قازاق بالۋاندارى جايلى ءسوز قوزعاعاندا قاجىمۇقان بابامىزدى ەرەكشە اتاپ وتەمىز. بۇل ول كىسىنىڭ اتاق-داڭقىنان بولەك، حالىقتىڭ بالۋانعا دەگەن ءىلتيپاتى مەن قۇرمەتىن بىلدىرسە كەرەك.
بالا كۇنىمدە شيەلىدەن شىققان جازۋشى، اتاقتى «مىڭ ءبىر ءتۇندى» قازاقشا سايراتقان اۋدارماشى قالماقان ابدىقادىروۆتىڭ قاجىمۇقان تۋرالى جازعاندارىن وقىپ تاڭدانىپ جۇرەتىن ەدىك. بەلدەسكەندە ەشكىمنەن جەڭىلمەگەن، جاۋىرىنى جەرگە تيمەگەن باتىر بابامىز جايىندا كينو تۇسىرىلگەن كينونى كورىپ كادىمگىدەي ءبىر ماساتتانىپ قالاتىنبىز. ەندى مىنە، تاعى ءبىر جەرلەسىمىز، عالىم اۋەلبەك قوڭىراتباەۆتىڭ قاجىمۇقان تۋرالى ەستەلىگىنەن بالۋاننىڭ شىن مانىندە قانداي بولعانىن كوز الدىمىزعا ەلەستەتىپ وتىرمىز.
بىردە پروفەسسور، قازاق رۋحانياتىنا ولشەۋسىز ۇلەس قوسقان عالىم اۋەلبەك قوڭىراتباەۆ جول ءتۇسىپ قاجىمۇقاننىڭ ۇيىنە قوناققا بارىپتى. بۇل كەزدە بالۋاننىڭ جاسى ەگدە تارتىپ جەتپىس بەسكە كەلگەن شاعى ەكەن. اۋەلبەكتەي عالىم كەلەر ۇرپاققا قاجىمۇقاننىڭ شىن بەينەسىن مۇرا ەتەيىن دەدى مە، جوق الدە الپامسا دەنەلى، تاۋ ءمۇسىندى ادامدى كورگەندە ىرىلىكتىڭ نەدەن باستالاتىنىن بىلگىسى كەلدى مە ايتەۋىر رۇقساتىن الىپ دەنە قۇرىلىسىن ولشەپ شىعىپتى. عالىمنىڭ دەرەگى بويىنشا قاجىمۇقاننىڭ سالماعى – 174 كەلى بولسا، بويى – 195 سانتيمەترگە تەڭ ەكەن. قوس قۇلاشتاپ ولشەگەن كەۋدەسىنىڭ اۋماعى – 146 سانتيمەتردى قۇراسا، بالتىرىنىڭ جۋاندىعى – 49 سانتيمەتر بولىپتى. ال، موينىنىڭ جۋاندىعى – 56 سانتيمەتر دە، باسى – 65 سانتيمەتر، اياق كيىمى –54 ولشەم بولىپ شىعىپتى. ءا.قوڭىراتباەۆ قىزىعۋشىلىق تانىتىپ ۇزىندىعى – 14 سانتيمەتر، جۋاندىعى – 10 سانتيمەتر بولاتىن ورتاڭعى ساۋساعىن، ءتىپتى، 12 سانتيمەترگە جەتەتىن ۇستىڭگى جانە استىڭعى ەرىندەرىنە دەيىن ولشەگەن ەكەن.
قاجىمۇقان مۇڭايتپاسۇلى – قازاق حالقىنىڭ تاريحىنداعى تۇڭعىش كاسىپقوي بالۋان. تۇتاس عۇمىرىن كۇرەس ونەرىنە ارناپ، ۇلانعايىر جەرى مەن ءورشىل حالقىن ءبىرىنشى بولىپ وزگە جۇرتقا پاش ەتكەن، وزىنەن بۇرىنعى قانداستارى باسپاعان توپىراقتى باسىپ، كورمەگەن ەلدى كورىپ، وزگە قازاق تاقپاعان التىن، كۇمىس مەدالداردى موينىنا تۇڭعىش ىلگەن اتاعى الەمگە جايىلعان بالۋان. قاجىمۇقان وراسان كۇشتىڭ يەسى، كۇرەستىڭ بىرنەشە تۇرىنەن الەم چەمپيونى اتانعان تۇڭعىش قازاق الىبى رەتىندە دە كەڭىنەن تانىمال. تەڭدەسسىز ونەرىمەن جەر شارىن ارالاعان، 54 مەملەكەتتە كۇرەسكە ءتۇسىپ، 48 مەدال ولجالاعان قاجىمۇقانداي مىقتى XX عاسىردىڭ باسىندا تۇركى حالىقتارىنىڭ ىشىندە قازاقتا عانا بولدى. ءبىز مۇنى ماقتانىشپەن ايتۋىمىز كەرەك. ول قازاق زيالىلارىمەن دە بىرگە بولعان. ءتىپتى، ۇلى وتان سوعىسىنا ءۇشىن كومەككە ارنايى ۇشاق تا جاساتقان. مىنە، قاجىمۇقانداي بابامىزدىڭ قانداي بولعانىن بىلگىسى كەلەتىن ادامدارعا ءبىزدىڭ ايتپاعىمىز وسى.
ازيز ءجۇمادىلداۇلى
