىكتەرىنەن ساباق الۋدى ۇيرەنبەيدى – ءبىر باتقان بىلىعىنا قايتا-قايتا باتا بەرۋدى ءجون كورەدى.
«لاديملاديميچ پۋكين»
ءپۋتيندى «ءبىراز جەرگە اپارىپ تاستاعان» بلوگەرلەر ەندى توقاەۆتىڭ بۇعان نەگە كونە بەرەتىنىن ءسوز قىلدى.
اندرەي نيكۋلين: «تاعى شاتاستى. دالىرەك ايتساق، اتىن ۇمىتىپ قالعانداي كەيىپ تانىتتى».
فاريدا كۋربانگالەەۆا: «پۋتين تاعى دا قازاقستان پرەزيدەنتى توقاەۆتىڭ ەسىمىن دۇرىس ايتا المادى. استاناعا بارعانىندا «قاسىم-جومارت كەمەلۇلىنىڭ» ورنىنا الدىمەن تۇسىنىكسىز بىردەڭەنى ايتتى. توقاەۆ بۇعان قايتىپ شىداپ ءجۇر؟ وتكەن جازدا سانكت-پەتەربۋرگ ەكونوميكالىق فورۋمىندا پۋتين ونى «كەمەج يشەميلەۆيچ» دەپ اتادى. ال 2022 جىلدىڭ قاڭتارىندا ۇقشۇ ەلدەرى باسشىلارىنىڭ كەزدەسۋىندە – «كەمەل جومارتۇلى» دەدى. شىنىمەن توقاەۆتىڭ بۇعان قالاي شىدايتىنى تاڭعالدىرادى. لاديملاديميچ پۋكين قالاي جاساسا، وعان دا سولاي جاۋاپ بەرۋ كەرەك..
دينا ليتپين
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
