جىل باسىنان بەرى الەۋمەتتىك ماڭىزى بار تاۋارلار باعاسى وسۋدە. اسىرەسە، ماۋسىم سايىن باعاسى قۇبىلىپ تۇراتىن كوكونىس، يمپورتقا تاۋەلدى جانە سىرتقى نارىقتا سۇرانىسقا يە تاۋارلار قىمباتتاعان. ستاتيستيكالىق دەرەكتەرگە كوز جىبەرسەك، كۇنباعىس مايى، قىزىلشا، كارتوپ پەن ءسابىزدىڭ قۇنى ەسەلەپ وسكەن.
اقىرىندا ازىق-تۇلىك باعاسىنىڭ قىمباتتاۋى ەلدى الاڭداتقان كوكەيكەستى ماسەلەلەردىڭ بىرىنە اينالدى. حالىقتىڭ كۇندەلىكتى تۇتىناتىن ونىمدەرىنىڭ باعاسىنا، ءتىپتى ەل پارلامەنتى مەن مەملەكەت باسشىسى نازار اۋداردى. پرەزيدەنت ق.توقاەۆ ۇكىمەت باسشىسى ا. ءماميندى قابىلداعاندا، وعان الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنىڭ باعاسىن ۇستاپ تۇرۋ جونىندەگى شارالاردى جۇزەگە اسىرۋعا باسا ءمان بەرۋدى تاپسىردى. ۇكىمەت وتىرىسىندا ازىق-تۇلىك پەن تۇتىنۋ تاۋارلارى، قىزمەتتەر باعاسىنىڭ ءوسۋى تالقىلاندى. جالپى ايتار بولساق، ەل بويىنشا ازىق-تۇلىك باعاسىن تۇراقتاندىرۋ ءۇشىن ساۋدا جەلىلەرىنە 33 ميلليارد تەڭگە سۋبسيديا ءبولىندى. الداعى ۋاقىتتا بۇل قارجى 50 ميللياردقا جەتكىزىلەدى. بۇل تۋرالى پرەمەر-ءمينيستردىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ءاليحان سمايلوۆ مالىمدەدى. ونىڭ ايتۋىنشا، بۇگىندە وڭىرلىك تۇراقتاندىرۋ قورلارىندا 20 مىڭ توننا ازىق-تۇلىك بار. بۇعان قوسا تاۋاردى ساتىپ الۋعا كەلىسىمشارت جاسالىپ وتىرعان كورىنەدى. سونداي-اق، الداعى ۋاقىتتا كوتەرمە تاراتۋ ورتالىعىن سالۋ مىندەتى تۇر.
ال، ەلىمىزدىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى ساپارحان وماروۆتىڭ ايتۋىنشا،
قازىر ناقتى كارتوپ جوق ەمەس، بار. بىلتىرعى كارتوپ ەل استاناسىنىڭ وزىندە 200 تەڭگەدەن ساتىلىپ جاتىر. بىراق، ادامدار جاڭا شىعىپ جاتقان كارتوپتى العىسى كەلەدى. جاڭا شىعىپ جاتقان كارتوپ قازىرگى كەزدە وزبەكستان، قىرعىزستاننان كەلىپ جاتىر، ونىڭ باعاسى ارينە جوعارى, -دەگەن ەدى.
بازار نارقى قانداي ەكەنىن كۇندەلىكتى تۇتىناتىن تاۋارلار نارقىنان بىلۋگە بولادى. باعا قىمباتشىلىعى جالعاسۋدا. ەلدە كارتوپتىڭ 1 كەلىسىنىڭ قۇنى ورتا ەسەپپەن 300-350 تەڭگەگە، ال ءسابىز – 400-500 تەڭگەگە جەتتى. باعا قىمباتتىعى تۋرالى سۇراعانىمىزدا ساۋداگەرلەر وزدەرىنە تاۋارلاردىڭ بۇرىنعىدان الدە قايدا جوعارى باعامەن كەلىپ جاتقانىن ايتىپ قالدى.
بىلتىر وسى كەزدە كوتەرمە ساۋدالاۋشىلاردان كوكونىستەردى ارزانعا الاتىنبىز، بيىل كارتوپ تا، ءسابىز دە وتە قىمبات. ونىڭ سەبەبىن سۇراساق، ءار نارسەنى العا تارتادى. جانار-جاعارماي قىمباتتادى. تەڭگە قۇنسىزداندى. قۋاڭشىلىققا بايلانىستى كوكونىستىڭ شىعىمى از بولىپتى. ودان قالدى پاندەميانى العا تارتادى،- دەيدى جانار ەسىمدى ساۋداگەر.
ال، تالدىقورعان قالاسىنىڭ اكىمدىگى باعانى تۇراقتاندىرۋ باعىتىندا قانداي جۇمىستار اتقارىپ جاتىر دەگەن ساۋالىمىزعا جاۋاپ ىزدەپ كوردىك. بارشاعا ايان، قالاداعى «كوممۋنالدى بازاردا» اپتانىڭ سەنبى كۇندەرى جارمەڭكە وتكىزۋ داستۇرگە اينالعان.
-وبلىس ورتالىعى تالدىقورعان قالاسىندا الەۋمەتتىك ماڭىزى بار تاۋارلاردىڭ باعاسىن تۇراقتاندىرۋعا بايلانىستى شارالار جاسالىپ جاتىر. وبلىستاعى كاسىپكەرلىك جانە يندۋستريالدى- يننوۆاتسيالىق دامۋ باسقارما، ستاتيستيكا دەاپراتامەنتىمەن ءبىزدىڭ ءبولىم بىرلەسىپ، ۇكىمەت قاۋلىسىمەن بەكىتىلگەن حالىق تۇتىناتىن 19 ءتۇرلى الەۋمەتتىك ماڭىزى بار تاۋارلارعا مونيتورگ جاسالىپ كەلەدى. حالىق كۇندەلىكتى تۇتىناتىن نان ونىمدەرىنىڭ باعاسىن ۇستاپ تۇرۋ ءۇشىن «جەتىسۋ» الەۋمەتتىك –كاسىپكەرلىك كورپوراتسياسى اق (سپك ) 180 توننا 1-سۇرىپتى ۇندى ناۋبايحانالارعا تاراتتى. ماسەلەن، «دۋيسەنبينوۆ» جك-40 توننا، «جۋمانكۋلوۆوي» جك- 20 توننا، «ۆاتۋلكو» جك-120 توننا ءبولىندى. مۇنان وزگە كورپوراتسيانىڭ الەۋمەتتىك 3 دۇكەنى بار. ولار: ەسكەلدى كوشەسى 242/2,«سانجار» دۇكەنى، ابىلايحان 113, وتەناي اۋىلىنداعى «ايزەرە» دۇكەندەرى. جەرگىلىكتى ءونىم شىعاراتىن «اككۋس» جشس، «JLC ءسۇت» جشس، «ايدىن» جك ءسۇت پەن ءسۇت ونىمدەرىن، جۇمىرتقا مەن قۇس ەتى، ماي-قايماق ساۋدالايتىن 4 دۇكەن مەن 12 ساۋدا دۇڭگىرشەكتەرى جۇمىس جاسايدى،-دەيدى «تالدىقورعان قالاسى كاسىپكەرلىك ءبولىمى» مم باسشىسى نۇربول قالياحمەتوۆ.
قازىرگى تاڭدا جەڭىلدەتىلگەن قارجىلاندىرۋ ارقىلى ساۋدا جەلىلەرى ءوز تاۋارلارىن جۇرتشىلىققا جەڭىلدەتىپ ۇسىنۋعا ىنتالى. بۇل باعىتتا، جەڭىلدەتىلگەن قارىز العان «سابىرجان ي ك» جشس، «تويمارت» پەن «سانجار» دۇكەندەرىندە حالىق كوپ تۇتىناتىن تاۋارلاردىڭ باعاسىنا جەڭىلدىك بەرەتىن سورەلەرگە نازار اۋدارۋعا بولادى.
بۇدان باسقا، «جەتىسۋ» اككاق قويمالارى مەن ساۋدا جەلىلەرىندە ماڭىزدى تاۋارلاردىڭ قورى بار جانە دە بۇل ونىمدەردى بەلگىلەنگەن باعادا ساتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
ماسەلەن، «ماگنۋم» ساۋدا ۇيىندە 1 توننا-كۇرىش، 1,1 توننا- قانت، 1,0 توننا- كەسپە، 970 مىڭ ليتر- سۇيىق ماي بولسا، وسىنداي مولشەردە «سكيف ترەيد» ساۋدا ورتالىعىندا دا ازىق-تۇلىك قورى بار. سونداي-اق، «جەتىسۋ» اكك كۇرىش 81,6 توننا، قانت- 438,8 ت، كەسپەلەر- 15,3 ت، سۇيىق ماي-13,0 توننا ساقتالىپ وتىر.
جالپى العاندا، قالا بويىنشا ەل ءۇشىن ماڭىزى بار تاۋار تۇرلەرىنىڭ باعاسىن قالىپتى ۇستاپ تۇرۋعا قاتىستى جۇمىستار جۇرگىزىلە بەرەدى.
ال مامانداردىڭ سوزىنە سۇيەنسەك،كوكونىستەر باعاسىنىڭ بيىلعى وسۋىنە ەلەكتر ەنەرگياسى، تاسىمالداۋ، تاس جولداردىڭ اقىلى بولۋى دا ءوز اسەرىن تيگىزگەن. الداعى ۋاقىتتا، كوكونىس ماسەلەسى شەشىلەدى دەپ كۇتىلۋدە. ەلدە شارۋالار القاپتارىنداعى ءونىمدى جينايدى.
