بەيۋاقتاعى ءمىناجات
ىلىنەردە كۇننىڭ قىزىل كىرپىگى
دەرتىم مەنىڭ مەڭدەدى –
ءومىر ءوزى-اق ولتىرەدى ءبىر كۇنى،
ولتىرىسپە سەن مەنى!
مۇسا،
عايسا،
مۇحاممەدتىڭ كوپ ىشكەن،
تاۋىسپاعان كەرمەگىن
جۇتام ءۇنسىز.
ءۇمىتىم جوق جەڭىستەن.
...كوزىمنەن ءسۇي سەن مەنىڭ!
ەرنىم ەمەس،
ەت جۇرەگىم كەزەرىپ
جوق سۋسىنعا شولدەپپىن.
اجال-قۇرداس اق مىلتىعىن كەزەنىپ
«كەتتىك!» دەسە – مەن كەتتىم!..
... بىزگە نەگە بايانسىزدى اڭساتتىڭ،
ە-ەي، ەسى بار قۇدىرە-ەت؟..
...بوسقا نالىپ، بولماشىعا شارشاپپىن –
كوزىمنەن ءسۇي ءبىر رەت!
تۇنگە ءسىڭىپ جوعالامىن مەن ەرتەڭ –
ايامايدى سەنى كوك...
ءوزىم تۇگىل، ولەردەي ماس كولەڭكەم
«ءومىر!» دەپ تۇر ەڭىرەپ!
... اللاھۋ دا اياپ باسار كەۋدەنىڭ
ءۇنسىز ايتقان زارى بۇل –
ءومىر ءوزى-اق ولتىرەدى.
سەن مەنى
ولتىرىسپە، جارىعىم!
كوزىمنەن ءسۇي سەنى كورىپ جۇبانعان...
گۇل – جۋسان
گۇلدى ايايمىن – ءومىرى ءوزىن الداپ، تەككە وتكەن –
...شىنشىل وسكىن كورمەدىم،
جۋسان،
شەڭگەل،
كوكپەكتەن!
ۇزىك-ۇزىك
كۇلكىڭ مەن كولگىرسۋىڭ، تەپكىڭنىڭ
ءبارىن ...ءومىر،
ماجنۇنگە لايىق باقىت دەپ ءبىلدىم.
ايىپتىمىن الدىڭدا،
ارنامادىم گۇلگە ولەڭ —
گۇلدىڭ سولىپ،
بوياۋدىڭ وڭاتىنىن بىلگەن ەم،
مەن جۋسانعا ءىنىمىن. شەڭگەل بولىپ كەكتەنەم —
كوكپەك جاققان كونە ءۇيدىڭ
كوجەسىمەن كوكتەگەم.
...ورمانى كەم،
ءدۇرداراز — توبىلعىسى، جىڭعىلى،
سورتاڭى مول،
سۋى اششى، كەڭ دالانىڭ مۇڭدى ۇلى
تارتا تۋسا تەگىنە – تۇكىرمەيدى جالعانعا،
جانعا قونسا جالعىز شاڭ، اينالادى ارلانعا!
ءدىلى — جۋسان،
قيالى — قىپشاقى ەردىڭ تارلانى،
جىلقى ءمۇسىن بولمىسى. سوردان كەرمەك ارمانى،
مۇڭى – قوبىز،
ءتوزىمى بولدىرتارداي تۇيەنى،
دومبىراسى – دۇعاسى،
ءسوزى – سەرتى كيەلى.
قىران تۇگىل،
قارعاسى قارا ويدى ۇعار قيادان
وسى دالا — وتانىم. ۇقساماۋعا – ۇيالام.
باقىت، بايلىق،
اس پەن توي،
شەكسىز شاتتىق، مۇڭ - نالا.
دانا،
داۋكەس،
باتىر ەز... —
ءبارىن كورگەن بۇل دالا،
تانىپ كەتپەي
تىرلىكتىڭ باعزى اۋەنى — كۇيبەڭنەن،
وزگەنى دە،
ءوزىن دە الداماۋعا ۇيرەنگەن.
جۋسانىمىن مەن سونىڭ.
«گۇل عۇمىرى بايانسىز!» —
كۇلىپ تۇرىپ ايتاتىن اق سىرىم دا — اياۋسىز،
وسى — مەنمىن، ەي، ءومىر،
سەرتىم — جالقى، ءمىنىم — مىڭ.
اياپ ايتام اتىن دا
ەسەبى جوق گۇلىڭنىڭ!
كۇز. توبا
اقتى جۇلدىز تاس توبەمنەن «اعالاپ»،
اراشاعا تۇسپەدىم.
سالداقى ءتۇن ساق-ساق كۇلدى تابالاپ،
بارماعىمدى تىستەدىم.
- جاز ءوت-ءتى! – دەپ جاسىل بوياۋ
جىلايدى –
مەن قايتەيىن،سارعايار.
قارعاعانسىپ قاراڭعىنى–قۇدايدى –
قالتىراعان شام دا – ايار.
«تۋعان ەكەم – ولەرىمدى بىلەم مەن،
تاڭدى قارعاپ كۇن باتار....
سىنىق ساۋلە كۇتىپ قايتەم بىرەۋدەن،
قاي جاناردى قۇرعاتام؟»
ج-جا-العا-انسىڭ-ڭ! – دەپ،ماڭگىلىكتىڭ
جاعاسىن
جۇلقىلاپ ەم،قىڭبادى.
جەسىر-ءومىر جۇباتادى بالاسىن
جىرىم-جىرىم قۇنداعى...
مىڭ عاسىرلىق ماڭگى ويىننىڭ ءمانى –
وسى.
بوياۋى،تەك كونەرگەن.
مە-ەن؟
...ءسابيمىن
سەنىمى مەن دامەسى
وزىنەن زور،
ولەرمەن...
ءتۇن. قۇسا
– مۇمكىن ەمە-ەس! – دەيدى ىشقىنىپ جۇرەگىم –
...مۇمكىندىگىم سول عانا.
ءتۇسىم بە ەكەن؟– قول تاپسىرىپ جۇرەمىن
يمانى جوق مولداعا.
– كونە المايمىن!– دەپ جىلايدى ولەڭىم،
جۇباتا الماي ميىم دال.
ونىڭ نۇرلى ساۋلە تولى زەرەنىن
بىت-شىت قىلدى قۇيىندار.
ەبىرەي شال «ەل–سەنىكى!» دەپ كۇلدى –
...سوعان دا ءماز سورلى اعام.
قياناتقا قيا دا الماي تەكتىمدى،
قوستاي دا الماي، قورلانام.
تيىنعا وتپەي ۇيات دەيتىن قۇرعىرىڭ،
اقىلىنان الجاستى ار –
وزگەگە ءالى جەتپەگەن سوڭ، ءبىر-ءبىرىن
...تالاپ جەمەك قانداستار.
پەرى كيىپ پەرىشتەنىڭ جەلەگىن،
جايناعانسىپ جالعان گۇل،
كوكتەن بەزىپ،كۇلدەن ىزدەپ كەرەگىن
ازىپ-توزىپ ارمان ءجۇر...
كيە كوشتى بابام سەنگەن ۇعىمنان–
...قالعانى – قۇر ءسوز-قاۋىز.
قازاقى ارمان، سەنەن مۇلدە سۋىنعام –
شايقاپ ءىشسىن وزگە اۋىز!
– سابىر!–دەيسىڭ، جانىم-دالام، جالعىزىم –
سابىر سەنى سال قىلعان!
اق جۇزىڭە كۇللى ءىبىلىس سالدى ءىزىن–
ال،قاشىپ كور تاعدىردان...
اكىرەڭدەپ، اكەمسىندى كورىنگەن –
...جىلاپ بارار جوق ءتاڭىر.
«ۇيات كۇشتى، – دەمەۋشى مە ەڭ،– ولىمنەن»،
...كەل،كەل،مىقتىم،وتقا كىر!
تەكسىز ۇل-قىز تاپتاپ سەزىم قاناتىن.
ءان سالىپ ءجۇر...ارسىز ءان...
تابالايدى اق شىراقتى قارا ءتۇن –
...سوڭىندا تاڭ بار شىعار؟
شىقپاعان جان شىعار كۇننەن ۇمىتكەر –
نە بەرەسىڭ كەلەر كۇز؟
–مۇمكىن ەمە-ەس! – دەسەڭدەرشى،ەي،جىگىتتەر، –
...ىشتەن تىنىپ ولەرمىز...
كەش. جالعىزدىق
اقىرزامان ورنايدى ەندى –
كۇن ءولدى
قىپ-قىزىل بوپ ۇياتتان.
وكىنەردەي ەشتەڭە جوق.
بىرەۋدى
ءوپ-وتىرىك جۇباتپان...
«ەسى اۋىسقان دۇنيەدەن جالىقتىم –
ەمەكسىردەي نە بار، ال؟...
ەلەسىندەي جۇماق پەنەن تامۇقتىڭ
كورگەنىڭ مەن كوكەيكەستىڭ كەرەعار!
ءومىر دەگەن وسى بولسا...
شىدارمىن،
وشپەيتىن دە ونبەيتىن...
مەن ءتاڭىردىڭ زو-ور قاتەسى شىعارمىن
ءوزى عانا جوندەيتىن؟...
ەلگە ەلىكتەپ
قۋانعانسىپ جۇرەمىن،
جىلاعانسىپ مەن نەسىن؟ –
قۇل قۇلىقسىز كوتەرەدى بىلەگىن،
پاتشا – قۋىس كەۋدەسىن...
دوسىم دا جوق،
دۇشپانىم دا جوق مەنىڭ –
ءبارىن ءۇنسىز كەشىرگەم.
ءولىپ ەدىم – ءومىر ءوتىپ كەتپەدى –
شىقپاي قويدى ەسىمنەن!»
...اقىرزامان بولماي قالدى. ءتىرىمىن.
ويىم – جىندى، ايكەزبە.
عاسىر ءوتتى... ۇزىلەردەي جۇلىنىم –
...جولىعامىز قاي كەزدە؟..
ءبايىت
ءبىر ماڭدايعا سونشاما ازاپ،
سو-ونشا باق
قالاي سىيماق؟
ءدال وسىلاي سۇيمەك كىم؟
...مۇنى ايتۋعا لايىقسىز، قور ساناپ
مەن
ولەڭدى تۇنشىعۋعا ۇيرەتتىم.
دارىندىعا شىن داريتىن كەسەل بۇل –
ەسى اداستى ارمانىمنىڭ.
ەمى – سەن.
كۇللىالەمدىك كۇيەلەشتەن ەسەن نۇر،
ەش پاتشاعا بۇيىرماعان جەڭىس، ە-ەڭ...
مەن وزىڭە قول سوزۋعا قايمىعام،
ساۋساقتارىم ايىرار دەپ كيەڭنەن –
اللاعا ءتان قۋانىش پەن قايعىدان
جاراتىلعان دەرتىم – ءوزىڭ.
سۇيەم مەن...
دەيمىن ىلعي. سەنە المايسىڭ سەن بۇعان –
جۇرەگىڭدى توزاقى ءومىر توناعان.
مەنىڭ دەرتىم اسقاق ەدى. ەندى ۇعام –
قۋىرشاقتىڭ قايدان جەتسىن قولى وعان؟!
...ەڭ ەسۋاس،
ەڭ بەيكۇنا قيالدىڭ
جەرگە امالسىز ءتۇسىپ كەتكەن ەلەسى،
باس شايقاما!
مەن سەن ءۇشىن ۇيالدىم –
شىن قۋىرشاق ەمەسپىسىڭ سەن وسى!..
ايەل
ۇلى سۋرەتشىنىڭ كورمەدەگى «جالاڭاش ايەل» اتتى
كارتيناسىنىڭ جانىندا بىرەۋلەر
ىرجاڭداسىپ تۇر.
مەيلى...
ءالىڭ جەتسە،
جانارىڭدى الا قاش –
ايەل! ايەل...
ايەل تۇتتاي جالاڭاش!
ايەل ەمەس،
كۇللى الەم تۇر الدىمدا
كۇناسى مەن قاسيەتى ارالاس.
الدە قاتەر،
الدە ءلاززات،
الدە مۇڭ؟
جىر وقۋعا
جەتپەي قالدى دارمەنىم،
جۇدەمەدىم جالعان سوپى جۇزدەنىپ –
كۇناھارعا قۇنى تيىن سالدەنىڭ:
– شاراپ بار ما؟
ۋ قوسساڭ دا،
قۇي ءبارىن،
التى قۇرلىق،
ءتورت مۇحيتتى سىيلادىم! –
ارىستاننىڭ ءوزى-اق ەدىم...
ال،مۇنى
الاڭعاسار سەزىم،ساعان قيمادىم.
بەزەۋ بەتىن بوياتقانداي قىنامەن،
اسىرەقىزىل ۇرعاشىڭا ۇناپ ەم،
ايەل ەمەس،
قارسى الدىمدا قاس قاقپاي
قاسيەتتى ءھام كۇناھار تۇر الەم.
جۇرەگىمدى جارار بولدى-اۋ جاسىن ءان...
الەم-ايەل!
قۇزىرىڭا باس ۇرام،
قاسيەتىڭدى كيە تۇتىپ،
كۇناڭدى
ءوز كۇنامداي جانۇشىرىپ جاسىرام.
...نە جايساڭى ىشىمدە ءولدى ارماننىڭ!
جالعىز مۇڭ بار –
جان بىتكەننەن قالعان مۇڭ:
– ايەل! – دەسەم،ءان سالاتىن مىلقاۋدىڭ،
– الەم! – دەسەم، كوزى سوقىر...
تاڭعالدىم!
ارىزداسۋ
تۇسە بەرمە وكىنىشتىڭ دەرتىنە،
ايتپا بەكەر جەلگە سىر –
ءسۇيدىم دەپ ەم، تۇرماي كەتتىم سەرتىمە،
«كەش، كەش...» دەمە،
سەن كەشىر!
تابىلمادى مەنەن كۇتكەن كوپ ارمان –
تۇگەندەيسىڭ قايبىرىن...
مەن – تۇسىڭە ەنىپ، كەنەت جوعالعان
ەلەسى ەكەم قايعىنىڭ.
دارىندىلار شاق شىدايتىن كەسەلدىڭ –
شىن ءسۇيۋدىڭ ۋىنان،
مەنىمەنەن بىرگە ۇرتتاپ ەڭ، نەشە ءولدىڭ،
ءالى ءورتسىڭ ...مەن سۋىعام.
ەستە قالسىن
جاپىراق-جانىڭ جەگەنىم،
ۇمىت بولسىن سۇيگەنىم.
ورنىن سيپاپ بەكەرگە وپىق جەمەگىن
سىنىپ تۇسكەن تۇيمەنىڭ.
شاشىڭ مۇلدە كەتتى اعارىپ.
كۇرسىنبە،
ەسىڭە الما، ۇمىتقىن.
مەن – ەلەسپىن.
سىعالاي ما قۇر سۇلدەم
ساڭىلاۋىنان قۇلىپتىڭ؟..
دارمەنىڭ جوق شاشىڭ جۇلىپ جىلاۋعا،
ۇزدىگەرسىڭ،
تىنارسىڭ.
جالىنار ەم «سونى ايا!» دەپ قۇدايعا –
ەلەس ءتىلىن كىم السىن!..
سەن قيراما.
نەسى كەتسىن ەلەستىڭ –
ودان مۇڭسىز ەلدە جوق.
مەن –
ءوزىڭدى ءوپ-وتىرىك، كومەسكى
جالىنىمەن جالعىز شارپىپ سونگەن وت!
* * *
قۇمعا تۇسكەن ءىزىڭدى قۇلاي سۇيگەم...
ءبىر رەت
قۇپياسىن اشىپ اپ، قۇنى كەتكەن قۇدىرەت!
ايعا عاشىق،
اقىماق ارىستانعا ۇساعان
سول سەزىمنەن ارىلىپ،
قوبىز تارتتىم قۇسادان —
الاقانىم جايعانعا
الامىن دەپ مەنى ەمدەپ،
اسپانتەكتى اسقاقتىق، كەتكەنىڭ نە تومەندەپ؟
قالعانىڭ نە تولەجىپ؟
«قادىرىڭدى ءبىل» دەپ ەم،
قايسار،
اپپاق ساۋلەمەن قاشاپ جازىپ تۇنگە ولەڭ،
جۋسان مۇڭدى «جۇپار» دەپ،
ساعىم قۋىپ سارىلىپ،
اقىل-ەستەن ارىلعان باقىتتى ەدىم...
ءبارى ۇمىت:
كونە جەردى جايلاعان
كوپ مەنمەنگە ۇساپ قاپ،
كوز الدىمدا سەن نەگە
سالا بەردىڭ ۇساقتاپ؟
كۇلەسىڭ دە جىلايسىڭ،
الداناسىڭ، الدايسىڭ،
سەنىپ تۇرىپ، سەنبەيسىڭ... —
كۇللى ەستىدەن اۋمايسىڭ،
تابالاتپاي ءۇمىتتى،
وكىنىشتى جۇگەندەپ،
كۇتتىم ىشتەي قانشاما
«ءوز قادىرىن بىلەر» دەپ...
قالاي ساعان تابىنىپ،
تالپىنباقشى ەندى ولەڭ –
قۇمعا تۇسكەن ءىزىڭنىڭ قۇلى ەمەس پە ەم مەن دەگەن؟!
اقىلدى ەمەس...
اقىنمىن —
كوپ دامەتىپ، از العان،
جاق قارىسىپ،
ءتىل سەمدى تىلەپ شەككەن جازامنان.
جانىم مەنىڭ — ءدارۋىش،
دارمەنىم جوق جىرلارعا —
قۇپياسى اشىلعان قۇدىرەتتە قۇن بار ما؟..
..قۇلاي سۇيگەم...
سول شولدەن سولاتىنداي بولدىم-اۋ:
جەرگە نەگە تۇسكەنسىڭ؟
كوككە سوزعان قول مىناۋ...
* * *
جەردەگى بار جول شەكتەۋلى،
كۇن قىسقا — مۇڭىم كوپ ەمەس –
كوزىمنەن كولبەپ كەتپەيدى
كوكتەمدە كورگەن كوك ەلەس.
تۇسىمدە —
اتتەڭ ... تۇسىمدە! —
جانارى كۇندەي كۇلەگەش،
ماڭگى ورتەپ ءوتۋ ءۇشىن بە،
جولىققان ماعان ءبىر ەلەس.
پەرى مە،
جىن با، پەندە مە،
تاعدىر ما تالقى سايلاعان؟
ءتۇس بولىپ ءسىڭىپ كەۋدەمە
ءبىر ەلەس مەنى ارباعان.
كوزىنەن ۇشقىن شاشىراپ،
دەمىمەن تىلسىم كۇيدىرىپ،
قاپاسىمدى ەپپەن اشىپ اپ،
قولقاما قولىن تيگىزىپ...
جىميىپ جۇمباق قۇدىرەت،
جۇرەككە تاقاپ جۇرەگىن،
جۇزىمنەن ءوبىپ ءبىر رەت،
ءورت تاستاي قاشقان گۇل ەرىن.
ورانىپ كوكشىل جىبەككە،
ورامال سالعان سول ارمان،
ءتۇس بولىپ كەلىپ،
تۇنەككە
كەتكەن دە ءسىڭىپ...جوعالعان!
كەز بولىپ ەلەس ىشىندە
سەن بولارمىسىڭ ەستى العان؟
...كوز ءسۇزىپ ءوتۋ ءۇشىن مەن
كوزىڭنەن سۇيمەي، كەش قالعام...
