قازاقستاننىڭ ءبىلىم سالاسى بىتپەيتىن، كەيدە ادام تاڭعالاتىن دۇنيەلەرگە تولى عوي، شىركىن. تاياۋدا الەۋمەتتىك جەلىدەگى «قازاقستان ۇستازدارى» توبىنان باستاۋىش سىنىپ وقۋشىسىنا "سىبايلاس جەمقورلىق پەن كوررۋپتسيا"جايىندا "پاراساتتى وتباسى"اتتى ۆيدەو-روليك جاساۋعا تاپسىرمالار بەرىلگەنى تۋرالى اقپاراتتى كوزىمىز شالدى. ءسىز وسى جولداردى وقىپ وتىرىپ نە ءتۇسىندىڭىز، قۇرمەتتى وقىرمان؟ باستاۋىش سىنىپ وقۋشىسىنا كوررۋپتسيا تۋرالى نە ايتۋعا بولادى؟
ءوز تاراپىمىزدان سۇراستىرىپ كورسەك، ماسەلە بىلاي ەكەن. باستاۋىش سىنىپتىڭ وقۋشىسى ءوز وتباسىمەن ارنايى ۆيدەو ءتۇسىرۋى كەرەك. ول بەينەجازبادا سىبايلاس جەمقورلىقپەن قالاي كۇرەسۋگە بولاتىنى جانە ونى بولدىرماۋدىڭ جولدارى تۋرالى اتا-اناسى بالاسىنا ءتۇسىندىرۋى كەرەك ەكەن. كوز الدىڭىزعا ەلەستەتىڭىزشى. ءالى ءارىپتى تولىق تانىپ ۇلگەرمەگەن بالاڭىزعا كوررۋپتسيا تۋرالى نە ايتار ەدىڭىز؟ «پالەنشە جۇمىسقا تۇرۋ ءۇشىن تۇگەنشەگە پارا رەتىندە اقشا بەرسە، بۇل كوررۋپتسيا دەپ اتالادى» دەيسىز بە؟ ال سول كەزدە بالاڭىز: «نە ءۇشىن اقشا بەرۋ كەرەك؟» دەپ سۇراسا شە؟ «بالام، ءبىزدىڭ ەلدە اقشاسىز، تانىسسىز ەشبىر پروبلەماڭ شەشىلمەيدى. بۇل سوڭعى وتىز جىلدا قالىپتاسقان «ءداستۇر» دەيسىز بە، قالاي تۇسىندىرەسىز؟ ادامنىڭ قاۋاشاعىنا سىيمايتىن دۇنيەنى باستاۋىش سىنىپ بالاسىنان تالاپ ەتۋ...
بالكىم، وسى جاڭالىقتى ويلاپ تاپقان ادام «كوررۋپتسيامەن كۇرەستى باستاۋىش سىنىپتان باستايىق» دەگەن بولار. بىلاي قاراساڭىز، دۇرىس تا سياقتى. الايدا بالانىڭ باسىن وسىنداي نارسەمەن قاتىرعانشا، ۇلكەندەر سول كوررۋپتسيانى جاساۋدى توقتاتقانى الدەقايدا دۇرىس ەمەس پە؟ قالاي ويلايسىز؟
«قۇرمەتتى الماتى وبلىستىق ءبىلىم ءبولىمى ءباسشىلارى!"وزىڭ ۇيرەتپەگەندى شاكىرتتەن تالاپ ەتپە "دەگەن قاناتتى ءسوز بار!تاعى دا "جاس ەرەكشەلىگىنە قاراي وقىتۋ"مودۋلى بار جاڭا ءبىلىم مازمۇنىندا. جاڭا ءارىپ تانىپ، ۇستازعا ەندى باۋىر باسىپ، قاشىقتىقتان ءبىلىم الىپ وتىرعان بالادان مۇندايدى قالايشا تالاپ ەتە الماقپىن؟ ءبىز، مەكتەپتە بالاعا ورتا ءبىلىم بەرەمىز.ولاردىڭ جانى پاك،ارى تازا. نەگە بىزدەر ۇلكەندەردىڭ قاتەلىگىن بالالاردىڭ موينىنا اسىپ قويعىمىز كەلىپ تۇرادى؟سىبايلاس جەمقورلىق مەكتەپ وقۋشىلارى مەن مىڭداعان تەكسەرۋدەن وتەتىن ۇستازدار اراسىندا دەپ ويلايسىزدار ما؟ادامگەرشىلىككە، بەس قۇندىلىققا ءوزىن- ءوزى تانۋ ءپانى ۇستازدارى شامالارى كەلگەنشە وقىتۋدا، ال قالعان ۋاقىتتا اتا- انانىڭ ءوزى بىلەدى ەمەس پە، قالاي تاربيەلەسە دە؟بالكىم، ول بالاسىن "جەمقور" ەتىپ تاربيەلەگىسى كەلەتىن شىعار؟
ۇزىن ءسوزدىڭ ەڭ قىسقاسى،ءبىلىم بەرۋ مىندەتىنەن باسقاعا ۇستازداردى تىقپالاي بەرمەڭىزدەر! اربىردەن سوڭ، وقۋشىعا:"سەن وتباسىڭمەن ءۇيىڭنىڭ ىشىندە سىبايلاس جەمقورلىق جايىندا" روليك ءتۇسىر،مەن ونى الەۋمەتتىك جەلىگە سالامىن دەپ ايتۋعا پراۆوم جوق!تۇسىنەسىز بە ،ءمورالدى تۇردە پراۆوم جوق!اداسپاڭىزدار!وزگەنى دە اداستىرماڭىزدار!مۇعالىم جوعارىدان كەلگەن بۇيرىقتىڭ ءبارىن بۇلجىتپاي ورىنداي بەرەتىن "قولشوقپارلارىڭىز"ەمەس!بىزدىڭ دە تۇلعالىق كوزقاراسىمىز، ايتار ويىمىزبەن ساناسقاندارىڭىز ءجون بولار!مەنى وسى تاپسىرمانى ورىندامادىڭ دەپ ۇستازدىقتان قۋىپ جىبەرسەڭىزدەر دە ەرىكتەرىڭىزدە!تۇپ -تۇنىق، ءمولدىر بالا جانىن لايلاعىم جوق!» دەپ جازدى وسى جازبا اۆتورى.
ءبىز ساۋال تاستاعان بىرنەشە اتا-انا ءا دەگەننەن بۇل سۇراققا ءبىر كۇلىپ الدى. «بىزگە دە بەرىلدى ونداي تاپسىرما. بالام ءبىرىنشى سىنىپ وقۋشىسى. كوررۋپتسيا تۋرالى ۆيدەو ءتۇسىرۋ كەرەك دەدى. كۇيەۋىم ەكەۋىمىز ارمانسىز كۇلىپ الدىق بۇعان. قالاي كۇلمەسسىڭ؟ اقىلى ءالى تولىسىپ بىتپەگەن بالا ەمەس، جەمقورلىقتى وسىنداي دۇنيەلەردى ويلاپ تاباتىندار جەڭگەنى دۇرىس قوي! بۇل تاپسىرمانىڭ ءوزى جەمقورلىقتى كورسەتپەي مە؟ مىسالى، مۇعالىمنەن جوعارى جاق وسىنداي ۆيدەونى تالاپ ەتەدى. ال مۇعالىم بىزدەن تالاپ ەتەدى. نە ءۇشىن؟ بار بولعانى وتچەت، ياعني ەسەپ ءۇشىن عانا. ءسىز ويلايسىز با، ءبىزدىڭ ۆيدەولارىمىزدان ناقتى ءبىر شارا جۇزەگە اسىرىلىپ، ناتيجە بەرەدى دەپ؟ جوق. ءبىزدىڭ ەلدە بارلىعى ەسەپ ءۇشىن عانا. «ويباي، وتچەتقا كەرەك ەدى» دەگەن ۇراندارمەن ءبىتىپ جاتىر بارلىق جۇمىس. قاعازباستىلىقتىڭ ءوزى كوررۋپتسيانىڭ اتاسى عوي. «دليا گالوچكي» جاسالاتىن دۇنيەلەر كىمگە كەرەك؟ ارينە، بيلىكتىڭ سوناۋ ۇشار باسىنداعى كوكەلەرگە كەرەك. «جۇمىس ىستەلىپ جاتىر» دەگەندى كورسەتۋ ءۇشىن كەرەك. مىنە، ناعىز كوررۋپتسيا وسى دەر ەدىم»،- دەيدى اتى ءجونىن جاريالاۋدى ءجون كورمەگەن اتا-انا. «قازىر اتى-ءجونىمدى ايتسام، ەرتەڭ بالاما كەسىرى ءتيۋى مۇمكىن. نەگىزى، بۇل دا كوررۋپتسيانىڭ ءبىر ءتۇرى عوي»،-دەيدى ول.
«مۇعالىمدەر بوس وتىرماسىن دەگەن نارسە مە، نەگە وسىنداي قيسىنسىز شارۋالاردى يىققا ارتا بەرەدى باسشى-قوسشىلار؟ كىمگە كەرەك بۇل؟ مۇعالىم ساباعىن وقىتۋمەن، ءبىلىم بەرۋمەن عانا اينالىساتىن ۋاقىت قاشان بولادى؟ تۇككە تۇرمايتىن نارسەلەردى قوسىمشا ەتىپ، مۇعالىمنىڭ ارقاسىنا ارتا بەرۋدەن جوعارى جاقتاعى قاي شەنەۋنىك ءلاززات الادى ەكەن وسى؟ قاشىقتان وقىتىپ، قولى بوساپ قالدى دەپ ويلاسا كەرەك. كەرىسىنشە، قازىر جۇمىسىمىز ەكى ەسەگە ارتتى. تاۋلىك بويى تەلەفون مەن نوۋتبۋكتە وتىرامىز. ءار سىنىپتىڭ بجب، تجب ەسەپتەرىن جاساپ بىتكەنشە، شاش اعارادى. ال ونى از كورگەندەر وسىنداي ۆيدەولاردى سۇرايدى»، -دەپ كۇيىنەدى الماتى وبلىسىنىڭ مۇعالىمى. اتى-ءجونىن ايتۋدى بۇل ۇستازىمىز دا ءجون كورمەدى.
قورىتا ايتقاندا، ءبىزدىڭ ەلدە كەيدە «شاش ال دەسە، باس الاتىنداي» تاپسىرمالار مەن جۇمىستار اتقارىلادى دەۋگە بولادى. باسقا شەشۋ كەرەك پروبلەما ازداي، ساناعا سىيمايتىن وسىنداي تىرلىكتەر مۇعالىمدى دە، بالانى دا مەزى ەتەتىنى اقيقات.
راۋانا ديماشقىزى،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى.
فوتو اشىق دەرەككوزدەن الىندى.
