“ادىرنا” ۇلتتىق پورتالىنىڭ كەزەكتى سۇحباتى سولتۇستىك قازاقستان وبلىستىق سوتىنىڭ توراعاسى ايتجانوۆ ەرلان جۇماحانۇلىمەن بولدى.
- سولتۇستىك قازاقستان وبلىستىق سوتىنىڭ ۇجىمىمەن قانداي بيىك بەلەستەردى باعىندىردىڭىزدار؟ قاي جەتىستىكتەرىڭىز ەرەكشە ءارى ماڭىزدى بولىپ سانالادى؟ سوڭعى بەس جىلدا قانداي وڭ وزگەرىستەر ورىن الدى؟
- ءبىزدىڭ باستى مىندەتىمىز – زاڭدىلىق پەن ادىلەتتىلىكتى ساقتاۋ. ادام، سوت عيماراتىنان شىققان كەزدە سۋديانىڭ شەشىم شىعارۋدا ءادىل جانە وبەكتيۆتى بولعاندىعىنا سەنىمدى بولۋى كەرەك. سۋديا ءۇشىن ونىڭ ەڭ باستى جەتىستىگى - ءادىل جانە زاڭدى شەشىم شىعارۋىندا. وسى مىندەتتى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى جوعارعى سوتى قىزمەتتىڭ بارلىق باعىتتارى بويىنشا جۇيەلى تۇردە جۇمىس جۇرگىزەدى.
بۇگىنگى تاڭدا ىسكە اسىرىلىپ جاتقان ءىس-شارالار ازاماتتاردىڭ سوت جۇيەسىنە دەگەن كوزقاراستارىنا وڭ اسەر ەتتى دەپ سەنىممەن ايتۋعا بولادى. سوڭعى جىلداردا سوت جۇيەسىندە ۇلكەن وزگەرىستەر بولدى. سوت جۇيەسىنىڭ الدىنا قويىلعان مىندەتتەرىنە سۇيەنە وتىرىپ سوت كورپۋسىن جاقسارتۋ، سۋديالاردىڭ تاۋەلسىزدىگىن كۇشەيتۋ، سوت قىزمەتىنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ بويىنشا جۇمىس جالعاسۋدا. ءۇش جىل بۇرىن جوعارعى سوت «سوت تورەلىگىنىڭ 7 ءتۇيىنى» - ءىرى پيلوتتىق جوبالاردى ىسكە اسىرۋدى باستادى. ونىڭ ىشىنە «ءمىنسىز سۋديا»، «ۇلگىلى سوت»، «ءادىل پروتسەسس»، «ساپالى ناتيجە»، «Smart-سوت»، «كوممۋنيكاتسيالىق ستراتەگيا» جانە «سوتقا دەيىن، سوتتا تاتۋلاستىرۋ» جاتادى. «سوت تورەلىگىنىڭ 7 ءتۇيىنى» باعدارلاماسى اياسىندا سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ سوتتارى پيلوتتىق جوبالاردى ءساتتى ىسكە اسىردى.
بۇل سوت جۇيەسىنىڭ حالىق ءۇشىن قولجەتىمدىلىگى مەن اشىقتىعىن قامتاماسىز ەتۋگە سەپتىگىن تيگىزدى، ونىڭ قازىرگى ۋاقىت تالاپتارىن قاناعاتتاندىرۋعا باعىتتالعان مودەرنيزاتسياسىنا: مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى الۋشىلار ءۇشىن جايلىلىق جانە ىڭعايلىلىق، پروتسەستەردىڭ اۆتوماتتاندىرىلۋى جانە تسيفرلاندىرىلۋى، ءادىل سوتقا دەگەن سەنىمدىلىك جانە قوعامداعى شيەلەنىسۋدىڭ تومەندەۋى. ۇلكەن جۇمىس اتقارىلدى، الايدا ءالى دە كوپ جۇمىس الدا تۇر.
كۇتىلەتىن جاڭاشىلدىقتار ءبىرى – 2021 جىلدىڭ 1 شىلدەسىنەن باستاپ اكىمشىلىك ادىلەتتى ەنگىزۋ. سوت جۇيەسىنىڭ جوسپارلى دامۋى حالىقارالىق ستاندارتتارمەن كەلىسىلگەن. وزگەرىس رەفورما ءۇشىن جاسالىپ جاتقان جوق. سوت جۇيەسى ۋاقىت تالابىمەن جەتىلدىرىلىپ وتىرۋى ءتيىس. زاڭ تالاپتارىن ساقتاۋ بارلىعى ءۇشىن جانە ەڭ الدىمەن سۋديالار ءۇشىن اسا ماڭىزدى.
- قارا قىلدى قاق جارعان ادىلەتتىلىگىمەن كوزگە ءتۇسىپ، بيلىك تاراپىنان ۇزدىك ماراپاتتارعا يە بولعان ارداگەر قىزمەتكەر، سۋديا، ادۆوكاتتار بار ما؟ كىمدەردىڭ ەسىمىن ەرەكشە قۇرمەتپەن اتاپ وتەر ەدىڭىز؟
وبلىس سوت جۇيەسىنىڭ بارلىق ارداگەرلەرىن ەرەكشە العىسپەن اتاپ وتكىم كەلەدى. ولاردىڭ ارقايسىسى سوت تورەلىگىن ىسكە اسىرۋ ىسىنە وتە ۇلكەن ۇلەس قوستى. ولار ءوز ىستەرىنىڭ شەبەرلەرى. وزدەرىنىڭ بۇكىل سوت قىزمەتىن اتقارۋ جولىندا ولار جوعارى كاسىبيلىكتەرىن جانە قۇزىرەتتىلىكتەرىن كورسەتتى جانە ءوڭىردىڭ سوت قاۋىمداستىعىنىڭ لايىقتى قۇرمەتى مەن ريزاشىلىعىنا يە.
كۇنى بۇگىنگە دەيىن، زەينەت دەمالىسىندا بولا تۇرا وتستاۆكاداعى سۋديالار ق.ا.دوسانوۆ، ل.ف.كاپۋستينا، ق.ت.ءجۇنىسوۆا، ق.س.احمەتوۆا ءارتۇرلى سۇراقتاردا قاجەتتى كومەكتەرىن كورسەتىپ وتىرادى.
سۋديالار مەن سوت قىزمەتكەرلەرىنىڭ جاڭا بۋىنى ولارعا دەيىن اعا بۋىن وكىلدەرىنىڭ سالىپ كەتكەن سارا جولىمەن سوت تورەلىگىن ابىرويمەن جالعاستىرىپ كەلەدى جانە سوتتىڭ ءساتتى دامۋى مەن قىزمەت ىستەۋىنە ءوز ۇلەستەرىن قوسۋدا. وتستاۆكاداعى سۋديالار سولتۇستىك قازاقستان وبلىستىق سوتى وتكىزەتىن بارلىق ءىس-شارالاردىڭ، قورىتىندى كەڭەستەردىڭ قاتىسۋشىلارى. سوڭعى 5 جىل ىشىندە 1941-1945 جىلدارداعى ۇلى وتان سوعىسىنا قاتىسۋشى سۋديالاردىڭ ەسىمدەرىن ماڭگىلىككە ساقتاۋ بويىنشا ۇلكەن جۇمىس اتقارىلدى.
2017 جىلعى 5 مامىردا سولتۇستىك قازاقستان وبلىستىق سوتى عيماراتىنىڭ جانىندا 1941-1945 جىلدارداعى سوعىس قاتىسۋشىلارى – وبلىس سۋديالارىنا مەموريالدىق ەسكەرتكىش تاقتا سالتاناتتى تۇردە اشىلدى.
2018 جىلعى 5 مامىردا ۇوس قاتىسۋشى – سۋديالارعا ارنالعان ەستەلىك كىتاپ جارىق كوردى.
2019 جىلعى 5 مامىردا ارداگەر سۋديالارعا ارنالعان بەينە فيلم شىقتى.
جەڭىس ساياباعى اۋماعىندا سوعىسقا قاتىسۋشى –سۋديالارعا ەستەلىك اللەياسىن اشۋمەن جۇمىس اياقتالدى.
- كارانتين رەجيمى سوت پروتسەسىنە كەدەرگى كەلتىرىپ جاتقان جوق پا؟
رەسپۋبليكانىڭ ونىڭ ىشىندە سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ سوتتارى وتكەن جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا ەلىمىزدە ەنگىزىلگەن توتەنشە جاعدايعا جانە سوڭىنان كارانتيندىك جانە شەكتەۋ شارالارىن ساقتاۋعا بايلانىستى قاشىقتىقتان جۇمىس جاساۋ فورماتىنا قىسقا مەرزىمدە وتە الدى. سوت وتىرىستارى، جابىق سوت وتىرىستارىندا قارالعان پروتسەسستەردى قوسپاعاندا، TrueConf جانە ۆاتساپ ءموبيلدى قوسىمشالارى مەن بەينەكونفەرەنتسيا ارقىلى وتكىزىلدى جانە ءالى دە وتكىزىلۋدە. بارلىعى 2020 جىلى 29 مىڭ وتىرىستىڭ 20 مىڭنان استام سوت وتىرىسى ونلاين فورماتتا وتكىزىلدى، بۇل جالپى ساننىڭ 70%-دايىن قۇرايدى. اتالعان جۇمىس فورماتى پروتسەسس قاتىسۋشىلارىنىڭ دەنساۋلىعى مەن ءومىرىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتە وتىرىپ، ازاماتتاردىڭ كونستيتۋتسيالىق قۇقىعىن ىسكە اسىردى.
- سوتقا، زاڭعا بايلانىستى اقپاراتتاردىڭ اشىقتىعى، قولجەتىمدىلىگى قانداي دەڭگەيدە؟ حالىقپەن كەرى بايلانىس قانشالىقتى ءجيى ورناتىلادى؟
قوعامدىق ديالوگ، اشىقتىق، ادامداردىڭ مۇڭ-مۇقتاجىنا جەدەل نازار اۋدارۋ مەملەكەتتىك ورگاندار قىزمەتىنىڭ نەگىزگى باسىمدىقتارى سانالادى. سولتۇستىك قازاقستان وبلىستىق سوتىندا «حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت» تۇجىرىمداماسىن ىسكە اسىرۋ ءۇشىن وبلىستىق سوتتىڭ توراعاسى ءار دۇيسەنبى كۇنى ازاماتتاردى جەكە قابىلدايدى، بۇل ولاردىڭ بارلىق سىندارلى ءوتىنىش-تىلەكتەرىن جەدەل ءارى ءتيىمدى قاراۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
قابىلداۋعا جازىلۋدى سوتتىڭ جاۋاپتى مامانى تەلەفون بويىنشا، نەمەسە «ۆەرتۋالدى اقپاراتتىق ورتالىق» اقپاراتتىق قىزمەتى ارقىلى، ەلەكتروندىق پوشتامەن نەمەسە WhatsApp قوسىمشاسى ارقىلى جۇرگىزەدى. وسىلايشا، ازاماتتار وزدەرىنە قولجەتىمدى جۇگىنۋ قۇرالىن تاڭداي الادى.
ادامداردىڭ قاجەتتىلىكتەرىنە شۇعىل ارەكەت ەتۋ جانە ناقتى كومەك بەرۋ قوعامنىڭ سوت جۇيەسىنىڭ اشىقتىعى مەن كاسىبيلىگىنە كوز جەتكىزەدى. وسىلاي حالىقتىڭ سوتقا دەگەن سەنىمى نىعايادى.
سوتتاعى اقپاراتقا قولجەتىمدىلىككە قاتىستى سوتتاردىڭ رەسمي سايتتارى بارلىق قاجەتتى اقپاراتتارمەن تۇراقتى تۇردە جۇمىس ىستەيتىندىگىن، وبلىس سوتتارىنىڭ WhatsApp نومىرلەرىنىڭ ءتىزىمى بار، ازاماتتار سولار ارقىلى جۇگىنىپ، وزدەرىنە قاجەتتى كەڭەستى الا الاتىندىعىن ايتا الامىن.
Facebook الەۋمەتتىك جەلىسىندەگى سوتتار وتە بەلسەندى. بارلىق سوت توراعالارى، سۋديالاردىڭ كوپشىلىگى، كەڭسە مەڭگەرۋشىلەرى مەن مامانداردىڭ Facebook-تە ءوز اككاۋنتتارى بار. تۇراقتى نەگىزدە وندا سوت اقپاراتىن العا تارتادى، سوڭعى جاڭالىقتارمەن بولىسەدى، قۇقىقتىق ءتۇسىندىرۋ پوستتارىن جاريالايدى.
باسپا جانە ەلەكتروندى باق-تا بەلسەندى جۇمىس جۇرگىزىلۋدە، بۇل سوت جۇيەسىنىڭ قىزمەتى تۋرالى اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ جۇمىسىن قۇرۋعا مۇمكىندىك بەردى.
سوت جۇيەسى ءاردايىم ديالوگقا اشىق دەپ 100% سەنىممەن ايتا الامىن.
- قوس تاراپ داۋلى ماسەلەلەردى مەدياتسيالىق جولمەن شەشىپ، پارتيسيپاتيۆتىك راسىممەن بەيبىت كەلىسىمگە كەلەتىن جاعدايلار ءجيى كەزدەسە مە؟ وسى جولمەن قانشا ماسەلە ءوز شەشىمىن تاپتى؟
- وبلىس سوتتارى ازاماتتاردىڭ داۋدى بەيبىت جولمەن شەشۋ ءۇشىن قاجەتتى جاعدايلار جاسايدى، ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى بەلسەندى تۇردە جۇرگىزىلەدى، تاتۋلاستىرۋ راسىمدەرى ناسيحاتتالادى، تاتۋلاستىرۋشىلار مەن كاسىبي مەدياتورلاردىڭ سۋديالارى بىرلەسىپ شىعادى. وبلىستىڭ قارقىندى دامۋىنىڭ نەگىزى - قوعامداعى كيكىلجىڭسىزدىك ەكەنى ءسوزسىز.
مەدياتسيانى قولدانۋ اياسىن كەڭەيتۋ ءۇشىن سولتۇستىك قازاقستان وبلىستىق سوتى ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدارمەن، ازاماتتىق ينستيتۋتتارمەن بىرقاتار مەموراندۋمدار مەن كەلىسىمدەرگە قول قويدى. وبلىستىڭ كاسىپوداق ورتالىعىمەن بىرلەسىپ سوتتان تىس تاتۋلاسۋ ورتالىعى اشىلدى. مەدياتسيا كابينەتتەرى قالا قۇراۋشى كاسىپورىنداردىڭ كاسىپوداق ۇيىمدارىندا، سونداي-اق وبلىس اۋداندارىندا اكىمدىكتەر جانىندا جۇمىس ىستەيدى.
قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىمەن ءوزارا ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويدىق.
ەگەر ساندار تۋرالى ايتاتىن بولساق، وتكەن جىلى ازاماتتىق ىستەر بويىنشا 196 جانە اكىمشىلىك ىستەر بويىنشا 966 داۋ تاتۋلاسۋمەن اياقتالدى.
2020 جىلى 32 ادامعا قاتىستى 29 قىلمىستىق ءىس جۇرگىزىلىپ، ولاردىڭ 25 – ءى تاراپتاردىڭ تاتۋلاسۋىنا بايلانىستى اياقتالدى، سونىمەن قاتار 18 ءىس مەدياتسيا تارتىبىمەن توقتاتىلدى.
2021 جىلى ساندار ايتارلىقتاي ءوستى. وسى جىلدىڭ 3 ايىندا 321 ازاماتتىق ءىس جانە 210 اكىمشىلىك ءىس بويىنشا تاراپتار تاتۋلاستى.
30 ادامعا قاتىستى 18 قىلمىستىق ءىس جۇرگىزۋمەن قىسقارتىلدى، ونىڭ ىشىندە تاراپتاردىڭ تاتۋلاسۋىنا بايلانىستى – 13 ءىس اياقتالدى، 3 ءىس مەدياتسيا تارتىبىمەن توقتاتىلدى.
پارتيسيپاتيۆتىك راسىمگە كەلەتىن بولساق، تاراپتار اراسىنداعى داۋدى رەتتەۋدىڭ بۇل كەلىسسوز پروتسەسى ولاردىڭ ادۆوكاتتارىنىڭ مىندەتتى تۇردە قاتىسۋىمەن، سۋديانىڭ قاتىسۋىنسىز وتەدى. پارتيسيپاتيۆتىك ءراسىمنىڭ قولدانىلۋ سالاسى جەكە جانە (نەمەسە) زاڭدى تۇلعالار قاتىساتىن ازاماتتىق، ەڭبەك، وتباسىلىق جانە وزگە دە قۇقىق قاتىناستارىنان تۋىندايتىن ازاماتتىق-قۇقىقتىق داۋلار بولىپ تابىلادى.
- قوعامدا كەلەڭسىزدىكتەر، اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىقتار، قىلمىس ورىن الماس ءۇشىن، ولاردىڭ الدىن الۋ ءۇشىن قانشالىقتى ءجيى بريفينگتەر مەن دوڭگەلەك ۇستەلدەر ۇيىمداستىراسىزدار؟
وبلىس سوتتارى تۇراقتى نەگىزدە بريفينگتەر، سەمينارلار، دوڭگەلەك ۇستەلدەر، تەلەديداردا ءسوز سويلەۋ، جۋرنالدار مەن گازەتتەردە جاريالانىمدار، سولتۇستىك قازاقستان وبلىستىق سوتىنىڭ سايتىندا اقپارات ورنالاستىرۋ جانە باسقا دا قۇقىقتىق ءتۇسىندىرۋ ءىس-شارالارىن وتكىزەدى.
جىل سايىن كەمىندە 2 رەت وڭىرلىك كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىنىڭ الاڭىندا القا توراعالارىمەن بىرگە ءسوز سويلەيمىن. ءسوز سويلەۋ بارىسىندا ءبىز جۋرناليستەردىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەمىز جانە اتقارىلعان جۇمىستار تۋرالى ەسەپ بەرەمىز.
سونىمەن قاتار، قاجەت بولعان جاعدايدا سۋديالار شىعارىلعان شەشىم نەمەسە ۇكىم بويىنشا تۇسىنىكتەمە بەرەدى، Facebook-تە ءتۇسىندىرۋ پوستتارى ورنالاستىرىلادى.
- سوت جۇيەسىندەگى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قانداي ءىس-قيمىلدار جۇرگىزىلىپ جاتىر?
- بۇل ماسەلەگە ەرەكشە كوڭىل بولىنەدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ستراتەگياسىن، سونداي-اق قازاقستان رەسپۋبليكاسى جوعارعى سوتى توراعاسىنىڭ تاپسىرمالارىن ىسكە اسىرۋ شەڭبەرىندە سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ سوتتارىندا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل بويىنشا جۇمىس جۇرگىزىلۋدە. سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ سوتتارىندا ىشكى قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ تۇراقتى باقىلاۋدا.
سۋديالار مەن سوت جۇيەسى قىزمەتكەرلەرى اراسىندا سىبايلاس جەمقورلىققا جانە باسقا دا قۇقىق بۇزۋشىلىقتارعا قارسى ءىس-قيمىل جاساۋعا باعىتتالعان ءىس-شارالار بەكىتىلگەن جوسپارلارعا سايكەس جۇرگىزىلەدى.
2016 جىلدان باستاپ قازىرگى ۋاقىتقا دەيىن سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى بويىنشا سۋديالار مەن سوت جۇيەسى قىزمەتكەرلەرى تاراپىنان سىبايلاس جەمقورلىق قۇقىق بۇزۋشىلىقتار جاساۋ فاكتىلەرى انىقتالعان جوق. ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى ۇنەمى جۇرگىزىلەدى.
- حالىقتىڭ قۇقىقتىق ساناسى مەن مادەنيەتىن قالىپتاستىرىپ، قۇقىقتىق ساۋاتتىلىعىن ارتتىراتىن جوبالار جۇزەگە اسىپ جاتىر ما؟ ناتيجە قانداي؟
- قازاقستان رەسپۋبليكاسى جوعارعى سوتىنىڭ پيلوتتىق جوبالارىمەن قاتار سولتۇستىك قازاقستان وبلىستىق سوتى باستاماشىل جوبالاردى ىسكە اسىردى.
وبلىس ورتالىعىنىڭ سوتتارىندا "ۆيرتۋالدى اقپاراتتىق ورتالىق" جەكە جوباسى ىسكە قوسىلدى.
ول ازاماتتارعا بىرىڭعاي تەلەفون ءنومىرى، ەلەكتروندىق پوشتا نەمەسە WhatsApp ءموبيلدى قوسىمشاسى ارقىلى انىقتاما سيپاتىنداعى كەز كەلگەن اقپاراتتى جەدەل الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
جوو ستۋدەنتتەرىنىڭ پراكتيكادان ءوتۋىنىڭ جاڭا فورماتى ىسكە اسىرىلدى.
"ستۋدەنتتەر پراكتيكاسىنان وتۋگە پراكتيكاعا باعىتتالعان كوزقاراس" جوباسىن ەنگىزۋ لايىقتى سۋديا كادرلارىن قالىپتاستىرۋدا وڭ ناتيجەلەر كورسەتتى.
مامليۋت اۋدانىندا اۋىلدىق وكرۋگتەردە 17 قوعامدىق كەڭەس قۇرىلدى.
وبلىستا "تاتۋلاستىرۋ راسىمدەرى: سوتقا دەيىن، سوتتا" پيلوتتىق جوباسىن ىسكە اسىرۋ شەڭبەرىندە اقساقالدار كەڭەسىنىڭ جۇمىسى زەردەلەندى. اۋىلدىق وكرۋگتەردە تۋىنداعان داۋلار مەن جانجالداردىڭ بارلىعى دەرلىك اقساقالدار كەڭەسىمەن ءساتتى شەشىمىن تابۋدا. اتالعان اۋىلداردىڭ تۇرعىندارى اراسىنداعى داۋلار ءىس جۇزىندە سوتقا جەتپەيدى. مىسال رەتىندە، اقساقالدار كەڭەسى ەكى اۋىل اراسىنداعى كۇردەلى قاقتىعىستى شەشتى.
سولتۇستىك قازاقستان وبلىستىق سوتى مەن سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ كاسىپكەرلەر پالاتاسى اراسىندا جاسالعان مەموراندۋمدى ىسكە اسىرۋ شەڭبەرىندە پراكتيكادا تۋىندايتىن قۇقىق قولدانۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وقىتۋ ارقىلى تىعىز ءوزارا ءىس-قيمىل جۇرگىزىلەدى.
2019 جىلى 13 ۆەبينار، 2020 جىلى ونلاين رەجيمدە 7 ۆەبينار وتكىزىلدى. وقىتۋدىڭ بۇل ءتۇرى تىڭداۋشىلار ءۇشىن وتە قىزىقتى.
جالپى، ايماق سوتتارىنىڭ قىزمەتى زاڭدىلىق پەن ادىلەتتىلىك قاعيداتىن ساقتاۋعا باعىتتالعانىن اتاپ وتكىم كەلەدى. بۇعان سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى سوتتارىنىڭ بارلىق سۋديالار كورپۋسىنىڭ ساپالى جانە جۇيەلى جۇمىسى ىقپال ەتتى.
سۇحباتىڭىزعا راقمەت!
اڭگىمەلەسكەن: ايجان سىلانوۆا،
“ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى
