ءماشھۇر ءجۇسىپ كەسەنەسى

«جەتپىس ۇشكە كەلگەنشە بالتالاساڭ دا ولمەيمىن، جەتپىس ۇشتەن اسقان سوڭ مايعا بولەپ قويساڭ دا ءارى ءومىر سۇرمەيمىن» دەپ ءدال ەلۋ جاسىندا ءوزىنىڭ بۇل فانيدەن قاشان كەتەتىنىن بولجاعان عۇلاما، داناگوي تۇلعا ءماشھۇر ءجۇسىپ كوپەەۆتى ۇلى ويشىل، فيلوسوف رەتىندە تانيمىز.

ءماشھۇر ءجۇسىپ اتامىز 1858 جىلى پاۆلودار وبلىسىنىڭ باياناۋىل اۋدانى قىزىلتاۋ بولىسىندا دۇنيەگە كەلگەن. شىن اتى – ءجۇسىپ، ال ءماشھۇر ارابتىڭ «بەلگىلى» دەگەن ءسوزى. ءوز جازعاندارىنىڭ كەيبىرى جاريالانىپ، ەلگە اتاعى جايىلعان شاقتى، ءجۇسىپ ەسىمىنە «ءماشھۇر» ءسوزى تىركەلەدى دە «ءماشھۇر ءجۇسىپ» اتىمەن كەتەدى.

«عۇلاما عۇمىرى» اتتى ەڭبەكتە: «قازاق ادەبيەتى تاريحىندا ءوزى ءومىر سۇرگەن داۋىردەگى بىردەن-ءبىر كورنەكتى تۇلعا تانىلاتىن بۇل جاننىڭ اتقارعان قىزمەتىنە، زەرتتەۋشلىك، اقىندىق جۇمىسىنا ءبىر ساتكە زەر سالار بولساق، وندا ونىڭ ءومىربايانى ءبىزدىڭ كوز الدىمىزعا مىناداي جايلاردى اكەلەرى انىق. ءجۇسىپتىڭ اكەسى كوپەي سەرماعامبەتۇلى قازاققا وباداي تيەتىن جۇت جىلدارىنىڭ بىرىندە اتا-انادان ەرتە ايىرىلعان قارا قاسقا اتتى كەدەيدىڭ ءبىرى بولعان. اۋىل قاريالارى اۋىل اكەسى ەسىمىنىڭ كوپەي اتالۋىنىڭ سەبەبىن: «جوق، جەتىمدى كوپ كورگەن ول ۋىزىنا جارىماعان قوزىداي شيپايا وسكەندىكتەن ونىڭ اتىن سولاي اتاپ كەتكەن»،- دەپ تۇسىندىرەدى. دەسە دە، قيىندىق پەن اۋىرتپالىقتىڭ ءدامىن ەرتە تاتقان ول مارعاۋ تىرشىلىكتى «مانسۇق» ەتكەن اۋىلداستارىنداي بولماعان. ۋاقىت وتە كەلە كوپەي سەرماعامبەتۇلى پىسىق تا، شيراق، ەتى ءتىرى ادامدار ساناتىنا قوسىلىپ، التاي-قۋاندىق ەلىندەگى شوتاياق بايدىڭ قاراوتكەل، اتباسار، ومبى، قىزىلجار توڭىرەگىندە ءجۇرىپ تۇراتىن جۇك كەرۋەنىنە تورەشى بولىپ جۇمىس ىستەيدى. ەل كورىپ، جەر كورىپ كوزى اشىلادى. سوندا ءجۇرىپ ءۇيلى-باراندى بولعان سوڭ ءوزىنىڭ كىندىك كەسىپ، كىر جۋعان جەرى قىزىلتاۋعا كەلەدى. بىراق مەزگىل-مەزگىل قايتالانىپ وتىراتىن جۇت جىلىنىڭ اۋىرتپالىعىنان اقىننىڭ اكە-شەشەسى ءوز اتا مەكەنىنەن دۋان ورتالىعى – باياناۋىلعا قونىس اۋدارىپ، كوپ جاتاقتاردىڭ ءبىرى بولىپ تۇرمىس كەشەدى»، - دەگەن دەرەك كەزدەسەدى.

وسى اتالعان «عۇلاما عۇمىرى» اتتى ەڭبەكتە ءومىر تاۋقىمەتىنىڭ اششى-تۇششىسىن كورىپ وسكەن كوپەي سەرماعامبەتۇلى بالالارىنىڭ ۇلكەنى – بولاشاق اقىن ءجۇسىپتى وقىتۋدى ماقسات ەتكەندىگى جازىلادى. ول تۋرالى: «ءوزىنىڭ بۇل ويىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ول سونداعى قامار قازىرەتتىڭ مەدرەسەسىنە كۇزەتشى بولىپ ورنالاسىپ، ەڭبەك تولەۋىنە ءجۇسىپتى وقۋعا الۋعا ءوتىنىش بىلدىرەدى. وسى ارادا ايتا كەتەتىن ءبىر جايت، اقىننىڭ اتا-اناسىنىڭ سول كەزدەرى باسپاناسى بولعان مەشىت جانىنداعى ءبىر بولمەلى ءۇي قازىرگە دەيىن بار»، - دەپ جازادى اۆتور.

قامار قازىرەت مەدرەسەسىندە 15 جاسىنا دەيىن ءبىلىم الىپ، مۇسىلمانشا حات تانىعان ءجۇسىپ 1872 جىلى تۇڭعىش رەت قاراوتكەل، اتباسار، قاراجار ماڭىن جايلايتىن التاي-قۋاندىق، توقا ەلدەرىن ارالاۋعا شىعادى. ونداعى ويى – ءوزىنىڭ جاس كەزىنەن بەرى قيالىنا قيال قوسقان حالىق قازىناسى – اۋىز ادەبەتى ۇلگىلەرىن جيناۋعا دەگەن العاشقى تالپىنىس. شوقتىقتى كەلگەن اتانداي قارالا اتقا مىنگەن (بۇل ءمىنىس كولىگى وزىنە كەيىن كوپ جىلدار بويى سەرىك بولعان) بالاڭ جىگىت، قانجىعاسىنا قاعاز تولى قورجىنىن بوكتەرىپ اپ بۇكىل جاز، ودان كۇز بويىنا سولتۇستىك ءوڭىرىن شارلاعان العاشقى ساپارىندا كوپ جايلاردىڭ كۋاسى بولادى. ول ەل مەن ەل، رۋ مەن رۋ ارسىنداعى باقتالاس-باقاستىقتىڭ، قاراپايىم جانداردىڭ قاراڭعىلىعىن پايدالانىپ، ولاردى سۇلىكتەي سورعان باي، مولدالاردىڭ، قوجالاردىڭ قاتىگەزدىك قىلىقتارىن، بۇدان باسقا دا تەڭسىزدىك، ادىلەتسىزدىك كورىنىستەرىنە ەنجار قاراپ قالماعان. مۇنداي جايتتەر ونىڭ قولىنا قالام الىپ، ۇستەم تاپ وكىلدەرىنە دەگەن قارسىلىققا تولى العاشقى ولەڭ جولدارىن جازۋعا تۇرتكى بولدى.

حالىقتىڭ اۋىز ادەبيەتىن جيناۋعا دەگەن اۋەسقويلىق بىرتە-بىرتە ومىرلىك ماقسات-مۇراتىنا اينالادى. ەل اراسىنان ءوزىنىڭ بالا كۇنگى ەستىگەن ەرتەگىلەرى، قيسسا-جىرلارى، جاڭىلتپاشتار، جۇمباقتارى جاس جىگىت ساناسىندا ەسەي كەلە ولاردىڭ تۋ تاريحىمەن، ءارتۇرلى نۇسقالارمەن ۇشتاسىپ، قاعاز بەتىنە تۇسە بەرەدى، تۇسە بەرەدى. مىنە، ءماشھۇر ءجۇسىپ كوپەەۆتىڭ XIX عاسىردىڭ اياق كەزىندەگى ءومىرى وسىنداي زەرتتەۋشىلىك، شەجىرەشىلىك، وعان قوسا الەۋمەتتىك تەڭسىزدىكتى سىنايتىن اقىندىق جاستارىمەن سيپاتتالادى. حالىق اۋىز ادەبيەتى قامقورشىسىنىڭ قولجازبا ەڭبەكتەرى 1931 جىلى قازاق سسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ قولجازبا قورىنا تاپسىرىلادى. كەيىنگى ۇرپاق ءۇشىن رۋحاني مول ولجا سانالاتىن «مەس» اتتى جيناعىنا ودان كەيىن دە شيرەك عاسىردان استام ۋاقىت ىشىندە اقىن اتالمىش جيناعىنا قانشاما حالىق دانالىعىن قوستى.

«عۇلاما عۇمىرى» كىتابىندا ءماشھۇ اتانىڭ شەجىرەشىلىك قاسيەتى تۋرالى كەلەسىدەي دەرەك بار: «ارينە، قازاقتا ماشھۇردەن باسقا شەجىرە جيناۋشىلاراز ەمەس. ولار قازىر دە ءبىرتالاي. مىسالى، ءبىر عانا سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ جامبىل اۋدانىندا تۇراتىن قاراپايىم ەڭبەكشى قۇسايىننىڭ بەكىسى، نۇرتازانىڭ شاردامبايى، كوپ جىل مۇعالىم بولعان، بەكماعامبەت سەركەباەۆ تاعى دا سونداي قازاقستاننىڭ كەڭ ولكەسىنىڭ ءار جەرىنەن تابىلادى. بىراق ءماشھۇر ءجۇسىپ كوپەەۆ شەجىرەسىنىڭ وزگە شەجىرەلەردەن ءبىر ەرەكشەلىگى سول ءاربىر رۋ اتالارىن بايانداعاندا، سولاردىڭ ءوز كەزىندە، ءوز تۇسىندا بولعان وقيعالار تۋرالى ەل اۋىزىندا قالعان ەرتەگى، اڭىزدى قوسا ايتۋى. سوندىقتان ول جازعان شەجىرە وتە قىزىقتى. ماسەلەن، اتاقتى بۇقار جىراۋدىڭ اتا-تەگىن، ونىڭ قاشان تۋىپ، قاشان قايتىس بولعاىنىن ايتۋمەن بىرگە ءماشھۇر ءوز شەجىرەسىندە: «ول زامانداعى جۇرتتار بۇقاردى كومەكەي اۋليەسى دەيدى ەكەن. ول كىسى قارا ءسوزدى بىلمەي، تەك، سويلەسە، كومەكەيى بۇلكىلدەپ، جىرلاي باستايدى ەكەن» دەگەن وبرازدى ءسوز تىركەستەرىن قوسا جازا كەتۋى سوزىمىزگە دالەل».

ءماشھۇر ءجۇسىپ ءبىر كىندىكتەن ءۇش اعايىندى. بىراق باۋىرى مەن قارىنداسى (حاسەن، ءامينا) ونىڭ جاس كەزىندە قايتىس بولىپتى. اكەسى كوپەي بولسا 73 جاسىندا دۇنيە سالعان. اقىننىڭ ءوز وتباسى تۋرالى ءسوز ەتەر بولساق، جۇبايى رابيعا ءۇش ۇل، ەكى قىز تاربيەلەپ ءوسىرىپ، 1915 جىلى باياناۋىل دۋانىنىڭ اقكەلىن بولىسىنا قاراستى ايدوس اۋىلىندا قايتىس بولعان دەگەن دەرەك بار.

ءماشھۇر ءجۇسىپتىڭ ۇلدارىنىڭ ۇلكەنى – شاراپي، ورتانشىسى – امەن، كەنجەسى – فازىل. ال قىزدارىنىڭ اتتارى – ءباتيما، ءامينا.

ۇلكەن ۇلى شاراپي 1936 جىلى 12 ناۋرىزدا اكە قازاسىنان 5 وتكەن سوڭ قايتىس بولعان. ودان كەيىنگى بالاسى امەن رەسپۋبليكا حالىق كوميسسارلار سوۆەتىنىڭ ەلدەگى قالىڭ مال، ساۋاتسىزدىقتى جويۋ تۋرالى دەكرەتىنە العاش رەت ءۇن قوسقان جاستاردىڭ ءبىرى. وسى مىندەتتى ورىنداۋ بارىسىندا ول سارا ەسوۆا سياقتى جالىنداعان جاستارمەن بىرگە الدىمەن اۋىلدىق جەرلەردە، سوسىن ارنايى جولدامامەن تاشكەنت قالاسىنداعى №14 مەكتەپتە مۇعالىم بولىپ جۇمىس ىستەگەن. امەن 1921 جىلى 33 جاسىندا اتا-اناسى قالىڭ مالعا بەرمەكشى بولعان 14 جاسار مەكتەپ وقۋشىسىن قورعاۋ جولىندا، تاپ جاۋلارىنىڭ قولىنان قازا تاپقان. بالاسىنىڭ ءولىمىن «اقجول» گازەتىندەگى قازانامادان وقىعان ءماشھۇر قارت وعان ارناپ:

«قان ءتۇستى الپىس ۇشتە اياعىما،

وق ءتيدى تۇزدە جۇرگەن ساياعىما»،- دەپ 13 شۋماق جوقتاۋ جازعان ەكەن.

كەنجە ۇلى فازىل اكەسىنىڭ ءومىر سۇرگەن جەرى پاۆلودار وبلىسىنىڭ باياناۋىل اۋدانىنداعى جاڭا جول سوۆحوزىنداعى ۇزاق جىل مۇعالىم بولىپ قىزمەت ەتكەن.

ءماشھۇر اتانىڭ اۋليەلىگى جونىندە سۇيىندىك كوپەەۆ «عۇلاما عۇمىرى» كىتابىنا ەنگەن  «ءماشھۇر ءجۇسىپ ءوز بەيىتىن ءوزى سالدىردى» اتتى ەستەلىگىندە: «اۋەلى جاتار ورىنىن دايىنداتادى. ۇلكەن كەلىنى زەينەپتىڭ دۇسجان دەگەن ىنىسىنە قازدىرىپ، ءوزى ۇنەمى باسىندا وتىرادى. ەنىن، ۇزىندىعىن، بيىكتىگىن ەكى جارىم كەز ەتىپ الدىرادى دا، ول بىتكەن سوڭ، كوڭىلى الدە بىردەمەگە داۋالاماعانداي تاعى دا ءبىراز تەرەڭدەۋ كەرەكتىگىن ايتادى. كۇندەگى ادەتىنشە، ەرتەڭگىلىك تاعى دا باسىنا كەلىپ وتىرادى دا دۇعا ەتەدى. بۇل كەز دۇسجان بىرىڭعاي قيىرشىق تاس جەر ءۇيىندىسىنىڭ استىنان تۇتاسقان ءبىر اق كۇلگىن ءتۇستى تاستىڭ بەلگى بەرە باستاعانىن بايقايدى.

– موللەكە، مىنا جەردىڭ تاسىنىڭ ءتۇسى وزگەرە باستادى، ءارى تۇتاس جاتقانعا ۇقسايدى، ەندى نە ىستەيىن، بولەكتەپ ۋاقتايىن با؟ – دەپ جوعارىعا قارايدى.

– جوق، دۇسجان. مەنىڭ دە كۇتكەنىم سول بولسا كەرەك. سىندىرماي تۇتاس ال دا جوعارىعا شىعار،- دەپ تاعى دۇعا وقيدى. بيىكتىگى ءبىر جارىم، ەنى ءبىر كەزگە تاياۋ، قالىڭدىعى 20-30 سانتيمەتر بۇل تاستى اتى-ءجونىن جازىپ، باسىنا بەلگى ەتىپ قويعىزعان ەكەن كوزى تىرىسىندە.

– قىسى بار، جازى بار، ءارى-بەرى وتكەن جولاۋشىلار كەلىپ تۇنەپ قالسا، بارلىق مۇلكىمدى پايدالانسىن. قورىقپاسىن، مەن كوردەن تۇرىپ ەشكىمگە دە باس سالمايمىن،- دەپ تاپسىرادى. بۇل جەردە ءماشھۇر:

– مەن ولگەننەن كەيىن قىرىق جىلعا دەيىن دەنەم بۇزىلمايدى. ءتىرى ادام كوزى كورەدى، سەرت ەتەم. تەك جازدىڭ ىستىق ايلارى اقىرەتىمدى ايىرباستاپ وتىرىڭدار، قىس كەرەگى جوق. سوندا كوزدەرىڭ جەتەتىن بولادى،- دەپ ۇلكەن بالاسى شاراپيدەنگە شىراقشىلىقتى وسيەت ەتەدى. ءسويتىپ، ءماشھۇر 1931 جىلدىڭ كۇز ايىندا دۇنيە سالدى. ودان بۇرىن تىرىسىندە وزىنە-ءوزى دۇعا وقىتقان. «كوپەيۇلى جۇسىپكە قۇداي راحمەت ويلاسىن» - دەپ، ساق-ساق كۇلەدى ەكەن دە: «ماعان كەلىپ باتا جاساماق تۇگىلى اركىمنىڭ باسىنا تۋار «تۇرىمتاي تۇسىنا» زامان بولادى. مەن كورمەيمىن، سەندەر كورەسىڭدەر، كورەسىزدەر دە كونەسىزدەر»، - دەيدى ەكەن. بۇل قازاق ەلىنە 1923 جىلعى دۇربەلەڭ بولپ باستالىپ، 1931-1932 جىلعا ادام قىرعىنىمەن، اشتىقپەن اياقتالعان كەز ەدى عوي. 1952 جىلى كورىن اقتارىپ، ءۇيىن تالقانداپ بۇزىپ تاستاعانعا دەيىن ءماشھۇردىڭ دەنەسى بۇزىلمادى. ونى كەزىندە كوزبەن كورگەن ادامادار بولدى. 1946 جىلى ءسابيت مۇقانوۆ تا زيرات باسىنا بارىپ، ىشىنە تۇسكەن ەدى. مەن دە 1950 جىلدىڭ جازىندا ىشىنە ءتۇسىپ، دەنەسىن سيپاعان ەدىم. سوندا، جاداعاي جەردە جاتسا دا، ءبىر ءتۇرلى حوش ءيىس شىعىپ تۇراتىن»، - جازادى.

ءماشھۇردىڭ سوڭعى ءۇش وسيەتى

«جەتپىس ۇشكە كەلگەنشە بالتالاساڭ دا ولمەيمىن، جەتپىس ۇشتەن اسقان سوڭ مايعا بولەپ قويساڭ دا ءارى ءومىر سۇرمەيمىن» دەپ ەلۋ جاسىندا ايتقان ءسوزى ەكەن. ءماشھۇر اتانىڭ ۇلكەن بالاسى شاراپيدەن سوڭعى جىلدارى ەشقايدا ۇزاپ جولعا شىقپاي ۇنەمى اكەسىنىڭ قاس-قاباعىن باعۋدا بولدى. بىراق، ءماشھۇر اتادا ەشقانداي ناۋقاس بەلگىسى جوق، ءارى كوڭىلى دە سەرگەك ەدى. ءماشھۇردىڭ ومىرىنەن حاباردار بولعىسى كەلگەن كورشى اۋىلداس اقساقالدار، ءتىپتى الىستاعى جەكجات اعايىندارى دا ءجيى كەلىپ-كەتىسىپ جاتتى.

– قيمايسىڭدار، بىلەمىن. قۇداي الامىن دەيدى، ال شاراپيدەن مەن زەينەپ بەرمەيمىن دەپ الەك، ءاي قايدام، – دەپ كۇلىپ قويادى ەكەن.

سونداي كۇندەردىڭ بىرىندە، ياعني 1931 جىلدىڭ جاز ورتاسىنان قاراي: – ماشھۇرمەن قوشتاسا بەرۋلەرىڭە بولادى، تىرشىلىگىمدە باتا جاساڭدار، قولىمنان كەلىپ ءدام تاتىڭدار. «تۇرىمتاي تۇسىندا» دەگەن زامان بولدى، كىمنىڭ قانداي جاعدايدا بولارى بەلگىسىز، ءوز كوزىممەن كورىپ، باتاعا قاتىسايىن» دەپ قۇلاقتاندىرىپ تا جىبەردى ەلدى. العاشىندا قاداما-قاداما بولىپ كەلگەن ادامدار لەگى كەيىن ۇلكەن اس بەرۋ راسىمىنە اينالىپ كەتەدى. ءماشھۇر ءار اس سوڭىنان كەيىن باتا جاساپ، قولىن جايىپ: – كوپەيۇلى ءماشھۇردىڭ ول دۇنيەدە بەتىنەن جارىلقاسىن، – دەپ قارق-قارق كۇلەدى ەكەن. مىنە، بۇل ءماشھۇر كوزى تىرىسىندە جاساپ كەتكەن وسيەتىنىڭ ءبىرى ەدى.

ءماشھۇر ومىردەن وتەرىنەن بىرەر جۇما بۇرىن سول كەزدەگى وزىنە كوڭىلدەس-اۋىلداس سەرىكتەرى بولعان ەلامان-ەسماعانبەت ۇرپاعىنان تاراعان ءجۇسىپتى، قۇديار اتاسىنان ۇستا ءماشىراپتى، تۇلكى موللانى، قۇلشارىپ دۋانانى شاقىرتىپ الدىرعان بولاتىن. اق جۋىپ، ارۋلاپ قويۋدى دا سولارعا تاپسىرعان. تەك دارەت سۋىن تىرشىلىگىمدەگىدەي كەلىنىم اقزەينەپ باپتاپ تۇرسىن، ءولى دەنەگە دە باپ كەرەك، – دەگەن ەكەن. ول اماناتى دا ورىندالدى.

اباي مەن ءماشھۇر ءجۇسىپ

ەل اۋزىنا تاراعان اباي مەن ءماشھۇر ءجۇسىپتىڭ سالەمدەسۋى تۋرالى كەلەسى ءبىر اڭىزدى اقسەلەۋ سەيدىمبەك اعامىز قاعاز بەتىنە تۇسىرگەن ەكەن.

اباي مەن ءماشھۇر ءجۇسىپ ەكەۋى ءبىر-ءبىرىن سىرتتاي بىلسە دە، ءالى جۇزدەسە  قويماعان كەزى ەكەن. بىردە، توبىقتى ەلىنە جولى تۇسكەن ءماشھۇر ءجۇسىپ امانداسۋ ءۇشىن اباي اقىننىڭ ۇيىنە تۇسەدى. تابالدىرىق اتتاپ ۇيگە ەنگەنى سول اباي توسىننان ساۋال قويىپ: «اقىلدىنىڭ وزىنەن بۇرىن ايتقانى جەتەدى دەگەن. اتىڭ قۇلاعىمدى سارسىلتىپ ەدى، شىنىمەن ءماشھۇر بولساڭ ايتشى كانە. قۇداي قايدا؟ جۇماق پەن توزاق قايدا؟!» – دەپتى. سوندا ءماشھۇر ءجۇسىپ ەش كىدىرمەستەن: «ابايدىڭ قۇدايىنىڭ قايدا ەكەنىن بىلمەدىم. مەنىڭ قۇدايىم جۇرەگىمدە. ال، جۇماق پەن توزاق اركىمنىڭ ءوز ۇيىندە، قاتىنىڭ اقىلدى بولسا – جۇماق، اقىماق بولسا – توزاق!» – دەگەن ەكەن. اباي ەستى ءسوزدى ەستىگەنىنە ريزا بولىپ: «ءماشھۇر دەسە دەگەندەي ەكەنسىڭ!» – دەپ، قولىن الىپ، ءتورىن ۇسىنىپتى.

تاعزىم

عۇلاما عالىم ءماشھۇر ءجۇسىپ بابامىزدىڭ كەسەنەسى 2006 جىلى قايتا جاڭارتىلىپ، بوي كوتەردى. قۇرىلىسى كونە تۇركى ستيلىندە جاسالعان كەسەنەنىڭ جوباسىن دايىنداۋعا س.تورايعىروۆ اتىنداعى پاۆلودار مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ماماندارى مۇرىندىق بولعان. سول كەزدەرى ەرلان ارىن باسقارعان ءبىلىم مەكەمەسىنىڭ عالىمدارى قولعا العان جوبا ەجەلگى تۇركى تايپالارىنىڭ ساۋلەت ەرەكشەلىگى، يسلام ءدىنىنىڭ وزىندىك ورنەكتەرىمەن ەرەكشەلەنەدى. كەسەنە زيراتحانا جانە كورحانا اتتى ەكى بولىكتەن تۇرادى. كورحانادا اۋليە بابامىز جاتىر، سونداي-اق ساندىقتاسى، قۇلپىتاسى قويىلىپ، شامشىراعى ورناتىلعان. ءاربىر بولىكتىڭ كولەمى – 8/8 شارشى مەتر، ال كەسەنەنىڭ بيىكتىگى 14 مەتر. سالماعى 9,5 توننا بولاتىن قۇلپىتاسى مەن ساندىقتاسى ءمارمار تاستان جاسالعان. ايشىق تەمىرلەرى ارلەنىپ، التىنمەن جالاتىلعان. كەسەنەنىڭ كىرەبەرىسىندە قۇراننان اياتتار جازىلعان.

ءماشھۇر ءجۇسىپ اتامىزدىڭ كەسەنەسىنىڭ استى – كەڭ كور، عۇلامانىڭ ماڭگىلىك مەكەنى. ەكىنشى قاباتىندا، ەدەنى تاقتايلانعان ءاپ-ادەمى بولمەدە جالعان دۇنيەگە لايىق جيھاز-مۇلىك. كىتاپحاناسى دا سوندا ورنىققان.

ويشىل، عۇلاما ءماشھۇر ءجۇسىپ اتامىزدىڭ باسىنا ءتاۋ ەتىپ، دۇعا جاساۋعا باراتىن قاراشانىڭ قاراسى قاشان دا كوپ. كەيىنگى جىلدارى جاڭا جول توسەلىپ، زيارات ەتەم دەۋشىلەرگە جاعداي جاسالدى.

ءماشھۇر بابامىز جاتقان كەسەنە جانىنان «ەسكەلدى» مادەني-قوناقۇي كەشەنى اشىلدى. 40 ادامعا لايىقتالعان ەكىقاباتتى عيمارات بابا رۋحىنا تاعزىم ەتىپ كەلۋشىلەرگە قىزمەت كورسەتەدى.  قوناقۇي كەشەنىن سالۋعا دەمەۋشىلىك كورسەتكەن «Kazenergy» اسسوتسياتسياسى 30 ميلليون تەڭگە قارجى جۇمساعان ەكەن.

اسىل ايدار، "ەل.كز"