وتاندىق عالىمداردىڭ عىلىمي جەتىستىكتەرى

قازاقستاندىق عىلىم – ەلىمىزدىڭ دامۋىنداعى نەگىزگى قوزعاۋشى كۇشتەردىڭ ءبىرى. عىلىم مەن يننوۆاتسيانىڭ ارقاسىندا ەل ەكونوميكاسى تۇراقتى دامىپ، حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيى جاقسارادى. سوندىقتان وتاندىق عالىمداردىڭ جەتىستىكتەرىن ناسيحاتتاۋ، ولاردىڭ عىلىمي زەرتتەۋلەرىنىڭ ناتيجەلەرىن حالىققا تانىستىرۋ – وزەكتى مىندەتتەردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. عىلىمي جەتىستىكتەر – مەملەكەتىمىزدىڭ بەدەلىن الەمدىك دەڭگەيدە كوتەرىپ، تەحنولوگيالىق جانە الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىنا ىقپال ەتەتىن ماڭىزدى فاكتور. قازاقستاندىق عالىمدار ءتۇرلى سالادا جەتىستىكتەرگە جەتۋدە. اتاپ ايتاتىن بولساق بيوتەحنولوگيا، مەديتسينا، فيزيكا، حيميا، اۋىل شارۋاشىلىعى جانە اقپاراتتىق تەحنولوگيالار سالالارىندا. ولاردىڭ زەرتتەۋلەرى حالىقارالىق دەڭگەيدە مويىندالىپ، كەيبىر جۇمىستار ەلىمىزدىڭ عانا ەمەس، الەمدىك عىلىمي قاۋىمداستىقتىڭ نازارىندا. وسى تۇستا قازاقستاندىق عالىمداردىڭ الەمدىك دەڭگەيدە تانىلعان بىرنەشە جەتىستىگىن اتاپ وتۋگە بولادى. وسىمدىك بيوتەحنولوگياسى جانە اۋىل شارۋاشىلىعى ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عالىمدارى وسىمدىكتەردىڭ گەندىك ينجەنەرياسى سالاسىندا ماڭىزدى زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋدە. مىسالى، ولار قۇرعاقشىلىققا ءتوزىمدى بيداي سورتتارىن شىعارۋعا ۇلەس قوستى. بۇل جەتىستىك قازاقستاننىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىندا ونىمدىلىكتى ارتتىرىپ، ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋدە ماڭىزدى ءرول اتقارادى. مەديتسينا جانە فارماتسەۆتيكا COVID-19 پاندەمياسى كەزىندە وتاندىق عالىمدار كوروناۆيرۋسقا قارسى "QazVac" ۆاكتسيناسىن ازىرلەدى. بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىك پروبلەمالارى عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ عالىمدارى بۇل ۆاكتسينانى جاساپ شىعارىپ، قازاقستاننىڭ بيوتەحنولوگيا سالاسىنداعى الەۋەتىن كورسەتتى. بۇل وتاندىق عىلىمنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا تىكەلەي ىقپالىن كورسەتەتىن ماڭىزدى جەتىستىك بولدى. جەر سىلكىنىسىن بولجاۋ ادىستەمەلەرى سەيسمولوگيا ينستيتۋتىنىڭ قازاقستاندىق عالىمدارى جەر سىلكىنىستەرىن بولجاۋ جانە ولاردىڭ الدىن الۋ باعىتىندا ماڭىزدى زەرتتەۋلەر جۇرگىزىپ كەلەدى. قازاقستان جەر سىلكىنىسى ءجيى بولاتىن ايماقتاردا ورنالاسقاندىقتان، بۇل زەرتتەۋلەردىڭ ماڭىزدىلىعى ارتىپ وتىر. ولاردىڭ جۇمىس ناتيجەلەرى ارقىلى حالىققا قاۋىپسىزدىك شارالارىن دەر كەزىندە قابىلداۋ مۇمكىندىگى تۋىندايدى. جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرى نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عالىمدارى جاسىل ەنەرگەتيكا سالاسىندا يننوۆاتسيالىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرىپ كەلەدى. ولاردىڭ كۇن جانە جەل ەنەرگياسىن ءتيىمدى پايدالانۋعا باعىتتالعان زەرتتەۋلەرى قازاقستاننىڭ ەكولوگيالىق تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋگە ىقپال ەتەدى. بۇل ەلدىڭ ەنەرگيا كوزدەرىن ارتاراپتاندىرۋداعى ماڭىزدى قادامداردىڭ ءبىرى. عىلىمي جەتىستىكتەردىڭ تەك ماماندار اراسىندا عانا ەمەس، كەڭ اۋقىمدى قوعامدا تانىلۋى ماڭىزدى. بۇل عالىمداردىڭ ەڭبەگىن باعالاۋعا، جاستاردىڭ عىلىمعا قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋعا جانە جالپى قوعامنىڭ ءبىلىم دەڭگەيىن كوتەرۋگە ىقپال ەتەدى. تەلەۆيزيا، گازەت-جۋرنالدار جانە ينتەرنەت رەسۋرستارى وتاندىق عالىمداردىڭ جەتىستىكتەرىن حالىققا جەتكىزۋدىڭ نەگىزگى قۇرالدارى بولىپ تابىلادى. مىسالى، «حابار»، «قازاقستان»، «اباي» تەلەارنالارىندا عىلىمعا ارنالعان باعدارلامالار كوبەيىپ، عالىمداردىڭ جەتىستىكتەرى تۋرالى سيۋجەتتەر جاسالۋدا. سونىمەن قاتار، عىلىمي جەتىستىكتەردى ناسيحاتتاۋدا الەۋمەتتىك جەلىلەر ماڭىزدى قۇرالعا اينالدى. Instagram, Facebook, YouTube سياقتى پلاتفورمالاردا وتاندىق عالىمداردىڭ زەرتتەۋلەرى مەن جاڭالىقتارى تۋرالى تانىمدىق ۆيدەولار، پوستتار جاريالاۋ ارقىلى جاستاردىڭ نازارىن اۋدارۋ ءتيىمدى. عىلىمي جەتىستىكتەردى تانىستىرۋدىڭ تاعى ءبىر جولى – حالىققا ارنالعان اشىق لەكتسيالار، كورمەلەر، عىلىمي فەستيۆالدەر وتكىزۋ. مىسالى، "عىلىم ورداسى" مۋزەيىندە عالىمداردىڭ زەرتتەۋ ناتيجەلەرى كورسەتىلىپ، ولاردىڭ قولجەتىمدى فورماتتا ءتۇسىندىرىلۋى حالىقتىڭ قىزىعۋشىلىعىن تۋدىرادى. عىلىمي جەتىستىكتەردى ناسيحاتتاۋ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى ارقىلى دا جۇزەگە اسۋى ءتيىس. مەكتەپ وقۋلىقتارىنا زاماناۋي عىلىمي جەتىستىكتەردى قوسۋ، ۋنيۆەرسيتەتتەردە عالىمدارمەن كەزدەسۋلەر ۇيىمداستىرۋ جاس ۇرپاقتىڭ عىلىمعا قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرادى. وتاندىق عالىمداردىڭ عىلىمي جەتىستىكتەرىن حالىق اراسىندا ناسيحاتتاۋ – ەلىمىزدىڭ عىلىمي پوتەنتسيالىن ارتتىرۋعا، جاڭا بۋىن عالىمداردى تاربيەلەۋگە جانە قوعامنىڭ جالپى ءبىلىم دەڭگەيىن كوتەرۋگە سەپتىگىن تيگىزەدى. عىلىمي زەرتتەۋلەردىڭ ناتيجەلەرى حالىققا كەڭىنەن تانىستىرىلسا، عىلىمعا دەگەن قىزىعۋشىلىق ارتىپ، ەلىمىزدىڭ دامۋىنداعى عىلىمنىڭ ءرولى ارتا تۇسەدى.