بيىل قازاقستانداعى تۇڭعىش ۇلت تەاترىنىڭ نەگىزىن سالۋشى جۇمات ءشانيننىڭ تۋعانىنا 133 جىل تولىپ وتىر، دەپ حابارلايدى «ادىرنا» ءتىلشىسى.
ول 1892 جىلدىڭ 25 تامىزىندا پاۆلودار وبلىسى باياناۋىل اۋدانىنىڭ جەلتاۋ ماڭىندا دۇنيەگە كەلگەن. العاشىندا اۋىل مولداسىنان وقىپ، حات تانىعان. جاس كەزىنەن ۇلتتىق ويىن-ساۋىقتار مەن ءان-كۇيلەرگە ىنتىق بولعان.
1913 جىلى ومبىعا كەلىپ، كۇنكورىس قامىمەن ءبىراز ۋاقىت زاۋىتتا جۇمىس ىستەگەن. مۇندا س.سەيفۋللينمەن، ن.نۇرماقوۆپەن جانە ب.سەركەباەۆپەن تانىسىپ، ءوز بەتىنشە وقىپ ءبىلىمىن جەتىلدىرگەر. 1915-1916 جىلدارى ەسەپشىلىك كۋرستا وقىپ بىتىرگەننەن كەيىن زاۋىتتا ەسەپشىنىڭ كومەكشىسى بولىپ قىزمەت ەتكەن. وسى جىلدارى العاش رەت قالالىق تەاتر سپەكتاكلدەرىن كورەدى.
بىراق كوپ ۇزاماي-اق شانين مايدان جۇمىسىنا تارتىلادى. ودان تۋعان اۋىلىنا 1917 جىلى ورالدى. سول جىلدان باستاپ قارقارالىنىڭ ۋەزدىك كووپەراتيۆىندە ەسەپشى قىزمەتىن اتقاردى. 1921-1922 جىلدارى پاۆلودار ۋەزى كوميتەتىنىڭ مۇشەسى، 1922 جىلى زايسان ۋەزدىك اتقارۋ كوميتەتىنىڭ توراعاسى، 1923 جىلدان سەمەي گۋبەرنياسى اتقارۋ كوميتەتىنىڭ جانە قازاق كسر واك مۇشەسى بولىپ، تاعى باسقادا جاۋاپتى ورىنداردا قىزمەتتەر اتقارعان.
ساياسي-الەۋمەتتىك جانە قوعامدىق ىستەرگە بەلسەنە قاتىسۋ جۇمات ءشانيننىڭ وي-ءورىسىن كەڭەيتىپ، كەيىنگى رەجيسسەرلىك، ءارى جازۋشىلىق قىزمەتىنە يگى ىقپال جاسادى. 20-جىلدارى سەمەيدە «ەس-ايماق» ترۋپپاسىن باسقاردى. رەجيسسەرلىك ونەر جولىن وسى ترۋپپادان باستاعان ول حالىق جىرى نەگىزىندە جازىلعان ءوزىنىڭ «ارقالىق باتىرى» مەن س.سەيفۋليننىڭ «قىزىل سۇڭقارلارىن» قويدى. سونىمەن قاتار ءوزى وسى اتالمىش سپەكتاكلدەردە ارقالىق باتىردىڭ جانە ەركەبۇلاننىڭ ءرولىن ورىندادى. ءبىر ءبولىمدى «تورسىقباي» كومەدياسى 1925 جىلى سەمەيدىڭ «تاڭ» جۋرنالىندا جاريالاندى. 1925 جىلى اشىلعان قازاق دراما تەاترىنىڭ ديرەكتورى بولۋمەن قاتار ونىڭ كوركەمدىك جاعىن باسقارعان.
جۇمات شانين قازاقستانداعى تۇڭعىش ۇلت تەاترىنىڭ نەگىزىن سالىپ، ونى ۇيىمداستىرىپ، سونداي-اق پروفەسسيونالدىق تۇرعىدا قالىپتاستىرىپ، شىعارماشىلىق جاعىنان ءوسۋ جولىندا زور ەڭبەك ءسىڭىردى. العاشقى شىعارماشىلىق-ۇيىمداستىرۋشىلىق قىزمەتىنەن باستاپ شانين اكتەرلەر مادەنيەتىن كوتەرۋگە، تەاتر ءجۇمىسىن بەلگىلى ءبىر جوسپار بويىنشا جۇرگىزۋگە، رەپەرتۋاردان تاربيەلىك، ءھام يدەيالىق-كوركەمدىك ساپاسى جوعارى درامالىق شىعارمالاردىڭ ورىن الۋىنا ەرەكشە كوڭىل ءبولدى. بۇل ماسەلەلەر «قازاقتىڭ مەملەكەتتىك تەاترى»، «مەملەكەت تەاترىنىڭ ارتىستەرى» (1927), «قازاقستان مەملەكەتتىك تەاترى» (1928), «تەاتر تاريحىنان» (1931), «ساحنا تەحنيكاسىن مەڭگەرەيىك»، «ساحنادا شىندىقتى تانۋ» (1935) اتتى ءار جىلدارى ءباسپاسوز بەتتەرىندە جاريالانعان ماقالالارىندا جان-جاقتى قامتىلدى.
