قازاق كينوسىنىڭ مايتالمانى (ۆيدەو)

13177
Adyrna.kz Telegram

وسىدان تۋرا 107 جىل بۇرىن، ياعني، 1914 جىلى 15-ءشى اقپاندا  پاۆلودار وبلىسىنىڭ باياناۋىل اۋدانىندا اكتەر، كينورەجيسسەر، قازاقستاننىڭ جانە كسرو-نىڭ حالىق ءارتىسى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى شاكەن كەنجەتايۇلى ايمانوۆ دۇنيەگە كەلدى. "ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى قازاق رۋحانياتىنا ولشەۋسىز ۇلەس قوسقان تۇلعانىڭ ءومىرى جايلى دەرەكتەردى وقىرمان نازارىنا ۇسىنادى.  

بولاشاق اكتەر سەمەي مۇعالىمدەر تەحنيكۋمىندا وقىپ جۇرگەندە، الماتىداعى قازاق دراما تەاترىنا شاقىرىلدى. ش.ايمانوۆ 1933 جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا تەاترعا جۇمىسقا قابىلداندى. ول العاشىندا گراموفونوۆ (ك.پوگودين «مەنىڭ دوسىم»), قودار، الدار كوسە (ش.قۇسايىنوۆ «الدار كوسە»), يساتاي (I.جانسۇگىروۆ «يساتاي – ماحامبەت»), كاسسيو (ۋ.شەكسپير «وتەللو») رولدەرىن وينادى. كوپ ۇزاماي تيحون، ۆەليكانوۆ (ا.وستروۆسكي «تالانتتار مەن تابىنۋشىلار»، «نايزاعاي»), شادرين (ك.پوگودين «مىلتىقشى ادام»), كيدد (ب.لاۆرەنوۆ «امەريكا داۋىسى»), برەتت (دج.گوۋ، ا.ديۋسسون «تەرەڭ تامىرلار»), حلەستاكوۆ (ن.گوگول «رەۆيزور»), كازانتسەۆ (م.اۋەزوۆ «تۇنگى سارىن») سياقتى كلاسسيكالىق رولدەردى سومدادى.

بۇل تۇلعالار ۇلتتىق ساحنامىزدىڭ سۇبەلى تابىستارىنا جاتادى. ونىڭ اكتەرلىك بولمىسى تۇلعالى، ىرگەلى، كوشەلى كەيىپكەرلەردى كەسكىندەۋگە بەيىم. ول قازاق ساحناسىندا رومانتيكالىق تەاتر مەكتەبىن كالىپتاستىردى. اقان سەرى، قوبىلاندى، ساتين، پەترۋچچو، وتەللو بەينەلەرىن اسا زور اكتەرلىك ماشىقپەن زەرلەدى. «مىلتىقتى ادام»، «تالانتتار مەن تابىنۋشىلار»، «نامىس سوتى» اتتى اۋدارما پەسالاردى ساحناعا شىعارىپ، رەجيسسەرلىق جاسادى. 1947-1951 جىلدارى قازاق دراما تەاترىنىڭ باس رەجيسسەرى بولدى. «اباي ءانى»، «جامبىل» فيلمدەرىنە ءتۇسۋ ارقىلى كينو ونەرىنىڭ دە قىر-سىرىن مەڭگەرىپ، وسى سالاداعى جەمىستى جولىن باستادى. 1953-1970 جىلدارى «قازاقفيلم» ستۋدياسىنىڭ كوركەمدىك جاعىن باسقارىپ، قازاق كينو ونەرىنىڭ وركەندەۋىنە ۇلەس قوستى. 1953-1966 جىلدارى ارالىعىندا ول تۇسىرگەن «ماحاببات تۋرالى اڭىز»، «الدار كوسە»، «اتامەكەن»، «نايزاتاس باۋرايىندا» فيلمدەرىنىڭ بارىنەن دە ۇلتتىق بوياۋ سەزىلەدى. جۇرتتى قىران-توپان كۇلكىگە باتىرعان اندەرى، ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ اۋزىنان تۇسپەيتىن «ءبىزدىڭ سۇيىكتى دارىگەر»، «تاقيالى پەرىشتە» فيلمدەرىندەگى ءازىل-كۇلكىلى كورىنىستەر مەن قيسىنداردىڭ دا تابيعاتى ۇلتتىق داستۇرلەرمەن تامىرلاسىپ جاتىر.

كوپ ىزدەنىستىڭ ناتيجەسىندە ش.ايمانوۆ قازاق كينو ونەرىندە دە رومانتيكالىق-پاتريوتتىق مەكتەپتىڭ نەگىزىن قالادى. ونىڭ سوڭعى ەڭبەگى «اتاماننىڭ اقىرى» ءفيلمى تالانتىنىڭ شارىقتاۋ شوقتىعى بولدى. بۇل فيلم تازا ىرىكتەلگەن اكتەرلىك قۇرامى، رەجيسسەرلىك ساپاسى، تەحنيكالىق ورىندالۋ دەڭگەيى جاعىنان دا الەمدىك تالاپقا ساي شىققان تۋىندى ەدى. ش.ايمانوۆ قازاقستان كينەماتوگرافيستەر وداعىن ۇيىمداستىرۋعا قاتىسىپ، وداق باسقارماسىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى قىزمەتىن اتقاردى. 1963 جىلى كاير قالاسىنداعى ازيا مەن افريكا ەلدەرى حالىقارالىق جانە ماسكەۋ قالاسىندا وتكەن ءۇشىنشى حالىقارالىق كينوفەستيۆالدەردىڭ قازىلار القاسى مۇشەسى بولدى.

ونىڭ ەسىمى الماتىنىڭ ءبىر كوشەسىنە، «قازاقفيلم» ستۋدياسىنا بەرىلدى. ول تۇرعان ءۇي مەن ستۋديا عيماراتىنا مەموريالدىق تاقتا ورناتىلىپ، مۇراجاي كابينەتى ۇيىمداستىرىلدى. «لەنين»، «ەڭبەك قىزىل تۋ»، ت.ب. وردەندەرمەن ماراپاتتالعان.

ۇلتتىق كينومىزدىڭ دامۋىنا ەسەلى ەڭبەك سىڭىرگەن تۇلعا 1970 جىلى الماتى قالاسىندا قايتىس بولدى.

 

پىكىرلەر