21 مامىر – مادەنيەت جانە ونەر قىزمەتكەرلەرىنىڭ كۇنى. وسىعان وراي مادەنيەت جانە اقپارات ءمينيسترى ايدا بالاەۆا مادەنيەت جانە ونەر سالاسىندا ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن قىزمەتكەرلەردى كاسىبي مەرەكەسىمەن قۇتتىقتادى.
«قۇرمەتتى دوستار! قازاقستاننىڭ بارلىق مادەنيەت جانە ونەر سالاسىنىڭ قىزمەتكەرلەرىن كاسىبي مەرەكەسىمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىن! بۇگىندە ەلىمىزدە 7 600 مادەنيەت مەكەمەسى جۇمىس ىستەيدى. اتاپ ايتقاندا، 3 890 كىتاپحانا، 57 تەاتر، 231 ارحيۆ، 275 مۋزەي، 2 994 مادەني-دەمالىس ورتالىعى، 113 كينوتەاتر، 36 كونتسەرتتىك ۇيىم جانە 4 تسيرك بار. سالادا 58 مىڭنان استام مامان قىزمەت اتقارادى.
قازاقستاننىڭ مادەنيەت سالاسىندا ەلدىڭ رۋحاني جانە مادەني-تاريحي مۇراسىن حالىقارالىق دەڭگەيدە ناسيحاتتاۋعا باعىتتالعان اۋقىمدى جۇمىستار اتقارىلۋدا.
ماڭىزدى باستامالاردىڭ ءبىرى — الەمدىك قاۋىمداستىققا حالقىمىزدىڭ باي مادەنيەتى مەن ءتولتۋما بولمىسىن تانىستىراتىن، سەگىز تىلدە، ونىڭ ىشىندە بۇۇ-نىڭ التى رەسمي ءتىلى، سونداي-اق قازاق جانە تۇرىك تىلدەرىندە قولجەتىمدى Qazaq Culture اقپاراتتىق پلاتفورماسى ىسكە قوسىلدى.
مادەنيەت مەكەمەلەرىن دامىتۋ ماقساتىندا 2024 جىلى توعىز رەسپۋبليكالىق ۇيىمعا «ۇلتتىق» مارتەبەسى بەرىلدى. بۇل ولاردىڭ قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەڭبەكاقىسىن 1,75 ەسەگە ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەردى.
قازاقستان بەدەلدى حالىقارالىق كورمەلەر مەن مادەني جوبالارعا بەلسەندى قاتىسىپ كەلەدى.
اتاپ ايتقاندا، 60-شى ۆەنەتسيا بيەننالەسىندە تۇڭعىش رەت وتاندىق سۋرەتشىلەردىڭ تۋىندىلارى قويىلعان قازاقستان پاۆيلونى اشىلدى.
فرانتسياداعى گيمە مۋزەيىندە ساقتار داۋىرىنەن قازاق حاندىعىنا دەيىنگى كەزەڭدى قامتيتىن «قازاقستان: ۇلى دالا جاۋھارلارى» اتتى اۋقىمدى كورمە ءوتتى.
قىتايدىڭ تيانتسزين قالاسىندا «التىن ادام جانە ۇلى دالا» كورمەسى ۇيىمداستىرىلدى،. ال، قر ۇلتتىق مۋزەيىندە لەوناردو دا ءۆينچيدىڭ «ادەمى حانشايىم» اتتى تۋىندىسى ەكسپوزيتسيالاندى»،—دەدى ول.
ايتۋىنشا، مينيسترلىك حالىقارالىق مادەني بايلانىستاردى نىعايتۋعا ءوز ۇلەسىن قوسقان.
«2024 جىلى تاجىكستان مەن تۇرىكمەنستاندا قازاقستاننىڭ مادەنيەت كۇندەرى، سونداي-اق قازاقستاندا تۇرىكمەنستان، ازەربايجان، ارمەنيا جانە ساحا رەسپۋبليكاسىنىڭ (رەسەي فەدەراتسياسى) مادەنيەت كۇندەرى وتكىزىلدى. اشحاباد قالاسىندا قۇرمانعازى مەن ابايعا، دۋشانبە مەن قازان قالالارىندا ابايعا ەسكەرتكىشتەر ورناتىلدى.
سونىمەن قاتار V دۇنيەجۇزىلىك كوشپەندىلەر ويىندارى جانە ونىڭ اياسىندا وتكەن ديماش قۇدايبەرگەننىڭ ەكى كۇندىك كونتسەرتى سەكىلدى 16 ءىرى يميدجدىك جانە مەرەيتويلىق كونتسەرت ۇيىمداستىرىلدى.
ەلىمىزدىڭ جاس تالانتتارى دا ۇلتتىق ءيميدجدى نىعايتۋعا زور ۇلەس قوسىپ، 255 قازاقستاندىق ونەرپاز 17 مەملەكەتتە وتكەن حالىقارالىق بايقاۋلاردا جەڭىمپاز اتاندى.
«قازاقكونتسەرت» بىرلەستىگى جانىنداعى جامبىل اتىنداعى فيلارمونيا بازاسىندا مەملەكەتتىك كلاسسيكالىق گيتاريستەر كۆينتەتى مەن «بىرلىك» ءانسامبلى قۇرىلدى.
شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ سامميتىندە قىتاي مەن قازاقستاننىڭ مەملەكەت باسشىلارى مادەني ورتالىقتار اشۋ باستاماسىن كوتەرىپ، ءتيىستى ۇكىمەتارالىق كەلىسىمگە قول قويدى. قازىرگى ۋاقىتتا قىتايدا قازاقستاننىڭ مادەني ورتالىعىن اشۋ بويىنشا جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە.
2025 — يدەولوگيالىق جانە تاريحي تۇرعىدان ماڭىزدى وقيعالارعا تولى جىل.
ۇلى وتان سوعىسىنداعى جەڭىستىڭ 80 جىلدىعىنا وراي ەلىمىزدە 2000-نان استام ءىس-شارا وتكىزۋ جوسپارلانعان.
ۇلى جەڭىستىڭ رۋحىنا تاعزىم رەتىندە «باتىرلارعا تاعزىم» ونلاين پلاتفورماسى ازىرلەندى. وندا ماراپاتتاۋ پاراقتارى، مايدانگەرلەردىڭ فوتوسۋرەتتەرى، ەستەلىكتەرى، مايداننان كەلگەن حاتتار مەن وزگە دە قۇجاتتار قامتىلعان بىرەگەي دەرەكتەر بازاسى جيناقتالعان. سونىمەن قاتار 6 كىتاپ، فوتوالبومدار جارىق كوردى، «ءاليا» كوركەم ءفيلمى، 80 بەينەروليك، 17 دەرەكتى فيلم مەن سەريالدار بويىنشا جۇمىستار اياقتالۋ ساتىسىندا.
نەگىزگى ارحيۆتىك ۇدەرىستەردى اۆتوماتتاندىرىپ، ازاماتتارعا رەتروسپەكتيۆتى ارحيۆتىك اقپاراتقا قاشىقتان قول جەتكىزۋدى قامتاماسىز ەتەتىن «ە-ارحيۆ» اقپاراتتىق جۇيەسىن ەنگىزۋ جالعاسۋدا. بۇگىندە بۇل جۇيە ارقىلى ۇلتتىق ارحيۆ قورىنداعى جالپى قۇجاتتاردىڭ 10 پايىزى، ياعني 2 654 404 ساقتاۋ بىرلىگى تسيفرلاندىرىلدى. بۇل – ەلىمىزدىڭ تاريحي دامۋى، حالىق تاعدىرى مەە ماڭىزدى وقيعالار تۋرالى قۇندى دەرەكتەر.
قازاقستاننىڭ ۇلتتىق ەلەكتروندى كىتاپحاناسى (قازۇەك) ۇلتتىق مادەني مۇرانى تسيفرلاندىرۋ جانە ساقتاۋ بويىنشا جوبالاردى بەلسەندى تۇردە جۇزەگە اسىرىپ كەلەدى. قازىرگى تاڭدا 80 465 قۇجاتتىڭ ەلەكتروندى كوشىرمەسى قولجەتىمدى.
جۇكتەلگەن قۇجاتتار 64 ءتىلدى قامتيدى. 2025 جىلعى ءساۋىر ايىندا قازۇەك كونتەنتىن قاراۋ سانى – 595 549, اۆتورلار رۇقسات بەرگەن كىتاپتاردى جۇكتەۋ سانى – 322 861. كىتاپحاناعا كىرۋ سانى – 146 909, پايدالانۋشىلار – 77 ەلدەن 70 721 ادامدى قۇرادى.
2025 جىلى قازاقستان كونستيتۋتسياسىنىڭ 30 جىلدىعىنا، ابايدىڭ 180 جىلدىعىنا، شوقان ءۋاليحانوۆتىڭ 190 جىلدىعىنا، مىرجاقىپ دۋلاتوۆتىڭ 140 جىلدىعىنا جانە نۇرعيسا تىلەنديەۆتىڭ 100 جىلدىعىنا ارنالعان مەرەيتويلىق ءىس-شارالار وتكىزۋ كوزدەلىپ وتىر.
تۇركىستان قالاسىندا قوجا احمەت ياساۋي مۇراسىن زەرتتەۋ جانە ناسيحاتتاۋ ماقساتىندا 15 ەلدەن 100-دەن استام وتاندىق جانە شەتەلدىك عالىمداردىڭ قاتىسۋىمەن حالىقارالىق عىلىمي سيمپوزيۋم ءوتتى»،—دەپ تولىقتىردى مينيستر.
ايدا بالاەۆا مادەنيەت قىزمەتكەرلەرى كۇنىنە وراي قر ۇلتتىق مۋزەيىندە III حالىقارالىق مۋزەيلەر كونگرەسى ءوتىپ جاتقانىن مالىمدەدى. سونىمەن قاتار قازاقستان مۋزەيلەرىنىڭ 3D ۇلگىلەرى ەنگىزىلگەن «ۆيرتۋالدى مۋزەيلەر جەلىسى» پورتالى ىسكە قوسىلادى دەپ جوسپارلانۋدا. ودان بولەك، شاندۋن پروۆينتسياسىندا (قىتاي), وزبەكستاندا، فرانتسيادا، ارمەنيادا، كاتار مەن ۆەتنامدا مادەنيەت كۇندەرى مەن كورمەلەر وتكىزۋ جوسپارلانعان.
«ەلىمىزدە رەسەي مەن فرانتسيا سۋرەتشىلەرىنىڭ كورمەلەرى وتۋدە. مەملەكەتتىك مادەنيەت ۇيىمدارىنىڭ گاسترولدەرى مەن حالىقارالىق فەستيۆالدەردى ۇيىمداستىرۋ دا كۇن تارتىبىندە تۇر. تەاترلاردا وتاندىق جانە شەتەلدىك دراماتۋرگتەردىڭ 300-دەن استام جاڭا قويىلىمى ساحنالانادى.
كينەماتوگرافيا سالاسى دا قارقىندى دامىپ كەلەدى. «كينەماتوگرافيا تۋرالى» زاڭعا «قازاقفيلم» كينوستۋدياسىن قولداۋعا باعىتتالعان وزگەرىستەر ەنگىزىلدى. قارجىلاندىرۋدىڭ اشىقتىعىن ارتتىرۋ ماقساتىندا جوبالاردى ىرىكتەۋ تاسىلدەرى قايتا قارالىپ، يدەولوگيالىق تۇرعىدان ماڭىزى جوعارى تاقىرىپتارعا باسىمدىق بەرىلدى.
2024 جىلى مەملەكەت قولداۋىمەن 16 ۇلتتىق فيلم ءتۇسىرىلدى. ونىڭ ىشىندە 7 فيلم 34 حالىقارالىق ماراپاتقا يە بولدى. پروكاتتاعى وتاندىق فيلمدەردىڭ ۇلەسى 22,97%-عا، ال قازاق تىلىندەگى فيلمدەردىڭ ۇلەسى 19,76%-عا جەتتى.
تۇركى مەملەكەتتەرىندە وتكەن قازاقستان كينوسى كۇندەرى اياسىندا «قازاق حاندىعى»، «دوس-مۇقاسان»، «نابات وپەراتسياسى»، «پاراليمپيەتس» فيلمدەرى كورسەتىلدى.
الماتىدا وتكەن XVII حالىقارالىق «ەۋرازيا» كينوفەستيۆالىندە 11 ەلدەن 50 فيلم ۇسىنىلدى. كينوپروكات سالاسىنا قاتىستى مالىمەتتەردى جيناقتاۋعا ارنالعان «E-كينو» اقپاراتتىق جۇيەسى ازىرلەنىپ جاتىر. 2025 جىلى انيماتسيالىق، دەرەكتى جانە كوركەم فيلمدەر وندىرىسىنە 357 ءوتىنىم كەلىپ ءتۇستى، ولاردىڭ بارلىعى ساراپتامالىق باعالاۋدان وتۋدە.
تاريحي-مادەني مۇرانى ساقتاۋ جانە ناسيحاتتاۋ ىسىنە ەرەكشە نازار اۋدارىلۋدا. وسى باعىتتا «مادەنيەت تۋرالى» زاڭعا حالىقارالىق كورمەلەرگە بيۋدجەتتەن سۋبسيديا ءبولۋ جانە مادەني مۇرا نىساندارىن پايدالانۋعا رۇقسات بەرۋ تەتىكتەرىن قاراستىراتىن وزگەرىستەر ەنگىزىلدى.
بۇگىنگى تاڭدا ەلىمىزدە 25 مىڭنان استام تاريحي-مادەني مۇرا نىسانى تىركەلگەن. ونىڭ 265-ءى رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار ەسكەرتكىشتەر قاتارىنا ەنسە، تاعى 12 مىڭنان استامى جەرگىلىكتى ماڭىزى بار تاريحي جانە مادەنيەت ەسكەرتكىشتەرى تىزىمىنە ەنگىزىلگەن.
ۇلتتىق مادەنيەت نىساندارى مەن ەلەمەنتتەرىن الەمدىك مۇرالار قاتارىنا ەنگىزۋ باعىتىندا بەلسەندى جۇمىس جۇرگىزىلۋدە. 2024 جىلى «بەتاشار» ءداستۇرى يۋنەسكو-نىڭ ماتەريالدىق ەمەس مادەني مۇرالار تىزىمىنە ەندى. سونىمەن قاتار، يۋنەسكو-عا «جىبەك جولى: فەرعانا – سىرداريا ءدالىزى» جانە «ماڭعىستاۋدىڭ جەراستى مەشىتتەرى» جوبالارى بويىنشا نوميناتسيالىق دوسەلەر دايىندالىپ تاپسىرىلدى.
وسى باعىتتاعى جۇمىستاردى ۇيلەستىرۋ ءۇشىن ارنايى ۆەدومستۆوارالىق جۇمىس توبى قۇرىلىپ، الداعى ءۇش جىلعا ارنالعان يۋنەسكو اياسىندا مادەني مۇرانى ساقتاۋ مەن ناسيحاتتاۋدىڭ كەشەندى جوسپارى ازىرلەندى.
سونىمەن بىرگە، ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ تاريحي-مادەني مۇراسىن بىرىكتىرەتىن بىرىڭعاي تسيفرلىق پلاتفورما قۇرۋ باستاماسىن جۇزەگە اسىرۋ مۇمكىندىگى قاراستىرىلىپ جاتىر.
وتاندىق جەتەكشى مۋزەيلەردىڭ عىلىمي-زەرتتەۋ الەۋەتىن ارتتىرۋ جۇمىستارى دا جاندانا ءتۇستى. وسى ماقساتتا استانا قالاسىنداعى ۇلتتىق مۋزەي بازاسىندا جەتەكشى يتاليالىق مامانداردى تارتا وتىرىپ، كاسىبي رەستاۆراتورلاردى دايارلاۋ جانە رەستاۆراتسيا ورتالىعىن اشۋ جوسپارلانۋدا»،—دەدى ول.
ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا، مادەنيەت — كەڭ اۋقىمدى سالا.
«مادەنيەت – بۇل تەك ماراپاتتار مەن كورمەلەر عانا ەمەس. بۇل – ءبىز كەيدە ەسكەرە بەرمەيتىن، كەڭ كولەمدى ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىمعا، ەنەرگيا جانە سۋ جەلىلەرىمەن جابدىقتالعان كۇردەلى شارۋاشىلىق جۇيەسىنە سۇيەنەتىن اۋقىمدى سالا.
2024 جىلى ەلىمىزدىڭ وڭىرلەرىندە 45 مادەنيەت نىسانى جوندەۋدەن ءوتىپ، 255 جاڭا مەكەمەنىڭ قۇرىلىسى اياقتالدى.
2025 جىلى 51 نىساندى جوندەۋ جانە تاعى 250 نىساندى سالۋ جوسپارلانىپ وتىر.
رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدەگى اۋقىمدى جۇمىستار دا باستالىپ كەتتى. م.اۋەزوۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق دراما تەاترى ءوزىنىڭ 100 جىلدىعىنا وراي قايتا جاڭعىرتىلادى. سونداي-اق ناتاليا ساتس اتىنداعى بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر تەاترىنا رەكونسترۋكتسيا جۇمىستارى جۋىردا باستالادى.
كاسىبي مەرەكەلەرىڭىزبەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتاي وتىرىپ، سىزدەرگە شىعارماشىلىق شابىت پەن تولايىم تابىس تىلەيمىن! حالىقتىڭ ىستىق ىقىلاسى مەن قوشەمەتىنە بولەنە بەرىڭىزدەر!قۇرمەتتى دوستار!
قازاقستاننىڭ بارلىق مادەنيەت جانە ونەر سالاسىنىڭ قىزمەتكەرلەرىن كاسىبي مەرەكەسىمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىن!»—دەدى ول.
بۇگىندە ەلىمىزدە 7 600 مادەنيەت مەكەمەسى جۇمىس ىستەيدى. اتاپ ايتقاندا، 3 890 كىتاپحانا، 57 تەاتر، 231 ارحيۆ، 275 مۋزەي، 2 994 مادەني-دەمالىس ورتالىعى، 113 كينوتەاتر، 36 كونتسەرتتىك ۇيىم جانە 4 تسيرك بار. سالادا 58 مىڭنان استام مامان قىزمەت اتقارادى.
