وزبەكستاندا جۇزدەگەن ادام قۇربان بولعان ءاندىجان وقيعاسىنا 20 جىل تولعان كۇنى حالىقتىق-دەموكراتيالىق پارتيانىڭ ماجىلىستەگى فراكتسياسى ءوزىن رەسمي تۇردە "پارلامەنتتىك وپپوزيتسيا" رەتىندە جاريالادى. بۇل تۋرالى پارتيانىڭ مالىمدەمەسى مامىردىڭ 13-ىندە ولي ءماجىلىستىڭ تومەنگى پالاتاسىنىڭ رەسمي سايتىندا جاريالاندى، دەپ حابارلايدى “ادىرنا”.
2005 جىلعى 13 مامىرعا قاراعان ءتۇنى جانە 14 مامىردا قارۋلى توپ اندىجانداعى تۇرمەگە جانە بىرنەشە مەملەكەتتىك مەكەمەگە شابۋىل جاساپ، 12 قۇقىق قورعاۋ قىزمەتكەرىن ءولتىرىپ، 334 دانا قارۋ-جاراقتى باسىپ العان. بۇل وقيعانىڭ سوڭى قاندى قىرعىنمەن اياقتالعانى بەلگىلى. ال 2025 جىلى 13 مامىردا حالىقتىق-دەموكراتيالىق پارتيا وكىلدەرىن وزدەرىن "وپپوزيتسيالىق" ۇيىم دەپ جاريالاپ، مۇنداي شەشىم ۇكىمەتتىڭ قازىرگى تاڭدا ۇستانىپ وتىرعان ساياسي جانە ەكونوميكالىق باعىتىمەن "كەلىسپەۋشىلىككە" بايلانىستى قابىلدانعانىن ايتقان. اتاپ ايتقاندا، حالىقتىق-دەموكراتيالىق پارتياسى ستراتەگيالىق ماڭىزدى كاسىپورىنداردى جەكەشەلەندىرۋگە جول بەرمەۋ، الەۋمەتتىك ادىلەتتىلىك پەن حالىقتىڭ وسال توپتارىن قورعاۋ ماسەلەلەرىنە جەتكىلىكتى دەڭگەيدە كوڭىل بولىنبەي وتىرعانىن سىنعا الدى.حالىقتىق-دەموكراتيالىق پارتياسى بىرقاتار وزەكتى ماسەلەلەر بويىنشا ۇكىمەت پەن پارلامەنتتىك كوپشىلىك ۇستانىمىمەن كەلىسپەيتىنىن مالىمدەدى. سونىڭ ىشىندە:
- مەملەكەتتىڭ ەكونوميكاداعى ءرولىنىڭ السىرەۋى جانە ستراتەگيالىق ماڭىزدى كاسىپورىنداردى جەكەشەلەندىرۋگە تىيىمنىڭ بولماۋى;
- زەينەتاقى جۇيەسىن نارىقتىق مەحانيزمدەر ارقىلى باسقارۋعا كوشۋگە قاتىستى ەسكەرتۋلەر;
- الەۋمەتتىك وسال توپتارعا كوممۋنالدىق تولەمدەر بويىنشا ناقتى قولداۋ ستراتەگياسىنىڭ بولماۋى;
- ۇلەستىك تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا ازاماتتاردىڭ قاراجاتىن قورعاۋ جۇيەسىنىڭ جوقتىعى;
- پروگرەسسيۆتى سالىق جۇيەسىنىڭ ەنگىزىلمەۋى جانە بايلىق سالىعىنىڭ بولماۋى;
- فارماتسەۆتيكا سالاسىنداعى مەملەكەتتىك باقىلاۋدىڭ السىزدىگى، ءدارى-دارمەك باعاسىنىڭ رەتتەلمەۋى مەن جارناماسىنا تىيىمنىڭ جوقتىعى.
پارتيا جاڭا كونستيتۋتسيانىڭ ادام قۇقىقتارى مەن الەۋمەتتىك قورعاۋ باعىتىنداعى مۇمكىندىكتەرىن وڭ باعالاپ، ونى تاريحي جەتىستىك دەپ اتادى. حالىقتىق-دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ باستى ماقساتى — الەۋمەتتىك ادىلەتتىلىك، تەڭدىك جانە ىنتىماق پرينتسيپتەرى نەگىزىندە دەموكراتيالىق مەملەكەت قۇرۋ.
پارلامەنتتىك وپپوزيتسيا رەتىندە پارتيا:
- زاڭ جوبالارىنا قاتىستى ناقتى ساياسي ۇستانىم بىلدىرمەك;
- ۇكىمەت باستامالارىن سىن تۇرعىسىنان قاراستىرىپ، بالاما ۇسىنىستار ەنگىزۋگە نيەتتى;
- الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق ماسەلەلەر بويىنشا بيلىكتىڭ باعدارلامالارىن قاتاڭ باقىلاۋعا الۋدى كوزدەپ وتىر;
- پارلامەنتتىك باقىلاۋ تەتىكتەرىن بەلسەندى پايدالاناتىنىن مالىمدەدى.
حالىقتىق-دەموكراتيالىق پارتياسى ءوز مالىمدەمەسىندە سايلاۋشىلار مۇددەسىن قورعاۋدى ءبىرىنشى ورىنعا قوياتىنىن ايتىپ، ەلدىڭ تۇراقتى دامۋى مەن حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن قامتاماسىز ەتۋ جولىندا بارلىق رەسۋرستارىن جۇمىلدىرۋعا دايىن ەكەنىن جەتكىزدى.
«ءبىز، وزبەكستان حالىقتىق-دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ فراكتسياسى، الەۋمەتتىك قورعاۋ، الەۋمەتتىك تەڭدىك جانە الەۋمەتتىك ىنتىماق پرينتسيپتەرى نەگىزىندە الەۋمەتتىك مەملەكەت قۇرۋ مىندەتىن جۇزەگە اسىرۋدا سايلاۋشىلارىمىزدىڭ مۇددەلەرىن باستى ورىنعا قويامىز جانە ەلىمىزدىڭ تۇراقتى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋى مەن حالقىمىزدىڭ ءال-اۋقاتىن قامتاماسىز ەتۋ
ال 13 مامىر كۇنى وزبەكستانداعى ءاندىجان قىرعىنىنا 20 جىل تولعان ەدى.
رەسمي مالىمەت بويىنشا، 2005 جىلعى 13 مامىرعا قاراعان ءتۇنى جانە كەلەسى كۇنى قارۋلى توپ اندىجانداعى تۇرمەگە جانە بىرنەشە مەملەكەتتىك مەكەمەگە شابۋىل جاساپ، 12 قۇقىق قورعاۋ قىزمەتكەرىن ءولتىرىپ، 334 دانا قارۋ-جاراقتى باسىپ العان. وزبەكستاننىڭ قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ حابارلاۋىنشا، لاڭكەستەر بارلىعى 70 ادامدى كەپىلگە الىپ، ولاردىڭ 15-ءىن ولتىرگەن. كەيىن قالاعا اسكەر ەنگىزىلدى. رەسمي دەرەككە سايكەس، ءاندىجان وقيعاسىندا 187 ادام قازا تاپقان.
الايدا قۇقىق قورعاۋشىلار قۇرباندار سانى 500 بەن 1500 ادام اراسىندا دەپ ەسەپتەيدى. ولاردىڭ مالىمەتىنشە، ءدال سول كۇنى — بابىر الاڭىندا بىرنەشە ونداعان مىڭ ادام ۇكىمەت ساياساتىنا جانە ەكونوميكالىق قيىندىقتارعا قارسى نارازىلىققا شىققان. ولاردى تاراتۋ ءۇشىن كۇشتىك قۇرىلىمدار وق جاۋدىرعان. قازا تاپقاندار اراسىندا ايەلدەر، بالالار مەن قارتتار كوپ بولعان.
كەيىن بۇل نارازىلىققا قاتىسقان كوپتەگەن ادامعا زورلىق-زومبىلىق جاسادى دەگەن ايىپ تاعىلىپ، سوت پروتسەستەرى جابىق تۇردە وتكەن. كوپتەگەن ادام ەلدەن كەتۋگە ءماجبۇر بولعان.
حالىقارالىق قاۋىمداستىق، سونىڭ ىشىندە باتىس ەلدەرى، وقيعاعا تاۋەلسىز تەرگەۋ جۇرگىزۋدى تالاپ ەتكەن. بىراق وزبەكستان بۇل تالاپتى قابىلداماي، "بۇل — ءبىزدىڭ ىشكى ءىسىمىز" دەپ جاۋاپ بەرگەن. بۇعان جاۋاپ رەتىندە ەۋروپالىق وداق سانكتسيالار ەنگىزىپ، قارۋ-جاراق جەتكىزۋگە ەمبارگو جاريالاپ، 12 جوعارى لاۋازىمدى شەنەۋنىككە ەلگە شىعۋعا تىيىم سالدى. الايدا 2009 جىلى بۇل سانكتسيالار الىنىپ تاستالدى. اقش-تىڭ تەرگەۋ جۇرگىزۋ ارەكەتتەرى دە ءساتسىز اياقتالىپ، ەكى ەل قاتىناسى ناشارلاپ كەتتى.
2013 جىلى بۇۇ-دا وزبەكستانداعى ادام قۇقىقتارىنا بايلانىستى ەسەپ قارالعان كەزدە، ۇكىمەتتىك دەلەگاتسيا «ءاندىجان — جابىلعان تاقىرىپ» ەكەنىن ايتتى.
2016 جىلعى جەلتوقساندا شاۆكات ميرزيەيوۆ پرەزيدەنت بولىپ سايلانعاننان كەيىن باق بۇرىنعى بيلىكتىڭ ارەكەتتەرىن سىناي باستادى.
2020 جىلدىڭ اقپانىندا وزبەكستان باس پروكۋرورىنىڭ ورىنباسارى سۆەتلانا ارتىكوۆا Qalampir.uz-كە بەرگەن سۇحباتىندا قازا تاپقاندار اراسىندا بەيبىت تۇرعىندار دا بولعانىن مويىندادى. ونىڭ ايتۋىنشا، ولاردىڭ وق استىندا قالۋىنا اسكەري قىزمەتكەرلەر مەن باسشىلىق اراسىنداعى ۇيلەسىمدىكتىڭ بولماۋى سەبەپ بولعان: بايلانىس قۇرالدارى دۇرىس جۇمىس ىستەمەگەن، كوماندير بۇيرىقتى ەستىمەگەن نەمەسە دۇرىس تۇسىنبەگەن، دايىندىق بولماعان. باس پروكۋروردىڭ ورىنباسارى بەيبىت تۇرعىنداردى اتۋعا قاتىسى بار ادامدار قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلعانىن جانە كەيبىرى مەرزىمىن وتەپ، تۇرمەدەن شىققانىن ايتقان.