Qazaq baluandary jaily söz qozǧaǧanda Qajymūqan babamyzdy erekşe atap ötemız. Būl ol kısınıŋ ataq-daŋqynan bölek, halyqtyŋ baluanǧa degen ıltipaty men qūrmetın bıldırse kerek.
Bala künımde Şielıden şyqqan jazuşy, ataqty «Myŋ bır tündı» qazaqşa sairatqan audarmaşy Qalmaqan Äbdıqadyrovtyŋ Qajymūqan turaly jazǧandaryn oqyp taŋdanyp jüretın edık. Beldeskende eşkımnen jeŋılmegen, jauyryny jerge timegen batyr babamyz jaiynda kino tüsırılgen kinony körıp kädımgıdei bır masattanyp qalatynbyz. Endı mıne, taǧy bır jerlesımız, ǧalym Äuelbek Qoŋyratbaevtyŋ Qajymūqan turaly estelıgınen baluannyŋ şyn mänınde qandai bolǧanyn köz aldymyzǧa elestetıp otyrmyz.
Bırde professor, qazaq ruhaniiatyna ölşeusız üles qosqan ǧalym Äuelbek Qoŋyratbaev jol tüsıp Qajymūqannyŋ üiıne qonaqqa barypty. Būl kezde baluannyŋ jasy egde tartyp jetpıs beske kelgen şaǧy eken. Äuelbektei ǧalym keler ūrpaqqa Qajymūqannyŋ şyn beinesın mūra eteiın dedı me, joq älde alpamsa denelı, tau müsındı adamdy körgende ırılıktıŋ neden bastalatynyn bılgısı keldı me äiteuır rūqsatyn alyp dene qūrylysyn ölşep şyǧypty. Ǧalymnyŋ deregı boiynşa Qajymūqannyŋ salmaǧy – 174 kelı bolsa, boiy – 195 santimetrge teŋ eken. Qos qūlaştap ölşegen keudesınıŋ aumaǧy – 146 santimetrdı qūrasa, baltyrynyŋ juandyǧy – 49 santimetr bolypty. Al, moinynyŋ juandyǧy – 56 santimetr de, basy – 65 santimetr, aiaq kiımı –54 ölşem bolyp şyǧypty. Ä.Qoŋyratbaev qyzyǧuşylyq tanytyp ūzyndyǧy – 14 santimetr, juandyǧy – 10 santimetr bolatyn ortaŋǧy sausaǧyn, tıptı, 12 santimetrge jetetın üstıŋgı jäne astyŋǧy erınderıne deiın ölşegen eken.
Qajymūqan Mūŋaitpasūly – qazaq halqynyŋ tarihyndaǧy tūŋǧyş käsıpqoi baluan. Tūtas ǧūmyryn küres önerıne arnap, ūlanǧaiyr jerı men örşıl halqyn bırınşı bolyp özge jūrtqa paş etken, özınen būrynǧy qandastary baspaǧan topyraqty basyp, körmegen eldı körıp, özge qazaq taqpaǧan altyn, kümıs medaldardy moinyna tūŋǧyş ılgen ataǧy älemge jaiylǧan baluan. Qajymūqan orasan küştıŋ iesı, kürestıŋ bırneşe türınen älem chempiony atanǧan tūŋǧyş qazaq alyby retınde de keŋınen tanymal. Teŋdessız önerımen jer şaryn aralaǧan, 54 memlekette küreske tüsıp, 48 medal oljalaǧan Qajymūqandai myqty XX ǧasyrdyŋ basynda türkı halyqtarynyŋ ışınde qazaqta ǧana boldy. Bız mūny maqtanyşpen aituymyz kerek. Ol qazaq ziialylarymen de bırge bolǧan. Tıptı, Ūly Otan soǧysyna üşın kömekke arnaiy ūşaq ta jasatqan. Mıne, Qajymūqandai babamyzdyŋ qandai bolǧanyn bılgısı keletın adamdarǧa bızdıŋ aitpaǧymyz osy.
Aziz Jūmadıldaūly
