جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆ: جىردى ۇقپايتىن كىسىدەن ماحاببات تا شىقپايدى!

3312
Adyrna.kz Telegram

"كەرەمەت، التىنداي، توقپاقتاي-توقپاقتاي تۇلپار جىرلار دا كەلە سالاتىن. ويتكەنى، بۇل قازاق اقىنىنىڭ مىرزالىعىنان، جومارتتىعىنان، داليعان دالا سياقتى كەڭدىگىنەن. مىنەكي، وسى ءادىستى، ءداستۇردى مويىنداماي كەتكەن جۇمەكەننىڭ پوەزياسى، شىن مانىندەگى تازا، جازبا ادەبيەتتەگى ليريكا. ەشقانداي قوسۋى جوق. مۇنداي پوەزيانى ەشكىم جازادى دەپ تە ويلامايدى ول، ءتىپتى، ناجىمەدەنوۆ تە جازادى دەپ ويلامايدى. سونىڭ بارلىعى جۇمەكەن دۇنيەدەن قايتىپ كەتكەن سوڭ، جارق-جۇرق ەتىپ، دۇنيەجۇزىندەگى ەڭ ەسكى، كارى تەڭىزدەن كانىگى پيراتتىڭ ءوزى تابا الماي قالعان قازىناسىنداي الدىمىزدان شىعا كەلدى..."

ءابىش كەكىلباەۆ

 

الماتى

جاتىر جاقپار... قاراعايدى ارالايدى جەل ەسكەن،
جاپىراقتار، جاپىراقتار سىبىر-سىبىر كەڭەسكەن.
تاۋ سۋلارى تاۋسىلمادى، ىنتىقتىرىپ اعادى،
قىز تولقىندار ءبىرىن-ءبىرى شىمشىپ كۇلىپ بارادى،
ايدالادا اق ماندايلى الاتاۋ ءبىر قاس باتىر،
اينالادا تال-قايىڭدار، تال قايىڭدار ساپتا تۇر.
قىزىل گۇلدەر «ۇزىلدىك دەر» باياۋلا جەل، باياۋلا،
قىزىل گۇلدەر، قىزىل گۇلدەر ۇيقىدا ما، وياۋ ما؟
بار تابيعات – ءبىر تىرشىلىك، ءبىر تىرشىلىك باياعى،
تارتادى ۇرلاپ وي تامىرىن; كۇي قاناتىن جايادى.
ءجۇز قوڭىراۋ ءبارى كۇلكى، بۇگىن-داعى، كەشە دە
ءبىزدىڭ مىناۋ الماتىدا، كۇن جايلاعان كوشەدە.
بۇل كەزىمدەي كۇلەمىن مەن، كۇلەمىز ءبىز كۇنگە ۇساپ،
كۇن كوزىندەي قۋات بەرەر ايقاسقاندا مىڭ قۇشاق.
ترامۆايمەن جۇرە المايمىن، جاياۋلايمىن – كوپ قىزىق،
قوپ قىزىقتى قاپىلىستا المايىنشى وتكىزىپ!
جۇلدىز كورمەي كۇندىز كوردىم، كۇندىز كورەم ارينە،
تۇندە كورسەم ۇندەمەس ەم ءتۇسىم عوي دەپ ءبارى دە.
...ءجۇز تولقىندار ءبىرىن-ءبىرى تۇنشىقتىرىپ اعادى،
قىز تولقىندار ءبىرىن-ءبىرى شىمشىپ كۇلىپ بارادى.
مىنە، ءبىزدىڭ الماتى وسى،
الما ءتوسى بۇلتيىپ،
الما-توسكە جاس بۇتانىڭ ساۋساقتارى ءتۇر ءتيىپ.
ءجۇرشى، جانىم، قىدىرايىق، نەعىلاسىڭ جالعىز قاپ،
الاتاۋدىڭ اق قارىنان اپەرەيىن بالمۇزداق!

 

 

جانىپ تۇرىپ ءبىر ولەڭ وقىر ەدىم مەن وعان…

جانىپ تۇرىپ ءبىر ولەڭ وقىر ەدىم مەن وعان
الىپ كەلىپ قالادان، نە سۋىرىپ سانادان.
وقىر ەدىم، اتتەڭ-اي، وقىر ەدىم – ۇقپايدى،
جىردى ۇقپايتىن كىسىدەن
ماحاببات تا شىقپايدى.

ويلانۋعا ۇيرەتىپ السا نەتتى ءسال سىلكىپ،
كورىك بەرگەن «ءتاڭىرىم» كىرپىكتەرىن شانشىلتىپ!
سىڭعىر بەرگەن تىرشىلىك سىرىن بەرمەي وقساتتى،
كۇلكى بەرگەن تابيعات مۇڭىن بەرمەي تاستاپتى.

 

 

كۇندەلىك

اۋرۋحانا - 83

20-ى كۇنى رەانيماتسياعا ءتۇسىپ ەدىم. سودان بۇگىن، 29-ندا بالكونعا شىعىپ، كۇننىڭ كوزىن كورگەنىمدە كوزىمە جاس كەلدى: ىپ-ىستىق، كادىمگىدەي، كۇيدىرىپ بارادى. قايرا-ان، تىرشىلىك...

 

***

اناۋ كەلگەن كىم بولدى ەكەن، ءبىلىپ كەلشى كىم ەكەن؟
باتىرلىق پا؟– ءوز تورىمدە كۇتىپ الام، تۇنەتەم.
بايلىق بولسا قۋلاۋ بولار، تۋرا قارا كوزىنە.
كىم دە بولسا الداماسىن، الدانباسىن ءوزى دە.
قايعى بولسا ارتىندا ونىڭ قۋانىشى بار شىعار،
ءبىرى كىرلەپ، ءبىرى جۋىپ كەۋدەم مەنىڭ ارشىلار.
باقىت بولسا، دەنەم ءالسىز كوتەرە المان ء(وز ويىم)
ارمان بولسا ءومىر-باقي ارقالايىن، توزەيىن...
ادالىم بوپ ارناپ كەلسە – بارىم ءازىر، كوڭىل حوش،
ءتۇسىر جىلدام، اتىن بايلا، قىراۋىن قاق، تونىن شەش.
شىندىق بولسا كىلەم توسە، داستارقانىم جايامىن،
جالعاندىق پا – تۋلاق تاستا، ءسۇرتىپ شىقسىن اياعىن!

 

 

***

شاراسىنان جۇرەكتىڭ ارمان اسىپ
كەتكەن كەزدە جاس توگىپ العان اسىل.
كوز جاس ءۇشىن بىرەۋدەن ۇيالاسىڭ،
بىرەۋگە كورسەتۋگە ارلاناسىڭ.تار كورىنىپ كەڭ پەيىل ءۇي-ءىشى ءبىر،
از كورىنىپ جارىڭنىڭ كۇمىس ءۇنى،
جانىڭمەنەن العاشقى جىلاعانىڭ،
سەكىلدى ەكەن العاشقى ءسۇيىسۋىڭ.تيگەن شاقتا تۇرمىستىڭ بالعاسى ءدوپ،
جانشادى ەكەن ءبىر ساتتە بار قاسىرەت.
العاش رەت كىسىدەن كوڭىلىڭ قالىپ،
تانيسىڭ-اۋ ءوزىڭدى العاش رەت.

ودان ءارى؟
و، دوسىم، سۇراما ءارى –
دومبىراڭنىڭ قۇلاعى بۇرالادى:
قايعىرا الساڭ، ول – سەنىڭ جۇبانعانىڭ،
جۇبانعانىڭ – سەزگەنىڭ كۇناڭ بارىن.

اۋرۋحانا - 83

اۆگۋست، 4

ايەلدىڭ اتىنا سەنىم حات /دوۆەرەننوست / جازدىم. يا /ايەلىمە / دوۆەريايۋ دەگەن ءبىر ءتۇرلى قىزىق ەستىلەدى ەكەن. كۇن ىستىق. ساعات 2 مەن ءتورتتىڭ اراسىندا ۇيىقتادىم - اۋ دەيمىن، ويتكەنى، ءتۇس كوردىم: اشاقتاعى قىستاۋدىڭ كۇنباتىس جاعىنداعى، وڭاي-اق تىكەننىڭ قۇبىلا جاعىندا قاتارىنان ەكى مالدىڭ تەرىسى سىپىرىلىپ جاتتى. بىرەۋى انىق – قوي، قويدى كوكەم مارقۇم، ەكىنشىسىن /نە مال ەكەنى بەيمالىم / ءبىر بەيتانىس جىگىت سويىپ جاتقان سەكىلدى. كادىمگىدەي سيراقتايدى، ارتقى تىرسەگىن قيىپ جىبەرگەنىن انىق كوردىم. بىراق ەشقايسىسى تەرىلەرىن سىپىرعان مالدارىنىڭ ىشتەرىن جارعان جوق. بۇگىن ناسىپكە ەت اسىپ اكەل دەپ تاپسىرما بەرىپ ەم، بالكىم، كوكەم قويىن سول ءۇشىن سويىپ جاتقان شىعار؟ ال، اناۋ ەكىنشى سويۋشىعا جول بولسىن! شىعىن با، سىرقات پا؟!

 

 

***
سۇلۋلىقتىڭ قۇلپىرادى بوياۋى،
قانداي بوياۋ؟ – سەزەدى ونى جۇرەگىم.
قىزىل، كوك دەپ تۇستەي المان ءوزىم دە،
تەك ايتەۋىر سۇلۋ ەكەنىن بىلەمىن.
سۇلۋلىقتان قانشا راحات تاباسىڭ،
كۇيشى سونى قانشا شەبەر جىرلايدى.
سونىڭ ءبارى... اپپاق جۇمىر بىلەكتى
ءبىر-اق رەت ۇستاعانعا تۇرمايدى.

جىرىمدى وزگە تۇگىل قىز ۇقپادى... 

ء(ازىل)

جىرىمدى وزگە تۇگىل قىز ۇقپادى،
تاستادىم سول ءۇشىن مەن سىزىپ ءبارىن.
قىز مەنىڭ تەڭەۋىمە تۇسىنبەدى،
مەن قىزدىڭ كىرپىگىنە قىزىقپادىم.

اشىپ ەم ءۇر-جاڭا ويدى دارا بارىپ –
قىز مەنى ءبىر جىميىپ باعالادى.
ول مەنىڭ ولەڭىمدى وقىمادى،
مەن ونىڭ بالتىرىنا قارامادىم.

بالعالاپ ۇقتىردىم دەپ «اقىن جانىن»
تاقتاي ساباپ جاتقانداي تاقىلدادىم.
ول مەنىڭ ءبىر جىرىمدى جاتتاماپتى،
مەن ونى تەاترعا شاقىرمادىم.

ءاي، قايران پەندەشىلىك،
«جانىپ» ءىشىڭ
جۇرەسىڭ، شاراپ ەمەس، جالىن ءىشىپ.
وسىلاي قىزدارىڭمەن «ەرەگەستىم»
جىگىتتەر، وزدەرىڭە جاعۋ ءۇشىن.

اۋرۋحانا 83

6 وكتيابر

كەشە دارىگەرگە بارىپ ەدىم.كوك قاعازدىڭ مەرزىمىن ۇزارتىپ قانا بەردى. سونسوڭ سۇراقتى جاۋدىرتىپ-اق بەردى. جاسىڭ نەشەدە، قالاي اۋىردىڭ، قاشان اۋىردىڭ ت.ب. قالاي، قاشاڭداردىڭ استىنا الدى. تەك قاشان، قالاي ءولۋ ويىڭىز بار دەپ سۇرامادى. وعان دا شۇكىر! ءويتىپ سۇراسا نە جاۋاپ ايتا الار ەدىم! ايتەۋىر، ەمتيحان بەرگەن وقۋشى قۇساپ قينالماي، كىدىرمەي - مۇدىرمەي جاۋاپ بەرگەنىمە ءماز بوپ شىقتىم...

 

جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆ

"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى

پىكىرلەر