استراحان مەن استانانىڭ اراسى شامامەن 2600 شاقىرىمداي. ءبىز اۋەلى ماسكەۋگە ۇشتىق. ودان ءارى رەسەيلىك «پوبەدا» لوۋكوستەرىمەن استراحان استىق جاسىم بار قوس مۇشەلدە – جىلىم سيىر، تاعدىردىڭ ايداۋىمەن كەتتىم قيىر. حالىق ءانى قىتاي قازاقتارىنىڭ اراسىندا اتى تانىمال مامىر ەسىمدى ءانشى وسىلاي دەپ ءان شىرقايدى. تەك قازاق تىلىندە ءان ايتاتىن مامىر بۇل ءاندى لوندونداعى ستۋديالاردىڭ بىرىندە جاڭا فورماتتا، ءۇش داۋىستا جازدىرعان. تىڭداعان ادامنىڭ بويى تىتىركەنىپ، ادەتتەگىدەن وزگەشە كۇيگە ەنەرىنە مەن كەپىل. الايدا، ايتپاعىم باسقا ەدى. قيىر جايلاپ، قىر قونعان قازاقتاردىڭ اراسىندا، ءوز ەلىنەن، قانداستىرىنىڭ قوڭسىسىنان تاعدىردىڭ تالكەگىنەن ءبولىنىپ، لاجسىز وزگە ەلدىڭ قۇرامىندا كەتكەندەرى دە بار. بۇگىنگى ماقالامىزدا سونداي ىرگەلى دياسپورالاردىڭ ءبىرى – استراحان قازاقتارى جايلى كورگەنىمىز بەن ويعا تۇيگەنىمىزدى جازباقپىز. استراحان مەن استانانىڭ اراسى شامامەن 2600 شاقىرىمداي. ءبىز اۋەلى ماسكەۋگە ۇشتىق. ودان ءارى رەسەيلىك «پوبەدا» لوۋكوستەرىمەن استراحان استىق. كەي دەرەكتەردە «استارحان»، يا بولماسا، «ادجيتارحان»، «اشتارحان» دەپ ءارتۇرلى ەتيمولوگيالىق بولجامدار جاسالاتىن قالاعا بارۋشىلاردىڭ قاراسى قالىڭ كورىندى. ءبىر ۇشاق لىق تولدى. رەسەيدىڭ 115 تاريحي قالالارىنىڭ تىزىمىنە كىرەتىن بۇل قالانى «رەسەي ۆەنەتسياسى»، «كاسپي استاناسى» دەپ تە اتايدى ەكەن. سوندىقتان بولار، قالادا شەتەلدىكتەردىڭ سانى جەتەرلىك. كەرەك دەسەڭىز، كۇللى الەم جىل سايىن نازارىن تىگەتىن نوبەل سىيلىعىنىڭ نەگىزىن قالاعان الفرەد اقساقال وسى قالادا از-كەم ءومىر ءسۇرىپ، كاسىپ قىلىپتى. قالاعا كەلە سالا، ءوزىمىزدى ۋىلدىرىقتى ولكەگە تاپ كەلگەندەي سەزىندىك. قايدا قارامايىق، قىزىل، قارا ۋىلدىرىقتاردىڭ جارناماسىنان كوز سۇرىنەدى. جەرگىلىكتى جۇرتتىڭ ايتۋىنشا، بۇل – وزەن بالىقتارىنان وندىرىلەدى. ونىڭ ساپاسى تەڭىز بالىقترىنان وزگەشە دەيدى. قىرلى ولكەنىڭ قازاعى بولعاندىقتان، انىق-قانىعىن بايىپتاي المادىق. بىزدىڭشە – ءبارى ءبىر ۋىلدىرىق. زاتتارىمىزدى قوناق ۇيگە جايعاپ، قالانىڭ كورىكتى جەرى ءارى سيمۆولى ىسپەتتەس «استراحان كرەملىن» كورگەنگە اسىقتىق. سەبەبى، كەي دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، بۇل بەكىنىس ۋاعىندا جارتى الەمدى تىتىرەتكەن التىن وردا استاناسى ساراي-باتۋ قالاسىنىڭ كىرپىشتەرىنەن قالانعان دەيتىن عىلىمي گيپوتەزا بار ەكەن. ءجا، بۇل تۋرالى ءسال كەيىنىرەك باياندارمىز. 1580-1620 جىلدارى سوعىلعان كرەمل قالانىڭ ەڭ كورىكتى جەرى – ەدىل مەن قۇتىم وزەندەرىنىڭ قيىلىسار تۇسى، قوياندى توبەدە ورنالاسقان. ءاۋ باستا، ۆوەۆودا ي. چەرەميسينوۆ 1557-1558 جىلدارى قالانى كوشىرگەندە جوسپارلانعان بەكىنىس جۇمىسىنا دەي گۋباستىي مەن ميحايل ۆەليامينوۆ جەتەكشىلىك جاسايدى. ىرگەسىن قالاۋعا قالادان 140 شاقىرىمداي قاشىقتىقتاعى ساراي-باتۋ قالاسىنىڭ كىرپىشتەرىن پايدالانادى. قازىرگى كەزدە سەليتەرنوە سەلوسىنىڭ ماڭىنداعى اقتوبە وزەنىنىڭ بويىندا ءۇيىندى توبەلەرگە اينالعان كونە قالانىڭ كىرپىشتەرى استراحانعا قالاي جەتتى؟ سۋ جولىمەن بە، الدە، ات پەن اربانىڭ جانە ادام كۇشى سالىندى ما؟ بۇل سۇراقتىڭ جاۋابىن تاپپادىق. كرەملدىڭ دە، ساراي-باتۋدىڭ دا ماڭىن مەكەن ەتىپ، تۋريستەرگە جول كورسەتىپ، ناپاقا تاباتىن گيدتەر بۇل ساۋالىمىزعا جاۋاپ بەرە المادى. ەڭ قىزىعى، «بۇلعاقتى كەزەڭدە» (م. ماعاۋين) ماريا منيشەك وسى بەكىنىستى پانالاپتى. «رەسەي ۆەنەتسياسى» نەمەسە «كاسپي استاناسى» دەگەن اتاقتارعا يە استراxانداعى كرەمل اتالمىش قالانىڭ كوركى دەسەك تە بولادى. باستاپقىدا – قىرىم xاندىعىنان قورعانۋ ماقساتىندا سوعىلعان بەكىنىستى اعاشتان تۇرعىزعان. ورتالىقتان قاشىق جاتقاندىقتان تەڭىز قاراقشىلارى مەن ۇرى-قارىلار دا وسى ماڭدى ءجيى مەكەندەگەن. ءتىپتى، ولاردى ايتپاعاندا، گرۋزيننىڭ ۆاxتانگ VI, تەيمۋراز ءىى سەكىلدى قاشقىن پاتشالاردىڭ ءتانى وسى جەردەن ماڭگىگە تىنىس تاپقان. بيىكتىگى 3 مەتردەن 8 مەترگە جەتەتىن قامال ىرگەسىنىڭ قالانۋىنا، جەرگىلىكتى xانداردىڭ الاۋىزدىعىن پايدالانىپ، استراحان ولكەسىن تۇگەل باعىندىرعان يۆان گروزنىي پاتشانىڭ قوسقان ۇلەسى زور. اراب تاريxشىسى يبن باتۋتانىڭ ءوزى تامسانعان ساراي-باتۋ قالاسىنىڭ «استراxان كرەملىنىڭ» قابىرعالارىنا قالانىپ كەتۋى وسىدان كەلىپ شىعادى. استراحانداعى انا ءتىل ءبىر كەزدەرى قازاقتىڭ جەرى بولعان استراحان تاريحى الۋان قىرلى. ۇلتتىق قۇرامى دا سان ءتۇرلى. 100-دەن استام ۇلتتىڭ وكىلى مەكەندەيدى. 1 ملننان استام حالىق بولسا، سونىڭ 200 مىڭعا جۋىعى – قازاقتار. نەگىزىنەن كىشى ءجۇز رۋلارىنىڭ وكىلدەرىنەن قۇرالاتىن قازاقتار بارىنشا سالت-داستۇرلەرى مەن تىلدەرىن ساقتاپ قالۋعا جانتالاسۋدا. وزىندىك تىلدىك ەرەكشەلىكتەرى دە جوق ەمەس. مىسالى: «ساداقانى» – «نياز»، «شوبەرەنى» – «نەمەنتاي»، «راقمەتتى» – «ساۋ بول» دەپ ايتادى. ال، كىسى قايتىس بولعان ءۇيدى قوناققا شاقىرىپ، كوڭىل ايتاتىن ءداستۇردى «كوڭىلشاي» دەيدى. تاعى ءبىر بايقاۋىمىزشا، بۇرىن استراحان وبلىسىندا 70-كە جۋىق قازاق مەكتەبى بولعان ەكەن. قازىر سۇرىپتالىپ-ىرىكتەلىپ، سونىڭ 30 شاقتىسى عانا قالىپتى. وندا دا قازاق ءتىلىن اپتاسىنا ءبىر رەت فاكۋلتاتيۆ تۇرىندە وتەتىن كورىنەدى. ال، ءبىز بارعان كراسنويار (قىزىلجار) اۋدانى، بايبەك اۋىلىنداعى اباي اتىنداعى مەكتەپتە 90-شى جىلدارى «راۋان» باسپاسىنان شىققان قازاق ءتىلىنىڭ وقۋلىعى قولدانىستا. سەبەبى، سوڭعى جىلدارى شىققان ءبىزدىڭ وقۋلىقتار بۇل جاقتىڭ وقۋ باعدارلاماسىنا ساي كەلمەيدى ەكەن. بىراق قول قۋسىرىپ وتىرعان مۇنداعى اعايىنداردى كورمەدىك دەگەنمەن، اپتاسىنا ءبىر رەت بولاتىن قازاق ءتىلىن قيىنسىنىپ، داۋ شىعاراتىن اتا-انالار دا جوق ەمەس ەكەن. مۇنى اتى-ءجونىن ايتپاۋدى وتىنگەن مەكتەپ مۇعالىمدەرىنىڭ ءبىرى ءسوز اراسىندا ايتىپ قالدى. امالسىز وتكەن تاريحتى قوپاردىق. سوناۋ قيىن-قىستاۋ 1945 جىلدىڭ وزىندە 77 قازاق مەكتەبى بولعان. سالىستىرۋ ءۇشىن ايتار بولساق، سول زاماندا 142 ۇلتتىق مەكتەپ بولعان. 42 – تاتار، 23 – ارالاس مەكتەپ جۇمىس ىستەپ تۇرعان. قازىرگىدەي قوي ۇستىنە بوزتورعاي جۇمىرتقالاعان زاماندا جاعداي مۇلدە وزگەشە. اۋىلداعى اقساقالداردىڭ «ادام وزگەردى مە، الدە زامان وزگەردى مە؟» دەيتىن پالساپالىق سوزدەرىن ىشتەي ءبىر قايتالاپ، شىنايى اقساقالدار مەن قازاق ءتىلدى مەكتەپتەردىڭ ازايىپ جاتقانىنا شىن قىنجىلىپ قالدىق. قۇرمانعازى كيەسى بىلتىرعى جىلى ەلباسى ن.ءا. نازارباەۆتىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلامالىق ماقالاسىندا قاسيەتتى جەرلەر تاقىرىبى قوزعالدى. قاي جەردە اتا-باباسىنىڭ مازارى قالسا، سول جەردى كيەلى سانايتىن قازاق ءۇشىن استراحاندا قاستەرلى ورىندار جەتەرلىك. سەيىت بابا مازارى مەن بوكەي حاننىڭ جانە اتان حانىمنىڭ، «كۇي اتاسى» قۇرمانعازىنىڭ كەسەنەلەرىن ءبىر تۇگەندەسەك جەتكىلىكتى. وبلىستاعى ماڭىزدى تۋريستىك ورىنداردىڭ ءبىرى سانالاتىن قۇرمانعازى ساعىربايۇلىنىڭ مازارىنا جىلىنا 25 مىڭعا جۋىق تۋريست كەلەدى. بۇل مالىمەتتى قۇرمانعازى اتىنداعى مادەني ورتالىقتىڭ ۇجىمىنان ەستىدىك. ۆولودار اۋدانىنداعى التىنجار اۋىلىنداعى قۇرمانعازى بەيىتىنىڭ باسىنا اق شاڭقان كەسەنە ورناتىلعان. اشىلۋ سالتاناتىنا ەلباسى ن.ءا.نازارباەۆ پەن رەسەي ۇكىمەتىنىڭ باسشىسى ۆ.چەرنومىردين قاتىسقان. داۋلەسكەر كۇيشى كەسەنەسى ءوزىنىڭ ەرەكشە سۇلۋلىعىمەن كوز تارتادى. جوبا اۆتورى – ماڭعىستاۋلىق ماقسۇت نۇرقاباەۆ. قۇرمانعازىنىڭ نەمەرەسى كارىم قۇرمانعازيەۆتىڭ سوزىنشە، ادەتتەگىدەي ءبىر قۋعىننان كەلگەن قۇرمانعازى ۇلى قۇباشقا جۋىناتىن قۇمان اكەلۋدى سۇرايدى. سوندا اكەسىنە سۋ قۇيىپ تۇرعان ول جەلكەدەن باستاپ، جون ارقادان بەلگە دەيىن جالعاسقان جالدى بايقاپ، جاعاسىن ۇستايدى. كەيىنىرەك كورگەنىن ۇلىنا ايتىپ، ومىرىندە 200-گە جۋىق كۇي شىعارعان قۇرمانعازىنىڭ تەگىن ادام بولماعانىن جانە ونىڭ دوسى يشماننىڭ قاسىنا جەرلەۋدى امانات ەتكەنىن ايتادى. كەسەنەنىڭ باستى ەسىگىنەن كىرىپ، كىلت سولعا بۇرىلىپ جۇرسەڭىز، سول جاق بەتىڭىزدەن اراب جازۋىمەن ورنەكتەلگەن شاعىن عانا قۇلپىتاستى بايقاۋعا بولادى. بۇل – قۇرمانعازىنىڭ جان قيىسپاس دوسى يشماننىڭ باسىنا قويىلعان بەلگى. بەرتىن كەلە يراننان ارنايى كەلگەن عالىمدار قۇلپىتاستان ونىڭ اتىن وقىپ، مۋزەي قىزمەتكەرلەرىنە اتالعان اقپاراتتى جەتكىزەدى. پارسى ەلىنىڭ كوزى اشىق زيالىلارى ماڭگى دوستىقتىڭ كۋاگەرى بولادى. وسى ەستەلىكتەردى ايتىپ وتىرعان كارىم اقساقال از-كەم ءۇنسىز قالدى. ويىن بۇزباي وتباسىلىق البومىنا كوز جۇگىرتىپ، ونىڭ قۇرمانعازى مۋزەيىندەگى ۇلى اتاسىنىڭ كەسكىنىنە وتە-موتە ۇقساستىعىنا تاڭ قالدىق تا، «ارمان-وكىنىشىڭىز بار ما؟» دەپ وقىس ساۋال تاستادىق. «ءيا، وكىنىشىم از ەمەس. دومبىرا تارتۋدى ۇيرەنە المادىم. سول وكىنىش. ۋاعىندا دەن قويمادىم. كوڭىل-كۇيىم بولماعاندا «سارىارقا» مەن «بالبىراۋىندى» تىڭدايمىن. قان قىسىمىم كوتەرىلىپ، قينالعاندا اتا باسىنا بارامىن» دەگەن جاۋاپ الدىق. استراحان قازاقتارى قۇرمانعازى ساعىربايۇلىن اۋىز ەكى تىلدە «اتا» دەپ ايتادى. دومبىرا ۇستاپ، ونەر جولىنا تۇسەمىن دەيتىن بۇل جاقتىڭ قازاقتارى ءبىر قولىنا دومبىرا، ەكىنشى قولىنا تابا نان الىپ، اتا باسىنا تۇنەيدى. ەگەر تۇسىنە دومبىرا كورىنسە، داۋلەسكەر كۇيشى، ال، تابا نان كىرسە، قاراپايىم شارۋعا بەيىمدەلگەندى دۇرىس كورەدى. حالىق سەنىمىنە شەك بار ما؟! قۇرمانعازى ساعىربايۇلى اتىنداعى اۋداندىق مادەنيەت ورتالىعىنىڭ جانىنداعى مۋزەي قىزمەتكەرى جۇماقىز يمانباەۆانىڭ سوزىنە سەنسەك، بالا كوتەرمەگەن جاس كەلىنشەك مۋزەيدەگى كۇيشى ءبيۋستىن جۇرەگىنە باسىپ، «اتا، وتباسى قۇرعانىمىزعا جەتى جىل بولدى. ءسابيىمىز جوق ەدى. سىزدەن ءسابي تىلەپ كەلدىم» دەيدى. اراعا ءبىر جىل سالىپ، ءسابيىن قۇشاقتاپ، مۋزەي قىزمەتكەرلەرىنە العىسىن ايتىپ كەتەدى. بيۋست دەمەكشى، بەلگىلى عالىم نوەل شاياحمەتوۆ جاساعان كۇيشى بەينەسىنىڭ حالىقپەن قاۋىشۋى دا ەرەكشە. وتكەن عاسىردىڭ جەتپىسىنشى جىلدارى اتا مازارىن قازىپ، ونىڭ ءبيۋستىن جاساۋ تۋرالى تاپسىرما تۇسەدى. الماتىدان ارنايى كەلگەن عالىمدار ەكى كۇن بويى قازبا جۇمىستارىن جۇرگىزە الماي ابىگەرگە تۇسەدى. قابىردەن شىققان جىلاندار تاپ-تاپ بەرىپ، جۇمىستى مۇلدە توقتاتىپ تاستايدى. سوندا، جەرگىلىكتى اقساقالداردىڭ ايتقانىن تىڭداپ، قۇرباندىق شالىپ، اتا ارۋاعىنا قۇران باعىشتاعاندا الگىندەي جايتتار ساپپا تىيىلادى. ءدىندى مەملەكەتتەن ءبولىپ، اتەيستىك قوعام قۇرماقشى بولعان كەڭەس زامانىندا وسىنداي دا وقيعالار بولعان. قۇرمانعازى ساعىربايۇلىنىڭ كەسەنەسىندە اتا ارۋاعىنا قۇران باعىشتاپ، مۋزەي ارالاپ ءجۇرىپ، ەلەۋسىزدەۋ تۇرعان ەسكى دومبىراعا كوزىمىز ءتۇستى. جۇماقىز اپامىزدان سۇراعانىمىزدا كۇيشىنىڭ كوزىن كورگەن كونە جادىگەر ەكەن. الىپ قاراۋعا باتپادىق. ءبىزسىز دە يتاليان عالىمدارى زەرتتەپ، باعاسىن بەرىپ تاستاپتى. جاسالعانىنا 200 جىلداي ۋاقىت وتسە دە، دومبىرداعى نوتالاردىڭ ورنالاسۋى مەن دالدىگى قازىرگى زاماناۋي اسپاپتاردان ەش كەم ەمەس. بۇل – باتىس عالىمدارىنىڭ باعاسى. اعىلشىن اقىنى وسكار ۋايلدتىڭ «ونەر – ءومىردىڭ ءوزى، ول ءولىمدى بىلمەيدى» دەگەن دانا ءسوزىن ەرىكسىز ەسكە الدىق. استراحان ازاماتتارى وبلىستا «جولداستىق» قازاق بىرلەستىگى تولىق قاندى جۇمىس ىستەپ تۇر. اۋدانداردا تۇگەلگە دەرلىك فيليالدارى بار. ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىز بەن سالت-ءداستۇرىمىزدى ناسيحاتتايتىن «اق-ارنا» وبلىستىق گازەتىن شىعارىپ وتىر. مىڭ تيراجبەن تارايتىن باسىلىم قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە جارىق كورەدى. بىرلەستىك توراعاسى – نۇرلان قاندىقوۆ ەسىمدى جانىپ تۇرعان جاس جىگىت. ءوزى وسىنداعى وبلىستىق دۋمانىڭ دەپۋتاتى. الدىن ەڭ ءىرى ناريمانوۆ اۋدانىنىڭ باسشىسى قىزمەتىن اتقارعان. ايتا كەتەتىن جايت، بۇگىندە وبلىستىق دۋماداعى 6 دەپۋتات قازاق ۇلتىنان. نۇرلاننىڭ باستاماسىمەن بيىلدان باستاپ، «جولداستىق» دەپ اتالاتىن استراحانداعى اعايىنداردىڭ باسىن قوسقان ۇلكەن توي ۇيىمداستىرىلىپتى. بىزدەر وسى تورقالى تويدىڭ كۋاگەرى بولدىق. 10 مىڭ قازاق جينالعان تويدى كوڭىل تولقىماي قاراماۋ مۇمكىن ەمەس ەدى. ۇمىت بولا باستاعان تۇيە بايگەنى تاماشالاپ، تاسپاعا جازىپ الدىق. الىستاعى اعايىندار مارە-سارە. كوپتەن كورمەگەن قۋانىشتارىن باسا الماي، كيىز ءۇي تىگىپ، ناريمانوۆ اۋدانىنداعى دجاكۋەۆكا اۋىلىن دۋىلداتىپ جىبەردى. دجاكۋەۆكا قادىم زامانداردان قالماقتى جەرى. ۋاقىت وتە كەلە، قازاقتار ىعىستىرىپ، قالماقتار وزگە جاققا كوشۋگە ءماجبۇر بولعان. «تويدىڭ بولعانىنان بولادىسى قىزىق» دەگەن ماتەلدى تىلگە تيەك ەتكەن قانداستار اتالعان شاراعا ارنايى شاقىرىلعان قازاق ەستراداسىنىڭ جۇلدىزى روزا رىمباەۆانىڭ ونەرىن تاماشالاعانشا اسىقتى. جاندى داۋىسپەن ءبىر ساعاتتان استام ەكى تىلدە ءان شىرقاعان روزا قۋانىشقىزىنىڭ ونەرىن مويىنداماسقا شاراڭ جوق. از-كەم سۇحباتتاسىپ ۇلگەردىك. «قازاقتار قايدا شاقىرسا دا بارا بەرەمىن. كەيدە تەگىن-اق بارا سالامىن» دەگەن قازاقتىڭ روزاسىنىڭ مۇنداي ەرلىگىن قالايشا جازبايسىڭ. مۇندا قىزمەتتەگى قازاقتار از ەمەس. مىسالى، استراحان وبلىسى گۋبەرناتور اكىمشىلىگىنىڭ جەتەكشىسى – قانات شانتەمىروۆپەن جوعارىدا جازعان تويدا تانىستىق. زاپاستاعى پولكوۆنيك. 2008 جىلدان بەرى اتالعان قىزمەتتى ابىرويمەن اتقارىپ كەلەدى. 1989 جىلى «ەرلىگى ءۇشىن» مەدالىمەن ماراپاتتالعان. رەسەيدەگى پرەزيدەنت سايلاۋىندا ۆ.ۆ.ءپۋتيننىڭ سەنىمدى وكىلى بولعان. ءبىر ۇل، ەكى قىزى بار. «ءبىر قىزىم الماتىدا تۇرادى. جىلىنا ءبىر رەت ەلگە كەلىپ تۇرۋعا تىرىسامىن»، - دەيدى. جاسىراتىنى جوق، استراحان اسىپ، كولىكتەن قاتتى قينالدىق. كراسنويارسك، ۆولودار، حارابالينسك، ناريمانوۆ اۋداندارىن ارالاۋعا اياق ارتارعا زار بولدىق. وسىنداعى قازاق اعايىندارىمىز بەن قانات اعامىز قۇشاق جايىپ، كەتكەنشە بار جاعدايىمىزدى جاسادى. ۇمىتىپ بارام، قازاقتاردىڭ تويىن دۇركىرەتىپ وتكىزگەن ناريمانوۆ اۋدانىنىڭ باسشىسى ۆالەري ءالجانوۆتىڭ اناسى – قازاق ەكەن. بار قوناقتىڭ كوڭىلىن تابۋعا تىرىسىپ، زىر جۇگىرىپ ءجۇر. جاسى ۇلكەن اقساقالدار «ءبىزدىڭ جيەن»، - دەپ ەزۋ تارتادى. «جاقسىنىڭ جاقسىلىعىن ايت، نۇرى تاسىسىن!» دەگەن. ەڭ ءبىر قىزىق دەرەك – 2016 جىلى عالامشارىمىزدىڭ ەڭ قارت تۇرعىنى رەتىندە استراحان وبلىسى، كراسنوايار اۋدانى، يسلامعازى اۋىلىنىڭ تۇرعىنى ءتانزيلا بيسەمبەەۆا تانىلعان. سول جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا ءتانزيلا اپامىز 120 جاسقا تولىپتى. كەشەگى وتكەن تاريحقا ۇڭىلسەك، ءىى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستا استراحان قازاقتارىنىڭ اراسىنان 4 بىردەي كەڭەس وداعىنىڭ باتىرلارى شىققان. سوتسياليستىك ەڭبەك ەرى اتانىپ، «داڭق» وردەنىنىڭ تولىققاندى كاۆالەرى اتانعانى قانشاما. ەكى اپتا مەكەن بولعان استراحانمەن قيماي قوشتاستىق. جارلىسى مەن باي تەڭ قۇت مەكەن سەكىلدى كورىندى. ءبىر شاڭىراقتىڭ استىندا تاتۋ-ءتاتتى تىرشىلىك ەتىپ جاتقان قانشاما ۇلت پەن ۇلىستىڭ وكىلدەرىنىڭ بەيبىت ءومىرى ۇزىلمەسىن دەپ تىلەدىك. ەل جاققا قاراپ، جاقسى جاڭالىق كۇتكەن قانداستارعا قايتا اينالىپ كەلۋگە ۋادە ەتتىك. بالىعى تايداي تۋلاعان، باقاسى قويداي شۋلاعان اق ەدىلدىڭ بويىن ارمانسىز ارالادىق. «قازاقتىڭ تاريحى – نەتكەن باي تاريح!» دەپ وي قۇشقان كۇيى ەلگە جينالدىق. كەتەر ساتتە «قازاقستانىم امان بولسىن! راقمەت! ساۋ بولىڭىزدار. نازارباەۆقا سالەم ايتىڭىز. رەسەيدىڭ كەمپىرى سالەم ايتتى» دەپ قول بۇلعاپ قيماي قوشتاسقان بايبەك اۋىلىنىڭ تۇرعىنى التىناي ۇبىشقىزىنىڭ اماناتىن ارقالاپ اتتاندىق. الدىمىزدا وزگە ەلدەر بار ەدى. سەبەبى، تارىداي شاشىراعان ءاربىر قازاقتىڭ تاريحىن باياندايتىن تاريحي ساپارىمىزدى جالعاستىرامىز.
اۆتور: ولجاس بەركىنباەۆ
استانا-استراحان-استانا
