ءماجىلىس دەپۋتاتى ەرمۇرات باپي ەلىمىزدە رەسەيدىڭ اسكەري-تاريحي مۋزەيىنىڭ فيليالىنىڭ اشىلۋى توڭىرەگىندەگى جاعدايدى سىنعا الىپ، قازاقستاندا ۇلتتىق قارۋ-جاراق مۋزەيىن اشۋدى ۇسىندى، دەپ حابارلايدى "ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى.
"مەملەكەتتىڭ تاۋەلسىزدىگىن بەينەلەيتىن رەسمي رامىزدەر – تۋ، ەلتاڭبا جانە ءانۇراننان بولەك، ۇلتتىق بولمىستى ايقىندايتىن قوسىمشا ماڭىزدى نىشاندار بار. مىسالى، ۇلتتىق مۋزەي، ۇلتتىق اكادەميا، ۇلتتىق كىتاپحانا، ۇلتتىق تەاتر جانە ت.ب. سول سياقتى جاس ۇرپاقتى اتا-بابا ەرلىگى مەن وتانسۇيگىشتىك رۋحىندا تاربيەلەۋ، ەلدىڭ بىرەگەيلىگىن كورسەتەتىن ورتالىق قالىپتاستىرۋ ماقساتىندا بىزگە ەرەكشە تانىم ورنى قاجەت. ول – ۇلتتىق قارۋ-جاراق مۋزەيى نەمەسە ۇلتتىق قارۋ-جاراق پالاتاسى بولۋى مۇمكىن", - دەدى ەرمۇرات باپي دەپۋتاتتىق ساۋالىن قر پرەمەر-ءمينيسترى ولجاس بەكتەنوۆ پەن قورعانىس ءمينيسترى رۋسلان جاقسىلىقوۆقا جولداي وتىرىپ.
دەپۋتات مىسال رەتىندە فرانتسياداعى ورتا عاسىرلاردان بەرى كەلە جاتقان پاريج اسكەري مۋزەيىن، سونداي-اق وزگە ەلدەردىڭ تاجىريبەسىن كەلتىردى.
"لوندونداعى كورولدىك قارۋ-جاراق پالاتاسى مەن يمپەريالىق اسكەري مۋزەي – بريتان رۋحى مەن ەرلىگىنىڭ ايشىقتى كورىنىسى. رەسەيدەگى كرەملدىڭ قارۋ-جاراق پالاتاسى الەمگە ايگىلى. كورشىلەس وزبەكستاندا ءامىر تەمىر مۋزەيىنىڭ ءبىر بولىگى قارۋ-جاراققا ارنالعان. ازەربايجانداعى كوشپەندىلەر مۋزەيى تۇركى دۇنيەسىنىڭ قارۋ-جاراق مادەنيەتىن ناسيحاتتاۋ ورتالىعى سانالادى. ال بىزدە، تاۋەلسىز قازاقستاندا ۇلتتىق بوياۋى بار قارۋ-جاراق مۋزەيى مۇلدە جوق. ءبىز – عۇندار مەن ساقتاردان باستاۋ الاتىن تۇركى حالىقتارى قونىستانعان قۇرلىقتىڭ ءدال ورتاسىندا ءومىر ءسۇرىپ جاتقان قازاق حالقى، عاسىرلار بويعى جورىقتاردا ۇلى دالاسىن ساقتاپ قالعان ۇلتپىز. ەندەشە، نەگە بىزدە ۇلتتىق قارۋ-جاراق مۋزەيى جوق؟ اربانىڭ اعاش دوڭگەلەگىنەن باستاپ، اۋىزدىق پەن ۇزەڭگىگە دەيىن – مۇنىڭ ءبارى دە قارۋ-جاراق مادەنيەتىنىڭ ءبىر بولىگى", - دەدى دەپۋتات.
سونداي-اق، ول قازاقتىڭ اۋىزشا مۇراسىندا جەبەنىڭ جاسالعان ماتەريالىنا قاراي اتاۋلار دا ەرەكشەلەنگەنىن اتاپ ءوتتى.
"سونىمەن قاتار، تەحنيكالىق سيپاتتاماسىنا قاراي “سارىجا”، “سارساداق”، “قانداۋىر ساداق”، “كونساداق”، “بۇقارجاق” سياقتى تۇرلەرى بولعان. ال “ساق ەتەر”، ء“سىلبى” دەگەن اتاۋلارمەن بەلگىلى نايزا، قىلىش، شوقپار سياقتى قارۋلاردىڭ بىرنەشە ءتۇرى بار. مىسالى، دوسپامبەت جىراۋدىڭ “ساقەتەر ءتيدى سانىڭا، ساقسىراڭ تولدى قانىڭا” دەگەن جولدارىندا ايتىلاتىن “ساق ەتەردىڭ” بىرنەشە ۇلگىسى – نەبارى ءۇش بولمەدەن تۇراتىن اعايىندى شەبەرلەر – كۇلمەنتەگىلەردىڭ شاعىن ءۇي-مۋزەيىندە ساقتاۋلى تۇر. باتىرلاردىڭ “ايماۋىت ساۋىت”، “كوبە ساۋىت”، “قاندى كوبە”، “كەبەنەك”، “تورعايكوز” سياقتى قارۋ-جاراق كيىمدەرىنىڭ دە كوپتەگەن ءتۇرى بولعان. ايتىپ وتكەن اتاۋلارىمنىڭ كوپشىلىگى وزبەكستاندىق ءامىر تەمىر مۋزەيىندە دە، ازەربايجاندىق كوشپەندىلەر مۋزەيىندە دە جوق. ەندەشە، “بۇلار قايدا قالدى؟”، “قازاق جاۋىنگەرلەرىنىڭ كونە قارۋلارىن قايدان تابامىز؟” دەگەن زاڭدى سۇراق تۋىندايدى. جاۋابى دايىن! كۇلمەنتەگى اعايىندىلارى جىلدار بويى قازاقتىڭ قارۋ-جاراق مادەنيەتىن زەرتتەپ، قازان، ماسكەۋ، پەتەربور ارحيۆتەرى مەن مۋزەيلەرىن ارالاپ، قاجەتتى بارلىق دەرەكتەردى جيناعان", - دەدى باپي.
ول سونىمەن بىرگە كەڭەستىك كەزەڭدەگى اسكەري تەحنيكاعا دا توقتالدى.
"ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس كەزىندە اتى اڭىزعا اينالعان قازاق بالۋانى قاجىمۇقان مۇڭايتپاسوۆ ءوز قارجىسىنا ت-34 تانكىن جاساپ، مايدانعا سىيعا تارتقان. سول سەكىلدى قاراعاندىلىق قىزدار وتىرعان تانكى دە قارۋ-جاراق مۋزەيىنىڭ قۇندى ەكسپوناتىنا اينالار ەدى. كەيىنگى اۋعان سوعىسىندا اتى ايگىلى “قارا مايور” بوريس كەرىمباەۆ كۇزەتكەن “شيلكا” زەنيتتىك پۋلەمەتى، كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى نيكولاي كريميونىشتىڭ اك-74 اۆتوماتى مەن لەيتەنانت سەرجان قازاقباەۆتىڭ جاۋعا شاپقان كەزدە العان، “باتىر” اتاعىنىڭ ورنىنا قىزىل جۇلدىز وردەنى بەرىلگەن تاپانشاسى دا مۋزەي سورەسىندە تۇرۋعا لايىق. قازاقتا “وزىنىكى جوق ەل – وزگەدەن قالعانعا تاۋەلدى بولادى” دەگەن ءسوز بار. جاقىندا ەلىمىزدە رەسەيدىڭ اسكەري-تاريحي مۋزەيىنىڭ فيليالى اشىلدى. بۇل نە قاجەتتىلىك سونشالىق؟" - دەدى دەپۋتات.
ول ۇلتتىق مۇددە مەن ەگەمەندىك جايلى ماسەلەلەردى تەك بيلىككە تەلۋ – قوعامدا بەلەڭ الىپ كەلە جاتقان جامان ءۇردىس ەكەنىن ايتتى
"قازاقستاندا شەتەلدىك اسكەري مۋزەيدىڭ اشىلۋى ءوز ەلىنىڭ پاتريوتى سانايتىن ازاماتتاردىڭ جاعىمسىز رەاكتسياسىن تۋعىزىپ، پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ پەن پارلامەنت دەپۋتاتتارىنا سىننىڭ قارشا جاۋىنا سەبەپ بولدى. الايدا مۇنداي قوعامدىق دۇربەلەڭ بىزگە كەرەك پە ەدى؟ قازىر كورشى ەلدەرمەن گەوساياسي احۋال تەڭسەلىپ تۇرعان تۇستا، بۇل مۋزەيدىڭ اشىلۋ قاجەتتىلىگى قايدان تۋدى؟ وسى سۇراقتار نەگىزىندە قازاقستاندا ۇلتتىق قارۋ-جاراق مۋزەيىن اشۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋلارىڭىزدى جانە دەپۋتاتتارعا ناقتى ءارى دالەلدى جاۋاپ بەرۋىڭىزدى سۇرايمىن. بۇل جاۋاپ رەسەي مۋزەيى اينالاسىندا تۋىنداعان نەگىزسىز قوعامدىق كەرنەۋدى ازايتۋعا سەپ بولادى دەپ سەنەمىن", - دەپ قورىتىندىلادى ەرمۇرات باپي.
بۇعان دەيىن استانا قالاسىندا رەسەيدىڭ اسكەري-تاريحي قوعامىنىڭ (راتق) وكىلدىگى اشىلعانى تۋرالى جازعان ەدىك.
