Qazaq kınosynyń maıtalmany (Vıdeo)

13171
Adyrna.kz Telegram

Osydan týra 107 jyl buryn, ıaǵnı, 1914 jyly 15-shi aqpanda  Pavlodar oblysynyń Baıanaýyl aýdanynda akter, kınorejısser, Qazaqstannyń jáne KSRO-nyń halyq ártisi, Qazaqstannyń eńbek sińirgen ártisi Sháken Kenjetaıuly Aımanov dúnıege keldi. "Adyrna" ulttyq portaly qazaq rýhanııatyna ólsheýsiz úles qosqan tulǵanyń ómiri jaıly derekterdi oqyrman nazaryna usynady.  

Bolashaq akter Semeı muǵalimder tehnıkýmynda oqyp júrgende, Almatydaǵy Qazaq drama teatryna shaqyryldy. Sh.Aımanov 1933 jyldyń maýsym aıynda teatrǵa jumysqa qabyldandy. Ol alǵashynda Gramofonov (K.Pogodın «Meniń dosym»), Qodar, Aldar kóse (Sh.Qusaıynov «Aldar Kóse»), Isataı (I.Jansúgirov «Isataı – Mahambet»), Kassıo (Ý.Shekspır «Otello») rólderin oınady. Kóp uzamaı Tıhon, Velıkanov (A.Ostrovskıı «Talanttar men tabynýshylar», «Naızaǵaı»), Shadrın (K.Pogodın «Myltyqshy adam»), Kıdd (B.Lavrenov «Amerıka daýysy»), Brett (Dj.Goý, A.Dıýsson «Tereń tamyrlar»), Hlestakov (N.Gogol «Revızor»), Kazanev (M.Áýezov «Túngi saryn») sııaqty klassıkalyq rólderdi somdady.

Bul tulǵalar ulttyq sahnamyzdyń súbeli tabystaryna jatady. Onyń akterlik bolmysy tulǵaly, irgeli, kósheli keıipkerlerdi keskindeýge beıim. Ol qazaq sahnasynda romantıkalyq teatr mektebin kalyptastyrdy. Aqan seri, Qobylandy, Satın, Petrýchcho, Otello beınelerin asa zor akterlik mashyqpen zerledi. «Myltyqty adam», «Talanttar men tabynýshylar», «Namys soty» atty aýdarma pesalardy sahnaǵa shyǵaryp, rejısserlyq jasady. 1947-1951 jyldary Qazaq drama teatrynyń bas rejısseri boldy. «Abaı áni», «Jambyl» fılmderine túsý arqyly kıno óneriniń de qyr-syryn meńgerip, osy saladaǵy jemisti jolyn bastady. 1953-1970 jyldary «Qazaqfılm» stýdııasynyń kórkemdik jaǵyn basqaryp, qazaq kıno óneriniń órkendeýine úles qosty. 1953-1966 jyldary aralyǵynda ol túsirgen «Mahabbat týraly ańyz», «Aldar kóse», «Atameken», «Naızatas baýraıynda» fılmderiniń bárinen de ulttyq boıaý seziledi. Jurtty qyran-topan kúlkige batyrǵan ánderi, ekiniń biriniń aýzynan túspeıtin «Bizdiń súıikti dáriger», «Taqııaly perishte» fılmderindegi ázil-kúlkili kórinister men qısyndardyń da tabıǵaty ulttyq dástúrlermen tamyrlasyp jatyr.

Kóp izdenistiń nátıjesinde Sh.Aımanov qazaq kıno ónerinde de romantıkalyq-patrıottyq mekteptiń negizin qalady. Onyń sońǵy eńbegi «Atamannyń aqyry» fılmi talantynyń sharyqtaý shoqtyǵy boldy. Bul fılm taza iriktelgen akterlik quramy, rejısserlik sapasy, tehnıkalyq oryndalý deńgeıi jaǵynan da álemdik talapqa saı shyqqan týyndy edi. Sh.Aımanov Qazaqstan Kınematografıster odaǵyn uıymdastyrýǵa qatysyp, odaq basqarmasynyń birinshi hatshysy qyzmetin atqardy. 1963 jyly Kaır qalasyndaǵy Azııa men Afrıka elderi Halyqaralyq jáne Máskeý qalasynda ótken úshinshi halyqaralyq kınofestıvalderdiń qazylar alqasy múshesi boldy.

Onyń esimi Almatynyń bir kóshesine, «Qazaqfılm» stýdııasyna berildi. Ol turǵan úı men stýdııa ǵımaratyna memorıaldyq taqta ornatylyp, murajaı kabıneti uıymdastyryldy. «Lenın», «Eńbek Qyzyl Tý», t.b. ordendermen marapattalǵan.

Ulttyq kınomyzdyń damýyna eseli eńbek sińirgen tulǵa 1970 jyly Almaty qalasynda qaıtys boldy.

 

Pikirler